Με δεδομένη την επιστημονική και ακαδημαϊκή εμπειρία της Γραμματείας του Ελληνικού Τμήματος (και όχι μόνο) δεν θα πρέπει να περάσει απαρατήρητη η διπλή στόχευση όπως διατυπώνεται στο απόσπασμα που ακολουθεί: «(Το Τμήμα) καλεί, αφενός τον ΟΣΕ, την ΓΑΙΑΟΣΕ, την ΤΡΑΙΝΟΣΕ και αφετέρου, τα αρμόδια υπουργεία (υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και υπουργείο Πολιτισμού) να λάβουν άμεσα μέτρα διάσωσης και προστασίας του σπουδαίου αυτού πολιτιστικού πλούτου της χώρας και ταυτόχρονα να διερευνήσουν την δυνατότητα αξιοποίησης στην κατεύθυνση που κινούνται σήμερα διεθνώς άλλα παρόμοια ιστορικά δίκτυα που είτε είναι πλήρως ενεργά για επιβατικές και εμπορικές μεταφορές (π.χ. Bernina Express Ελβετίας, Μariazell Βahnhof Αυστρίας, Γραμμή Septemvri-Dobrinishte Βουλγαρίας) ή λειτουργούν αμιγώς για τουριστική χρήση (π.χ. Durango & Silverton Train USA, Santa Fe Southern Railway USA, Train à vapeur des Cévennes Γαλλία κ.ά.). Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τμήματα όπως π.χ. το εσωτερικό δίκτυο (γραμμή Κορίνθου - Ναυπλίου / Τριπόλεως - Καλαμών) ή η γραμμή Κατάκολου - Ολυμπίας κ.ά., μπορούν να αξιοποιηθούν επιτυχώς διασώζοντας παράλληλα ζωντανή την ιστορική μνήμη και εν λειτουργία το μνημειακό ιστορικό υλικό».
Ειδικότερα για το μνημειακό υλικό τονίζεται ότι: «Το Μετρικό Σιδηροδρομικό Δίκτυο Πελοποννήσου περιλαμβάνει 153 σιδηροδρομικούς σταθμούς και στάσεις, πολλοί από αυτούς με χώρους αναμονής και εξυπηρέτησης επιβατών, αλλά και κτήρια αποθήκευσης εμπορευμάτων. Είχε δε, 17 συγκροτήματα μηχανοστασίων με ρεμίζες ατμομηχανών ή βαγονιών και κτήρια εργασίας και διαμονής προσωπικού, τόσο εκεί όσο και διάσπαρτα στο δίκτυο. Περιλαμβάνει επίσης, αρκετά σύνθετα τεχνικά έργα (π.χ. σπουδαίες λιθόκτιστες ή μεταλλικές κοιλαδογέφυρες, τούνελ, κ.λπ.). Σε αρκετά σημεία στο δίκτυο, τέλος, διατηρούνται σημαντικά δείγματα εξοπλισμού κατασκευής γραμμής και βαγόνια τροχαίου υλικού κάθε είδους και μορφής (ατμομηχανές, οτομοτρίς, επιβατικά και φορτηγά βαγόνια). Μερικά από αυτά προέρχονται από χαμένα κλειστά από παλιά δίκτυα (π.χ. Λαυρεωτικός, Σιδηρόδρομοι Πύργου - Κατάκολου, Σιδηρόδρομοι Μύλων Καλμών κ.ά.) ή ανάγονται στα τέλη του 19ου αιώνα. Η ιστορική και η αρχιτεκτονική αξία του εν λόγω δικτύου, καθώς και οι αξίες μνήμης μοναδικότητας, τοποσήμου, παλαιότητας, αυθεντικότητας, έχουν ήδη αναγνωρισθεί από το ελληνικό κράτος».
Καταλήγοντας «καλεί τα Γενικά Αρχεία του Κράτους να παρέμβουν και σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΣΕ να δραστηριοποιηθούν προκειμένου να συγκεντρωθεί και να διασωθεί το πλούσιο και ποικίλο ιστορικό και σχεδιαστικό αρχείο των Σιδηροδρόμων Πελοποννήσου το οποίο είναι διάσπαρτο και απροστάτευτο, ευρισκόμενο σε χώρους και εγκαταστάσεις κατά το πλείστον ανενεργές ή πλημμελώς φυλασσόμενες».
Γνωρίζουμε ότι το εγχείρημα είναι δύσκολο και οι υπηρεσίες δεν αρκούν για να πραγματοποιήσουν αυτό το έργο. Είναι όμως υποχρέωση των δήμων να κινητοποιηθούν και να στηρίξουν παντοιοτρόπως την προσπάθεια, ο καθένας στην περιοχή της δικής του ευθύνης. Η απευθείας επαφή με την επιτροπή είναι απολύτως αναγκαία και για να διερευνηθούν οι δυνατότητες ενεργοποίησης του δικτύου σε ορισμένα τμήματα αλλά και για να διασωθεί το υλικό που εναπέμεινε από την ασυδοσία των σκραπάδων αλλά και τη λεηλασία των σταθμών και τυχόν αρχείων που υπήρχαν σε αυτούς. Επιτέλους ας κινηθούν πιο σοβαρά ορισμένοι δημοτικοί παράγοντες που έχουν κάθε λόγο να ζωντανέψει το δίκτυο και μέσω αυτού να προστατευτεί αποτελεσματικά το πρώτο μεγάλο τεχνικό έργο στην Ελλάδα, το οποίο πρόσφερε τα μέγιστα στην κοινωνία και την οικονομία.
Ηλίας Μπιτσάνης
