Τις τελευταίες δεκαετίες άλλαξε ριζικά η ελληνική οικονομία και ένα πολύ μεγάλο μέρος του δυναμικού της στράφηκε προς τον τουρισμό και το μεγάλο φάσμα των επαγγελμάτων υποστήριξης. Η πρωτογενής παραγωγή εγκαταλείφθηκε στην τύχη της και οι τοπικοί αξιωματούχοι δεν είχαν τίποτε περισσότερο στο μυαλό τους από την περίφημη "τουριστική ανάπτυξη". Χωρίς σχέδιο και στοιχειώδη λογική βεβαίως, γεγονός που έθρεψε ψεύτικες ελπίδες σχετικά με την προοπτική, σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.
Πρόκειται για μια επισήμανση την οποία κάνουμε από πολύ παλιά από αυτή εδώ τη στήλη. Ετσι γίνεται "προφητικό" ένα κείμενο το οποίο δημοσιεύσαμε πριν από 4 σχεδόν χρόνια (13/7/2008) και στο οποίο αναφέρονταν τα εξής:
"Ιδιαίτερα αισθητή είναι η κάμψη της τουριστικής κίνησης στη Νότια Πελοπόννησο, όπως την εκτιμούν οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στα επαγγέλματα του κλάδου, αλλά και οι πολίτες που μετρούν και συγκρίνουν με τα παλαιότερα χρόνια.
Το ακόμη μεγαλύτερο κακό της υπόθεσης είναι το γεγονός ότι η κάμψη αυτή δεν αφορά μόνον την περιοχή μας, αλλά παίρνει γενικότερα χαρακτηριστικά. Πράγμα που σημαίνει ότι εξηγήσεις πέρα από την καρδιά του προβλήματος, δεν μπορούν να οδηγήσουν και σε σωστά συμπεράσματα. Στην πραγματικότητα αυτό που βιώνουν το καλοκαίρι όσοι επενδύουν χρήματα και όνειρα στον τουρισμό είναι η προειδοποίηση, για τις συνέπειες που θα έχει σε έναν εξαιρετικά διευρυμένο τομέα η κρίση που πλήττει πλέον τα μεσαία εισοδήματα. Δεν πρόκειται για... καλοκαιρινό φαινόμενο, αλλά για τη συνέχεια μιας κατάστασης της οποίας τα σημάδια έχουν αρχίσει και γίνονται εμφανή από την περίοδο που... ανέβασε στροφές η τιμή του πετρελαίου και η λέξη "ακρίβεια" κατέκτησε περίοπτη θέση στο καθημερινό λεξιλόγιο.
Είναι ηλίου φαεινότερον ότι εδώ και πολλά χρόνια η διόγκωση του τομέα των τουριστικών υπηρεσιών (και γενικότερα των υπηρεσιών εστίασης και ψυχαγωγίας) στηρίχθηκε στη δυνατότητα των μεσαίων στρωμάτων της πόλης να καταναλώνουν. Δυνατότητα η οποία περιορίζεται πλέον δραματικά - και η αφαίρεση αρχίζει από τον... εξωτερικό φλοιό του κρεμμυδιού, από αυτό που είναι λιγότερο αναγκαίο.
Οι εξελίξεις αυτές δικαιώνουν αυτούς που επιμένουν, μέσα σε ένα κλίμα "εκστασιασμού" για την τουριστική ανάπτυξη, να σημειώνουν ότι η περιφέρεια χωρίς δυναμικό τομέα στην πρωτογενή παραγωγή, κινδυνεύει να αποδιοργανωθεί πλήρως. Η οικονομική κρίση στον ορατό ορίζοντα δεν είναι αναστρέψιμη και η μόνη προσδοκία μπορεί να είναι η ανακατανομή της όλο και ελαττούμενης τουριστικής πίτας υπέρ κάποιων περιοχών.
Αυτή η προσδοκία όμως έχει προαπαιτούμενα: Υποδομές, ποιοτικό τουριστικό προϊόν, προβολή αλλά και ανατροπή των αντιλήψεων που ρίζωσαν στα χρόνια βασιλείας της "αρπαχτής". Ουδείς θα φθάσει στην μια ή την άλλη περιοχή για να δει τη θάλασσα, τα αρχαία, τη φύση και να φάει ό,τι του πασάρουν, σε οποιαδήποτε τιμή και με... οποιονδήποτε τρόπο. Και αν την... πατήσει θα διώξει τον επόμενο φίλο του που θα ήθελε να έρθει. Το απίστευτο σαλτάρισμα των τιμών σε πολλές περιπτώσεις, η απουσία τοπικού χρώματος στο προσφερόμενο προϊόν και η συνήθης αντιεπαγγελματική συμπεριφορά, συναθροιζόμενα έχουν σοβαρή επίδραση στις επιλογές των πολιτών.
