Υπενθυμίζουμε ότι από το 2008 μέχρι το 2015 η εκάστοτε αντιπολίτευση, αγνοώντας επιδεικτικά τη διεθνή οικονομική πραγματικότητα και τον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων, υποσχόταν εθνικές μαγικές λύσεις "διά πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν” της ελληνικής οικονομίας. Χρειάστηκε να φτάσει η Ελλάδα το 2015 ένα βήμα πριν την έξοδο από το ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ενωση, για να συνειδητοποιήσει η κρίσιμη μάζα των ψηφοφόρων πως η έξοδος οδηγεί την Ελλάδα στα νύχια της Τουρκίας του Ταγίπ Ερντογάν.
Δυστυχώς όμως, και ενώ η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Κύπρος που ακολούθησαν την παγκόσμια πεπατημένη βγήκαν μετά από δύο χρόνια από την οικονομική επιτήρηση, το πάθημα της δεκαετούς ελληνικής ύφεσης δεν μας έγινε μάθημα. Γι’ αυτό δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιχειρούν να φορτώσουν στην ελληνική κυβέρνηση το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τα ακριβά καύσιμα, τον πληθωρισμό και το έλλειμμα εργατικών χεριών. Στην πραγματικότητα οι λαϊκιστές στοχεύουν στην ψήφο των εύπιστων πολιτών, που δεν θέλουν να παραδεχτούν πως υπάρχουν δυσάρεστες πολιτικές επιλογές.
Σε κάθε περίπτωση, η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση είναι υπεύθυνη μόνο για τη διαχείριση και την αντιμετώπιση των διεθνών προβλημάτων σε εθνικό επίπεδο. Από εκεί και πέρα πάντα θα υπάρχουν αφελείς να πιστέψουν πως ο πληθωρισμός είναι κυρίως ελληνικό φαινόμενο, ενώ την ίδια περίοδο τρέχει στην ευρωζώνη με 8,1% και στη Γερμανία με 7,9%. Επίσης πάντα θα υπάρχουν λαϊκιστές πολιτικοί για να αποσυνδέσουν το ενεργειακό κόστος από την ακρίβεια. Εντελώς συμπτωματικά δε, οι τελευταίοι δεν έχουν πει κουβέντα για την εγκληματική εισβολή στην Ουκρανία, που εκτόξευσε στα ύψη την τιμή των καυσίμων και των προϊόντων. Αν όμως οι αιτίες του πληθωρισμού είχαν τις ρίζες τους στη Δύση, οι λαϊκιστές θα είχαν λιώσει πολλές σόλες παπουτσιών διαδηλώνοντας έξω από πρεσβείες και προξενεία. Τώρα αθωώνοντας τον Βλαντιμίρ Πούτιν επιχειρούν να τα φορτώσουν όλα στη... νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση Μητσοτάκη, που έχει διανείμει σε μια τριετία περισσότερες ενισχύσεις από όσες διένειμαν συνολικά όλα τα χρόνια οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις του αείμνηστου Ανδρέα Παπανδρέου.
Τελικώς τα έχει κάνει όλα καλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη; Προφανώς και δεν τα έχει κάνει όλα σωστά η κυβέρνηση, αλλά είναι τουλάχιστον αφελής ή λαϊκίστικη η προσπάθεια να της χρεωθούν όλα ανεξαιρέτως τα διεθνή προβλήματα και οι συνέπειές τους. Μέσα σε αυτό το λαϊκίστικο πλαίσιο, χάνονται και οι κριτικές φωνές που ζητούν (για παράδειγμα) επιδότηση της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στις στέγες και ενίσχυση των σιδηροδρομικών μεταφορών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο και ενώ η τιμή της βενζίνης αγγίζει τα 2,4 ευρώ το λίτρο, όλοι σχεδόν οι κοινωνικοί εταίροι στη Μεσσηνία ζητούν περισσότερους αυτοκινητόδρομους και ούτε ένας τη λειτουργία προαστιακού σιδηρόδρομου στο νομό... Ουσιαστικά, όπως και στην περίπτωση της οικονομικής ύφεσης, επικρατεί τελικώς στην κοινωνία η άποψη πως η Ελλάδα μπορεί να ακολουθήσει μόνη της έναν διαφορετικό δρόμο από όλη την υπόλοιπη Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.
Με την ίδια ακριβώς στενόμυαλη λογική αντιμετωπίζονται και τα δύο πανευρωπαϊκά (ίσως και παγκόσμια) προβλήματα της δημογραφικής γήρανσης και της έλλειψης εργατικών χεριών, που αν και συνδέονται μεταξύ τους δεν ταυτίζονται απόλυτα. Σε κάθε περίπτωση, η Ευρώπη γερνάει και οι πλούσιες χώρες της έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν μεγάλους μισθούς για να προσελκύσουν εργαζόμενους, ενώ οι φτωχές παρακολουθούν σχετικά απαθείς μέχρι τώρα τους εργαζόμενους να φεύγουν για πλουσιότερους τόπους. Αν στο κάδρο προστεθούν οι αλλαγές στον παγκόσμιο εργασιακό χάρτη, που επιταχύνθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς και οι θέσεις εργασίας που χάνονται μεσομακροπρόθεσμα εξαιτίας της ψηφιακής επανάστασης στον τομέα των υπηρεσιών, έχουμε μπροστά μας όχι μόνο μια νέα Ευρώπη που δεν έχει καμία σχέση με τη βιομηχανική μεταπολεμική κοινωνία, αλλά και μια νέα Ελλάδα που κινδυνεύει με ερήμωση αν δεν ανακοπεί άμεσα ο ρυθμός συρρίκνωσης του πληθυσμού. Και φυσικά, ο δημογραφικός κατήφορος δεν σταματά ούτε με επιδόματα ούτε με διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας των σχολείων. Απαιτείται ένας συνδυασμός γενναίας οικονομικής πολιτικής και θεσμικής θωράκισης των δικαιωμάτων του πολίτη, για να μείνουν οι Έλληνες στον τόπο τους και να μεταδώσουν τα ευρωπαϊκά φώτα στα εκατομμύρια των μεταναστών, τους οποίους χρειάζεται η Ελλάδα για να επιβιώσει.
Αν συνεχιστεί η φυγή των Ελλήνων και των μεταναστών για πλουσιότερους τόπους, σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχουν εργατικά χέρια για τη στοιχειώδη παραγωγική διαδικασία -και ο φαύλος κύκλος της παρακμής ενδέχεται να πάρει μορφή χιονοστιβάδας, κάτω από την οποία θα θαφτεί το ελληνικό κράτος ή τμήμα του. Έτσι κι αλλιώς οι κενές θέσεις στα αεροδρόμια και τα ξενοδοχεία της Ευρώπης θα καλυφθούν με ειδικευμένους εργαζόμενους από τον φτωχό Νότο. Η Ελλάδα πού θα βρει ειδικευμένο προσωπικό για να αντικαταστήσει όσους φεύγουν για την πλούσια Ευρώπη;
Θανάσης Λαγός
