Βεβαίως η κάθε μια από τις μελέτες αντιμετωπίζει από διαφορετική σκοπιά την υπόθεση αυτή και προσπαθεί να δώσει την κατεύθυνση των αλλαγών με βάση τα συμφέροντα που υπαγορεύουν την ενασχόληση με την ανασυγκρότηση της ελληνικής παραγωγικής βάσης. Αλλωστε η οικονομία δεν είναι "ουδέτερη" και για πολλούς η κρίση θεωρείται "ευκαιρία" για νέα κερδοφορία με δραστηριοποίηση σε τομείς που κρύβουν αναξιοποίητους θησαυρούς.
Η κρίση στην αγροτική οικονομία στην πραγματικότητα εμφανίζεται με καθυστέρηση και θα γίνει εξαιρετικά έντονη στο επόμενο διάστημα για τις καλλιέργειες εκείνες που είναι προσανατολισμένες στην εσωτερική αγορά και δεν αποτελούν βασικό διατροφικό παράγοντα. Αλλά και για εκείνες οι οποίες παρά τον εξωστρεφή χαρακτήρα τους απευθύνονται σε τμήματα καταναλωτών που πλήττονται από τη γενικευόμενη κρίση στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το ενδεχόμενο βίαιης αναδιάρθρωσης ορισμένων καλλιεργειών είναι πολύ πιθανόν κάτω από τις συνθήκες που δημιουργούνται, η εισαγωγή νέων περικλείει μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας γιατί δεν εξελίσσεται στη βάση ενός σχεδίου για την κατάσταση στην αγορά και τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, ενώ οι παραδοσιακές καλλιέργειες δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τη δυναμική που θα μπορούσε κάτω από όρους να αναπτυχθεί.
Η εικόνα που προκύπτει από αυτή την περιγραφή ασφαλώς δεν είναι καθόλου ευχάριστη και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Και αυτό γιατί η αγροτική οικονομία στη χώρα είχε εγκαταλειφθεί στην τύχη της, είναι προσδεδεμένη στον αυτόματο πιλότο των ευρωπαϊκών επιλογών και βρίσκεται "αιχμάλωτη" των διαρθρωτικών προβλημάτων που την ακολουθούν εδώ και πολλές δεκαετίες. Από τη χώρα με ευθύνη πολιτικών και συνεταιριστικών παραγόντων, έλειψε τα προηγούμενα χρόνια ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης της αγροτικής οικονομίας. Η προσέγγιση της διεθνούς πραγματικότητας έγινε άλλοτε ερασιτεχνικά, άλλοτε με ιδεολογικούς όρους και άλλοτε με μικροπολιτικές σκοπιμότητες που εμπόδισαν να γίνει αντιληπτή η πολυπλοκότητα στην εποχή της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Ως εκ τούτου η αγροτική οικονομία βρέθηκε αιφνιδιαστικά στο κέντρο της κρίσης σε ένα παγκόσμιο τοπίο που αλλάζει ραγδαίως μέσα από κάθε είδους συμφωνίες που έκαναν σκληρότατο τον ανταγωνισμό και πολλαπλασίασαν τις απαιτήσεις για αλλαγές που θα ενίσχυαν την παραγωγικότητα, την διατροφική επάρκεια στην εσωτερική αγορά και την εξωστρέφεια σε προϊόντα που θα μπορούσαν να αποτελούν τις "ναυαρχίδες" της παραγωγής μας.
Για να υπάρχει μια σχετικά ολοκληρωμένη εικόνα των προβλημάτων θα έπρεπε να τονίσουμε ότι σε όλη αυτή την ιστορία τεράστιο ρόλο έπαιξε η συνεταιριστική γραφειοκρατία που αναπτύχθηκε ως κομματικός βραχίονας στον αγροτικό χώρο και στο τέλος "πνίγηκε" στις αντιφάσεις και τις επιδιώξεις της. Τα κόμματα εξουσίας κράτησαν στη ζωή για δεκαετίες χιλιάδες "πεθαμένους" συνεταιρισμούς ως μηχανισμούς αναπαραγωγής της εξουσίας τους. Από την άλλη πλευρά χωρίς κανένα σχέδιο έπεσαν τεράστια ποσά σε "μαύρες τρύπες" που εμφανίστηκαν ως επενδύσεις με αποτέλεσμα να χρεωκοπήσουν και οι προσπάθειες και η συνεταιριστική ιδέα. Οργανώσεις που θα μπορούσαν να είναι πανίσχυρες και να εξελιχθούν σε μοχλό προώθησης των αγροτικών προϊόντων στην παγκόσμια αγορά, κατέρρευσαν εξ αιτίας της κακοδιοίκησης και της έλλειψης επιχειρηματικών σχεδίων.
Ταυτόχρονα το όποιο επιχειρηματικό ενδιαφέρον περιορίστηκε στην εσωτερική αγορά και τη διεκδίκηση μεριδίων σε αυτή καθώς εξασφαλίζουν σίγουρο κέρδος. Ετσι χάθηκε πολύτιμος χρόνος στη διάρκεια του οποίου οι παγκόσμιοι ανταγωνιστές εδραιώθηκαν στις αγορές και τώρα είναι εξαιρετικά δύσκολο να μπουν "σφήνες" οι ελληνικές επιχειρήσεις.
Με δεδομένα όλα αυτά ουσιαστικά στην αγορά των αγροτικών προϊόντων έμειναν ορισμένοι συνεταιρισμοί, τυποποιητικές και εξαγωγικές επιχειρήσεις που εμφανίζουν αξιόλογη δραστηριότητα αλλά δεν μπορούν να αλλάξουν ουσιωδώς την κατάσταση. Από την άλλη πλευρά έχει δημιουργηθεί μια στρατιά ενδιαμέσων οι οποίοι σε μεγάλο βαθμό λειτουργούν παρασιτικά εκμεταλλευόμενοι την έλλειψη οργάνωσης των αγροτών αλλά και την αδιαφορία του κράτους. Τα "κανόνια" πάνε σύννεφο και φέρνουν σε απόγνωση πολλούς παραγωγούς, οι κάθε είδους απάτες από τις επιδοτήσεις μέχρι το ΦΠΑ βρήκαν γόνιμο έδαφος να ανθίσουν και η μεγάλη ψαλίδα τιμών παραγωγού και καταναλωτή αποτελεί πλέον μόνιμο χαρακτηριστικό της αγροτοδιατροφικής αλυσίδας.
"Γκρίζο" (επιεικώς) το τοπίο και φωτεινά σημεία σε αυτό οι πρωτοβουλίες κάποιων επιστημόνων, παραγωγών, μικροτυποποιητών που παλεύουν για να υπερβούν τη δυσάρεστη πραγματικότητα μέσα από χίλιες αντιξοότητες. Το κεφάλαιο της αγροτικής οικονομίας είναι τεράστιο, μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν, η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι το ζητούμενο. Μια μεγάλη συζήτηση έπρεπε να έχει ήδη ξεκινήσει συντεταγμένα και αυτό πλέον θα πρέπει να γίνει από τα κάτω με την αυτοοργάνωση των παραγωγών και των ανθρώπων που ανησυχούν για την πορεία των πραγμάτων και θέλουν να την αλλάξουν. Λύσεις πέρα από συλλογικότητες δεν υπάρχουν και δεν τις επιτρέπουν τα διαρθρωτικά προβλήματα της αγροτικής οικονομίας. Η διαπίστωση αυτή θα πρέπει να είναι και η αφετηρία οποιουδήποτε προβληματισμού.