Καλό θα ήταν λοιπόν να συμφωνήσουμε σε κάποιες βασικές παραδοχές: Οι Βρετανοί ποτέ δεν ήταν θερμοί υποστηρικτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μπήκαν με καθυστέρηση όταν κατάλαβαν ότι τους συμφέρει, δεν συμμετείχαν στο ευρώ, δεν ήθελαν την οικονομική και πολιτική ένωση ενώ σε όλα τα μεγάλα παγκόσμια ζητήματα ακολουθούσαν τις ΗΠΑ, των οποίων αποτελούσαν το αυτί και τη φωνή στην Ε. Ε. Να σημειωθεί επίσης ότι τα δημοψηφίσματα γενικώς δεν βγάζουν αποτελέσματα υπέρ της Ε.Ε., το ίδιο έγινε και στη Γαλλία παλιότερα με το Ευρωσύνταγμα και αυτό έχει να κάνει με την ευκολία της επικράτησης των εθνικών ρητορικών του φόβου.
Οι οπαδοί της εξόδου από την Ε.Ε., με βάση την ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων, είναι οι μεγάλοι σε ηλικία πολίτες, ενώ η νεολαία της Βρετανίας με συντριπτικά ποσοστά ήταν υπέρ της παραμονής. Τα επιχειρήματα της εξόδου ήταν βασικά ότι τους κόβουνε παροχές και τις δίνουν στους τεμπέληδες του Νότου -μέχρι τη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου είχαν επιστρατεύσει ως απόδειξη!- ενώ κυριαρχούσε η αντίληψη των κλειστών συνόρων για να συγκρατηθούν οι πρόσφυγες που δεν συγκρατεί η ανίκανη Ε.Ε. Ο φόβος του «Πολωνού υδραυλικού» έφαγε το Ευρωσύνταγμα στη Γαλλία το 2005, τώρα ο φόβος του μουσουλμάνου τρομοκράτη έκρινε την παραμονή της Βρετανίας. Με δυο λόγια κυριάρχησαν στο δημοψήφισμα ο φόβος και η έλλειψη αλληλεγγύης. Κυριάρχησαν δηλαδή οι δυνάμεις του εθνικισμού και του απομονωτισμού. Και αυτό γιατί η Ε.Ε. κατά την επιχειρηματολογία τους είναι πολύ ανοικτή και αλληλέγγυα.
Η καταγραφή αυτής της πραγματικότητας θεωρούμε ότι είναι σημαντική για να μπορέσουμε να δούμε πιο ψύχραιμα αυτά που θα ακολουθήσουν. Αν το παράδειγμα της Αγγλίας το ακολουθήσουν και οι υπόλοιπες χώρες, προφανώς τελειώνει η Ε.Ε. και επιστρέφουμε στην Ευρώπη των εθνών κρατών. Δεν ξέρουμε αν οι νέου τύπου εθνικοί ανταγωνισμοί θα οδηγήσουν σε νέο πόλεμο. Με βάση την τεχνολογία και τα όπλα που υπάρχουν, αυτό μάλλον θα αποτελέσει το τέλος της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά η επανάληψη της ιστορίας έστω ως φάρσα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Το πιο πιθανό όμως είναι μέσα από το νέο ανταγωνισμό κάποιοι να χάσουν οικονομικά και κάποιοι να κερδίσουν εντός και εκτός Ευρώπης. Οι εξαρτημένες οικονομίες με έλλειμμα ανταγωνιστικότητας και σειρά δομικών προβλημάτων σε ένα τέτοιο περιβάλλον μόνο να χάσουν έχουν. Με βάση αυτό πραγματικά δεν μπορούμε να καταλάβουμε το πόσο αντιλαμβάνονται τον κόσμο όσοι χαίρονται στη χώρα μας με την προοπτική διάλυσης της Ε.Ε.
Εκτός όμως από το αρνητικό κομμάτι, το δημοψήφισμα της Βρετανίας έχει και μια αισιόδοξη πλευρά. Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα υπάρξουν καταρχήν εξελίξεις εντός της Βρετανίας η οποία είναι βαθιά διχασμένη και με σοβαρό πλέον κίνδυνο να διασπαστεί με νέα δημοψηφίσματα σε Σκωτία και Βόρεια Ιρλανδία. Η στοίχιση των δυναμικών ηλικιών και της νεολαίας με την παραμονή θα γεννήσει νέα πολιτικά δεδομένα και ενδέχεται όχι μόνο να μην έχουμε τελικά αποχώρηση της Βρετανίας, αλλά αλλαγή πλεύσης που θα δώσει τελικά ώθηση στην Ε.Ε. Για να συμβεί όμως αυτό θα πρέπει να αλλάξει και ο τρόπος λειτουργίας της Ε.Ε. Να σταματήσουν κατά βάση να κρύβουν τα προβλήματα κάτω από το χαλάκι και να λαμβάνουν αποφάσεις με καθυστέρηση και πολλές φορές κατόπιν εορτής.
Η οικονομική κρίση δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί στην Ευρώπη γιατί κάποιοι θα κηρύξουν το τέλος της λιτότητας. Χρειάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο ενταγμένο στα νέα παγκόσμια οικονομικά δεδομένα της τεχνολογίας και των νέων χρηματοπιστωτικών συνθηκών. Η Ε.Ε. είναι ό,τι καλύτερο έχει συμβεί ιστορικά στην Ευρώπη, δημιούργησε πρωτόγνωρη ευημερία, διατήρησε την ειρήνη, επέβαλε κανόνες δικαίου και ελευθερίας. Τα εύκολα σχήματα που στοχεύουν στο θυμικό του εθνικοπατριωτισμού, οδηγούν στο να χάνονται όλα τα δημοψηφίσματα που γίνονται για την πορεία των χωρών στην Ε.Ε. Ο ατομικισμός καταστρέφει την κοινωνία και οδηγεί πάντα σε τυφλές συγκρούσεις. Το να μείνει ο καθένας μόνος του -σε όποιο επίπεδο και να το δει κανείς- είναι το πιο εύκολο και το πλέον καταστροφικό. Το δημοψήφισμα στη Βρετανία αποτελεί μια αρχή είτε για μια νέα συλλογική προσπάθεια είτε για ξεχωριστές καταστροφικές πορείες.
panagopg@gmail.com
