Πρόκειται για μια συζήτηση που θα έπρεπε να γίνει χθες αλλά οι άρχοντες της πόλης δείχνουν να έχουν μια αλλεργία στη λέξη που τείνει να "απαγορευτεί" στην Καλαμάτα. Εκείνοι που κρατούν τα κλειδιά της δείχνουν να μην την χρειάζονται, καθώς η αντίληψη της "αυθεντίας" διαπερνά τη συμπεριφορά της ηγεσίας του δήμου. Η ιδιοκτησιακή αντίληψη για τα "κλειδιά" της πόλης οδηγεί και σε φαινόμενα προκλητικής υπεροψίας την οποία επιδεικνύουν ορισμένοι εκ των ζηλωτών της "αιωνιότητας" σε θέσεις και αξιώματα. Γεγονός που αποτρέπει από τη συμμετοχή ζωντανές δυνάμεις που θα ήθελαν και θα μπορούσαν να συμβάλουν σε μια προσπάθεια να διαμορφωθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις της πόλης του μέλλοντος. Συνειδητά ή ασυνείδητα η ηγεσία της πόλης περιθωριοποιεί το μέλλον της και το οριοθετεί στις δικές της εν πολλοίς ερασιτεχνικές επιλογές, ακόμη και σε εκείνα τα θέματα στα οποία εκ των πραγμάτων τον πρώτο λόγο έχουν οι ειδικοί επιστήμονες. Αρκεί να διαβάσει κάποιος τα όσα διαμείβονται στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου για να διαπιστώσει ότι δεν υπάρχει βουλευόμενο σώμα αλλά ένα όργανο, το οποίο λειτουργεί τυπικά επειδή το προβλέπει ο κώδικας δήμων και κοινοτήτων και δεν μπορεί να καταργηθεί με... απόφαση δημάρχου. Γιατί εδώ που τα λέμε, σε όλη τη δραστηριότητα του δήμου αυτό συμβαίνει. Ολες οι θεσμικές προβλέψεις έχουν ουσιαστικά τυπικό χαρακτήρα, από τις αρμοδιότητες των αιρετών μέχρι τη λειτουργία της υπαλληλίας. Η αναμονή της... διαδοχής παίζει και αυτή το ρόλο της.

Υποθέτω πως γίνεται αντιληπτό βεβαίως ότι οι λέξεις και οι έννοιες έχουν πολιτικό χαρακτήρα και ως εκ τούτου αφορούν θεσμικές συμπεριφορές και δεν συνδέονται με κάθε είδους "προτιμήσεις" σε πρόσωπα και χρώματα. Από πολλές πλευρές γίνεται αντιληπτό ότι χρειάζεται "επανεκκίνηση" για να ξεκολλήσει η πολιτική, θεσμική και διοικητική λειτουργία της πόλης από τις εμμονές που καλλιεργεί -ορισμένες φορές και αναπόφευκτα- η αίσθηση της "μοναδικής αλήθειας" που διακατέχει όσους νέμονται την εξουσία. Αντιλαμβάνομαι ότι για πολλούς -παράγοντες και μη- τέτοιες τοποθετήσεις είναι δυσάρεστες, ενώ ορισμένοι βλέπουν και σκοπιμότητες. Οσο και αν ενοχλεί όμως και από τη στιγμή που δεν υπάρχει καμία προσωπική προσδοκία από την όλη ιστορία, δεν υπάρχει κανένας λόγος για "εκπτώσεις" στις απόψεις. Πολύ περισσότερο όταν αυτές διατυπώνονται σε πολύ μεγάλη απόσταση από τις όποιες επιλογές θα κληθούν κάποια στιγμή να κάνουν παράγοντες και πολίτες. Απλώς προειδοποιούν ότι το μοντέλο διεύθυνσης των τοπικών υποθέσεων έχει πλέον ξεπεραστεί. Οτι δυνάμεις της πόλης (και δεν εννοώ πολιτικές) που θα μπορούσαν να δώσουν άλλη πνοή και αέρα, εκείνες που έχουν το μέλλον δικό τους και ως εκ τούτου λόγο με πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα για το μέλλον της πόλης, θα πρέπει να "απελευθερωθούν" και να βγουν στο προσκήνιο. Γνωρίζω ότι το "τόπο στα νιάτα" είναι απλώς μια ευχή και η λέξη "νιάτα" δεν σημαίνει ούτε ανανέωση, ούτε πρόοδο από χέρι. Είναι όμως προαπαιτούμενο σε κάθε συζήτηση για την αναγκαιότητα της "επανεκκίνησης".

