Αρχή όμως από το νερό με αφορμή τη Θεσσαλονίκη, μια ιστορία γύρω από την οποία παίχτηκε πολιτικό παιχνίδι στην πλάτη εκείνων που την πλήρωσαν από διάφορες πλευρές. Αν κάτι αναδείχθηκε όμως είναι το γεγονός ότι κράτος και αυτοδιοίκηση επί 40 και πλέον χρόνια άφησαν τα πράγματα στην τύχη τους και το αποτέλεσμα ήταν αναπόφευκτο. Κανένας σε όλη αυτή τη διαδρομή δεν έβαλε σε προτεραιότητα την αντικατάσταση του αγωγού, ο οποίος έσκασε - και θα ξανασκάσει ίσως κάπου αλλού.
Στα δικά μας τώρα και στις “πολιτικές αναλογίες” σε σχέση με το κεφάλαιο της ύδρευσης από τις πηγές του Πηδήματος. Η πόλη της Καλαμάτας άρχισε να υδρεύεται από το Πήδημα το 1937 επί δημαρχίας Χρήστου Κουμάντου. Ο αγωγός που έφερε το νερό ήταν μαντεμένιος, λειτουργεί ακόμη και σήμερα, παρουσιάζει βλάβες και φυσικά δεν επαρκεί για την ύδρευση της περιοχής που καλύπτει ο Σύνδεσμος. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 κατασκευάστηκε δεύτερος αγωγός που περνάει ψηλότερα και ο οποίος κατά το παρελθόν έχει χαρακτηριστεί μνημείο κακοτεχνίας. Μεταλλικός, χωρίς καθοδική προστασία, παρουσιάζει οξειδώσεις και διαρροές σε διάφορα σημεία. Πριν λίγα χρόνια χρειάστηκε 10ωρη διακοπή νερού για μια επέμβαση και όλη η πόλη σηκώθηκε στο πόδι. Ως εκ τούτου κανένας δεν γνωρίζει τι μπορεί να συμβεί “ξαφνικά”, σε ποιο σημείο, και πόσο σοβαρό.
Με δεδομένη και την αποδιοργάνωση της ΔΕΥΑΚ αλλά και την πολιτική “κάνε το σταυρό σου να μην συμβεί”, δεν μπορεί παρά να υπάρχει πάντα η ανησυχία για το τι μπορεί να συμβεί και μάλιστα σε περιόδους μεγάλης ζήτησης του νερού. Η αντικατάσταση είναι η απολύτως επιβεβλημένη λύση, την ακούμε εδώ και πολλά χρόνια, προγράμματα έρχονται και φεύγουν αλλά φως στον ορίζοντα δεν έχουμε δει ακόμη. Ολοι θέλουν να μην συμβεί ποτέ και τίποτε, όμως αυτό δεν εξαρτάται από το θέλω, αλλά από το προλαβαίνω.
Και μετά το νερό, έρχεται η αποχέτευση των αστικών λυμάτων. Από την αρχή της δεκαετίας του 1980 ξεκίνησε η κατασκευή του βιολογικού καθαρισμού και του δικτύου αποχέτευσης, που είχαν ως αποτέλεσμα να θεωρείται σήμερα η Καλαμάτα ως μια από τις πόλεις που έχουν λύσει αποτελεσματικά ένα πρόβλημα που ταλαιπωρεί μεγάλα τμήματα των αστικών πληθυσμών. Αν θυμηθούμε ότι μικρά σπίτια αλλά και πολυκατοικίες μέχρι τότε έστελναν τα λύματα στον υδροφόρο ορίζοντα, στη θάλασσα ή στον... Νέδοντα, καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό είναι αυτό το έργο. Στη συνέχεια και στην ίδια μονάδα άρχισαν να φθάνουν λύματα από τη Μεσσήνη, τους οικισμούς ανατολικά της Καλαμάτας και κάποια στιγμή σχεδιαζόταν να συνδεθούν και οι περιοχές Θουρίας κλπ. Αλλά και της... απέναντι όχθης του Παμίσου. Τότε είχαμε υποστηρίξει τη λύση ενός δεύτερου βιολογικού συνδεδεμένου με τον υπάρχοντα, που θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά αλλά και εναλλακτικά σε περίπτωση κατά την οποία θα συνέβαινε κάποια ζημιά και θα χρειαζόταν χρόνος αποκατάστασης. Το έργο σύνδεσης νέων μεγάλων περιοχών δεν προχώρησε και η συζήτηση μπήκε στο ράφι μέχρι νεωτέρας. Οσπου ξεχάστηκε και... σχόλασε ο γάμος, καθώς περιορίστηκαν τα κονδύλια, ο “Καλλικράτης” κατάπιε τους μικρότερους δήμους και τα σχέδια που είχαν. Ουδείς ενδιαφέρεται για το πρόβλημα όταν το λύνει με μια τρύπα στο έδαφος.
Το ζήτημα όμως του βιολογικού συνεχίζει να υπάρχει. Πρόκειται για μια εγκατάσταση που είναι περίπου 40 χρονών και παρά τις αναβαθμίσεις που έχουν γίνει στο ενδιάμεσο δεν παύει να αποτελεί μια μονάδα που χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη φροντίδα και εναλλακτικά σχέδια για να μην σκάσει κανένα πρόβλημα. Δεν γνωρίζουμε τι έχουν σκεφθεί οι κατά καιρούς πολιτικοί και υπηρεσιακοί υπεύθυνοι, εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι οφείλουν να εξετάσουν όλα τα σενάρια και τα ενδεχόμενα για να προλάβουν καταστάσεις που μπορούν να έχουν τραγικές συνέπειες.