Η Πολιτεία με τους συντεταγμένους θεσμούς της έχει υποχρέωση να στηρίξει με υποδομές τον τομέα, αλλά η υπόθεση δεν εξαντλείται σε αυτήν. Οφείλουν πρωτίστως να προασπίσουν το μέλλον τους εκείνοι που δραστηριοποιούνται στον τομέα, παίρνοντας υπόψη τους ότι ο καταναλωτής γίνεται όλο και περισσότερο απαιτητικός... εξ ανάγκης: Τα όποια χρήματα διαθέσει θέλει να πιάσουν τόπο και ως εκ τούτου θα επιλέξει - περιοχή, ανθρώπους, είδος διασκέδασης και τελικά... κατάστημα.
Αν όλα αυτά τα προηγούμενα χρόνια αποτελούσαν ένα ζήτημα που ανίχνευαν οι ασχολούμενοι με τον τομέα, σήμερα γίνεται πεποίθηση όλο και περισσότερων ανθρώπων από την κατηγορία εκείνων οι οποίοι μπορούν ακόμη να δαπανούν χρήματα για διακοπές και... θερινή έξοδο".
Από εκεί και ύστερα τα πράγματα εξελίχθηκαν ραγδαίως με τρόπο που σήμερα αναρωτιέται κάποιος αν υπάρχει υπολογίσιμη ομάδα ανθρώπων "από την κατηγορία εκείνων οι οποίοι μπορούν ακόμη να δαπανούν χρήματα για διακοπές και… θερινή έξοδο" όπως γράφαμε τότε. Η απάντηση έρχεται από τη ζωή: Η κρίση περιορίζει δραματικά τα εισοδήματα, το "λίπος" των πάλαι ποτέ μεσαίων εισοδηματικά στρωμάτων έχει σχεδόν εξαφανιστεί και ολόκληρο το οικοδόμημα που στηρίχτηκε σε τουριστικές προσδοκίες, κινδυνεύει με κατάρρευση. Οχι τόσο γιατί περιορίζονται τόσο πολύ οι επισκέπτες, αλλά γιατί η σύνθεση πλέον είναι εξαιρετικά διαφορετική και το επίπεδο κατανάλωσης πολλές σκάλες χαμηλότερα από την "χρυσή εποχή". Και γιατί οι ντόπιοι που μπορούν ακόμη να καταναλώνουν για ψυχαγωγία και διασκέδαση, δεν μπορούν να στηρίξουν αυτό το οικοδόμημα.
Λύσεις μαγικές δεν υπάρχουν, άλλωστε η κρίση καλπάζει και για το επόμενο διάστημα προγραμματίζεται η λήψη πολύ πιο σκληρών μέτρων που θα βυθίζουν ακόμη περισσότερο στην ύφεση την ελληνική οικονομία. Είναι αναγκαίο όμως όλοι να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να κάνουν ως έσχατη γραμμή άμυνας εκείνο που δεν έκαναν τα χρόνια της ευφορίας. Ξεκινώντας από τα τρελά ενοίκια (τα οποία δεν δηλώνονται και φορολογικά) και φθάνοντας μέχρι την ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών αλλά και την αλλαγή στην αντίληψη για τον τρόπο λειτουργίας. Συνταγές εν προκειμένω δεν υπάρχουν, ο καθένας οφείλει να πάρει τις δικές του πρωτοβουλίες γιατί η υπόθεση αφορά τον ίδιο.
Τα σημειώνουμε όλα αυτά γιατί υπάρχει ένα στοιχείο προς αξιοποίηση: Η Πελοπόννησος διαθέτει τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλες περιοχές, λόγω της γειτνίασης με το λεκανοπέδιο που συγκεντρώνει πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται σε έρευνα που διεξάγει αυτό τον καιρό το in.gr με το ερώτημα "Σε ποια περιοχή της Ελλάδας θα θέλατε να ταξιδέψετε την άνοιξη;". Η πρωτιά ανήκει στην Πελοπόννησο με 17,55%, ακολουθεί η Ηπειρος με 12,41% και οι υπόλοιπες περιοχές έχουν μονοψήφιο ποσοστό με υψηλότερο την Κρήτη που συγκεντρώνει το 8,37%.
Επαγγελματίες και αυτοδιοίκηση οφείλουν να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν έτσι ώστε να δημιουργήσουν το αναγκαίο περιβάλλον και να καθιερώσουν κίνητρα τα οποία μπορούν να προσελκύσουν επισκέπτες που μπορούν ακόμη να εκφέρουν το "ταξιδεύω". Εν γνώσει των δυσκολιών αλλά και της ανάγκης προσαρμογής στις καταναλωτικές δυνατότητες που μπορεί ακόμη να υπάρχουν.