Τα ζητήματα του σχεδιασμού για το μέλλον της πόλης δεν έχουν να κάνουν με το πλήθος των μελετών (εντός ή εκτός εισαγωγικών), οι οποίες καταλήγουν στην καλύτερη περίπτωση να... κοσμούν τους φωριαμούς και να γεμίζουν τους σκληρούς δίσκους των υπολογιστών του δήμου. Εχουν να κάνουν από τη μια πλευρά με το πώς θέλουν και φαντάζονται την πόλη τους οι άνθρωποι που θα ζήσουν το μέλλον της πέρα από τον ορίζοντα του πεπερασμένου που έχει η ζωή. Με τα έργα υποδομής και τις πρωτοβουλίες οι οποίες θα προσδιορίσουν αυτό το μέλλον. Από την άλλη πλευρά έχουν να κάνουν με την παραγωγική δομή της πόλης και της ευρύτερης περιοχής, ένα πεδίο στο οποίο ο δήμος αλλά και οι συντελεστές της παραγωγής έχουν σημαντικό ρόλο. Αυτή η αντίληψη προσδιορίζει και πολιτικά το περιεχόμενο της έννοιας η οποία αποτυπώνεται στο χαρτί με τη λέξη "συζήτηση". Και αυτό δεν μπορεί να περιοριστεί στους τέσσερις τοίχους των (οποιωνδήποτε γραφείων), όπου οι άρχοντες παίρνουν αποφάσεις με γνώμονα το δικό τους πολιτικό μέλλον. Είναι δύο ασύμβατες καταστάσεις και αποκλίνουσες προοπτικές. Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν πρόβλημα αν κάθε σημερινή απόφαση δεν επηρέαζε το μέλλον. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις η επίδραση είναι καθοριστική σε τέτοιο βαθμό που η κινητοποίηση όλου του δυναμικού και η συμβολή του στη διαμόρφωση δημοτικών πολιτικών είναι απολύτως αναγκαία. Με μια προϋπόθεση-κλειδί σε κάθε περίπτωση: Οτι θα συνειδητοποιήσουν πως ρόλος και αποστολή του δήμου είναι η προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και σε βάρος τού (μικρού ή μεγάλου) ιδιωτικού.

Κάτι τέτοιο θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά με το περιεχόμενο αυτής της προϋπόθεσης και της διαχείρισής της. Πλην όμως μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κάποιος ότι αυτό δεν είναι και... αυτονόητο για όλους. Και φυσικά υπάρχουν συμπεριφορές που επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση. Ας δούμε μερικά παραδείγματα: Βασικό εργαλείο για τον προσδιορισμό του μέλλοντος μιας πόλης είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση το γενικό πολεοδομικό σχέδιο. Ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκε το θέμα η δημοτική αρχή είναι απολύτως χαρακτηριστικός του τρόπου με τον οποίο ζυγίζει το δημόσιο συμφέρον και τη σχέση του με το ιδιωτικό. Η τραγική διαδικασία με την οποία ουσιαστικά ακυρώθηκε η εφαρμογή του -όσο και αν διαφωνούσε κάποιος με τη φιλοσοφία και τις τελικές ρυθμίσεις- είναι πολύ χαρακτηριστική. Για το κορυφαίο πρόβλημα της στάθμευσης, κυκλοφορίας και συγκοινωνίας της πόλης, η... ριζοσπαστική προσέγγιση περιλαμβάνει μέτρα ενίσχυσης των δημοτικών ταμείων μέσα από την ελεγχόμενη στάθμευση και τα πρόστιμα. Η αισθητική της επέμβασης στους δημόσιους χώρους μόνο με το όραμα μιας πόλης υψηλής αισθητικής δεν συμβαδίζει και φαίνεται ότι η λογική αυτή θα έχει και συνέχεια. Στο πεδίο της παραγωγικής δομής το έργο του δήμου είναι... υπό το μηδέν. Θα χρειαστεί ένα ολόκληρο σημείωμα για να ψηλαφήσουμε αυτό το θέμα. Κάποτε ένα συμπατριώτης από την Αυστραλία που γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει "Καλαμάτα" στον κόσμο, έκλεινε το μικρό σημείωμα που μου είχε στείλει στην "Ελευθερία" αναφερόμενος στις ελιές Καλαμάτας: "Δεν γνωρίζω τι μπορεί να γίνει. Σκέφτεστε όμως τι θα είχαν κάνει οι Αμερικάνοι αν η ελιά Καλαμών ήταν δικό τους προϊόν;".

Εν κατακλείδι: Το μέλλον της πόλης είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να το διαχειρίζονται οι παράγοντες όπως θα διαχειρίζονταν την προσωπική τους περιουσία. Τα χωρίζει άβυσσος...