Για την άλλη αποχέτευση, αυτή των ομβρίων, τα έχουμε γράψει αμέτρητες φορές. Και θα συνεχίσουμε δυστυχώς να τα γράφουμε, αφού κάθε τόσο κάποιο σημείο της πόλης πληρώνει την αδιαφορία των αρμοδίων και την κακοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος. Με την πρώτη μπόρα οι δρόμοι μετατρέπονται σε ποτάμια, ενώ ανάλογα με το “επίκεντρο” του φαινομένου οι πλημμύρες κάνουν την εμφάνιση σε διαφορετικά σημεία. Εδώ το δίκτυο (με μικρές εξαιρέσεις) χρονολογείται από 60 και πλέον έτη - και με την ανοικοδόμηση που έχει μεσολαβήσει είναι πρακτικά αδύνατο να αντιμετωπίσει ακόμη και τις μπόρες. Για ενδεχόμενο πλημμυρικό φαινόμενο δεν το συζητούμε, η καταστροφή θα είναι ανυπολόγιστη. Αν σε αυτό προσθέσουμε το Νέδοντα, τα μπαζωμένα ρέματα και αυτά που θα μπαζωθούν με το ψευδώνυμο της... προστασίας, τότε υπάρχει μια μεγαλύτερη εικόνα του υδάτινου κινδύνου για την πόλη.
Για το δίκτυο αποχέτευσης ομβρίων όχι μόνον δεν γίνεται συζήτηση εδώ και πολλά χρόνια στο δήμο, αλλά αντιθέτως κάποιες επεμβάσεις δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα (όπως στη Φαρών μετά την ανάπλαση). Ο Νέδοντας είναι μια ξεχασμένη ιστορία την οποία κανένας δεν “τρέχει”, είτε γιατί δεν πιστεύει ότι συνιστά κίνδυνο παρά τις προειδοποιήσεις, είτε γιατί πιστεύει ότι το πρόβλημα δεν θα σκάσει στα δικά του χέρια. Για τα ρέματα που έφραξε ο αυτοκινητόδρομος και τις ζημιές που προκάλεσαν κανένας δεν έδωσε λογαριασμό, κι ας είχαν προειδοποιηθεί όλοι πριν την κατασκευή του δρόμου για τα προβλήματα που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν. Τώρα τρέχουν εκ των υστέρων να μπαλώσουν τα πράγματα, τα οποία όμως δυστυχώς δεν μπαλώνονται όταν έχουν ελαχιστοποιηθεί οι διατομές απορροής και έχει... πολεοδομηθεί η φυσική τους κοίτη. Και οι αρμόδιοι σφυρίζουν αδιάφορα σε αναφορές και καταγγελίες για θέματα όπως η αντιπλημμυρική προστασία από τον “Καραμπογιά”.
Σε λίγες γραμμές τα όσα προηγήθηκαν αποτυπώνουν κατάσταση και αντιλήψεις γύρω από θέματα τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως “υποδομές ζωής” για την πόλη, αλλά και για κάθε πόλη ή οικισμό. Ως εκ τούτου, όταν συζητούμε για σχεδιασμό και ιεράρχηση θα έπρεπε να βρίσκονται στην κορυφή των προς αντιμετώπιση ζητημάτων, να αναζητούνται διαρκώς λύσεις και να διεκδικούνται κονδύλια για την υλοποίησή τους. Δεν χρειάζεται κάποιος να είναι ειδικός για να αντιληφθεί τη σημασία που έχουν τα όσα προαναφέρθηκαν για τη ζωή στην Καλαμάτα. Η οποία μπορεί να “ανατιναχθεί” αν συμβεί κάτι σοβαρό με κάτι από αυτά, είτε λέγεται νερό, είτε αποχέτευση αστικών λυμάτων, είτε πλημμυρικό φαινόμενο.
Θωράκιση πόλης σημαίνει πρωτίστως πρόληψη δυσάρεστων καταστάσεων. Αλλά η πρόληψη απαιτεί σχέδιο και έργα, πλην όμως επίσης δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός για να αντιληφθεί ότι στην πραγματικότητα δεν γίνεται καμία συζήτηση για αυτά τα θέματα. Εξαίρεση αποτελούν ασφαλώς τα όσα ακολουθούν φυσικές καταστροφές όπως είναι οι πλημμύρες, αλλά τότε δυστυχώς η καταστροφή σπρώχνει τη συζήτηση. Πλην όμως και τότε... κανένας δεν φταίει, πέρα από τη φύση και την "ιδιοτροπία" της να αντιδρά βίαια στο βιασμό της. Μπορεί κάποιοι να κρίνουν ως “τρομοκρατικές” τις αναφορές - και πράγματι είναι “τρομακτικό” να μείνεις χωρίς νερό για ημέρες, να πάθει ζημιά το σύστημα αποχέτευσης ή να πλημμυρίσει η πόλη. Οχι μόνο δεν αποκλείεται όμως, αλλά στις περισσότερες των περιπτώσεων έχουμε και προειδοποιήσεις. Μπορεί επίσης κάποιοι να κρίνουν ως “υπερβολικές” τις αναφορές, αλλά η υπερβολή δεν αποκλείει το ενδεχόμενο, αντίθετα προειδοποιεί για το μεγάλο ώστε να υπάρξουν κινήσεις προστασίας και για το μικρότερο.
Στο χέρι των αρχόντων είναι να σχεδιάσουν και να διεκδικήσουν λύσεις. Και στο χέρι των πολιτών να αποφασίσουν τι ακριβώς θέλουν, ώστε αναλόγως να πράξουν. Οχι μόνο την ώρα της κάλπης, αλλά στην καθημερινότητα της ζωής στην πόλη...
