Οι ιδιαίτερες συνθήκες στην παραγωγή, η έλλειψη ουσιαστικών ελέγχων και -το σημαντικότερο- το τεράστιο κέρδος μέσα από τη φοροδιαφυγή, δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον για να ευδοκιμούν κάθε είδους απατεωνιές. Οι περισσότεροι παραγωγοί ελαιόλαδου είναι κατά βάση εσωτερικοί μετανάστες οι οποίοι ζουν στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Τα ελαιοπερίβολα τα επισκέπτονται περιστασιακά, κυρίως στη συγκομιδή, και το ελαιόλαδο το διακινούν με ίδια μέσα πουλώντας το σε φίλους, γνωστούς και συναδέλφους ντενεκέ-ντενεκέ, όλη τη χρονιά. Μέσα από αυτή τη διαδικασία εξασφαλίζουν ένα επιπρόσθετο εισόδημα που τους επιτρέπει να συντηρούν την καλλιέργεια με ξένα εργατικά χέρια - γιατί αν έμπαιναν στη διαδικασία να δηλώσουν το αγροτικό εισόδημα, θα αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν το κτήμα στο χωριό.
Η πραγματικότητα αυτή δημιουργεί έναν ισχυρό μηχανισμό απόκρυψης της παραγωγής ελαιόλαδου. Αλλά ο ντενεκές του μεμονωμένου παραγωγού είναι το όχημα πάνω στο οποίο στήνονται όλες οι "μαϊμού" εταιρίες που διακινούν νοθευμένο προϊόν. Οπως φαίνεται, το ελαιόλαδο που φεύγει με ντενεκέδες παραδίδεται χωρίς παραστατικά όχι μόνο σε μεμονωμένους καταναλωτές, αλλά και σε διάφορους νταραβεριτζήδες. Η συνηθισμένη, εδώ και χρόνια, διαπίστωση της χύμα εξαγωγής παραβλέπει το γεγονός πως καμία επιχείρηση δεν ορθοπόδησε μόνο με πωλήσεις στο εξωτερικό. Για παράδειγμα, οι εταιρείες πώλησης γαλακτοκομικών και ειδικότερα γιαουρτιού, που κάνουν τεράστιες πωλήσεις παγκόσμια, πρώτα εδραιώθηκαν στην εσωτερική αγορά και μετά άνοιξαν τα φτερά τους. Αν δεν τεθούν κανόνες αρχικά στην εσωτερική αγορά, δεν πρόκειται να φτάσουμε ποτέ στην εξαγωγή τυποποιημένου ελαιόλαδου στο εξωτερικό.
Οι περισσότεροι ελαιοπαραγωγοί, ειδικά στη Μεσσηνία, είναι συνταξιούχοι αγρότες, υπάλληλοι και γενικώς εργαζόμενοι σε άλλους τομείς, παιδιά αγροτών που διαμένουν σε όλη τη χώρα και τα οποία έρχονται, μαζεύουν ό,τι ελιές βρουν, ρίχνουν και δύο σακούλες λίπασμα κι επιστρέφουν την επόμενη χρονιά. Με αυτά τα χαρακτηριστικά των απασχολούμενων στον συγκεκριμένο κλάδο είναι δύσκολο να επιτύχεις ορθή πρακτική στην καλλιέργεια, στο κόστος παραγωγής αλλά και στην ποιότητα του προϊόντος. Οταν ο άλλος εμφανίζεται μια φορά το χρόνο με το τρέιλερ πίσω από το ΙΧ επιβατικό να μαζέψει ό,τι βρει και να φύγει, δεν μπορείς να προσδοκάς πολλά. Τα πράγματα, με δυο λόγια, είναι πολύ πιο σύνθετα απ' όσο θεωρούν ορισμένοι - και για να υπάρξει μέλλον θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την οργάνωση της παραγωγής, για να φτάσουμε στην εμπορία και την αξιοποίηση του προϊόντος.
Το προϊόν θα σταματήσει να πωλείται χύμα μόνο όταν βρεθούν επιχειρηματίες οι οποίοι θα δουν προοπτική κέρδους στη συσκευασία και μεταπώληση στις αγορές της Ελλάδας και του εξωτερικού, και όταν μικρές ομάδες παραγωγών σε κοινοπρακτικά εταιρικά σχήματα ξεκινήσουν από το χωράφι και φτάσουν στο ράφι. Και τα δύο έχουν ως προϋποθέσεις την ποιότητα και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Για να το κάνουμε ακόμα πιο συγκεκριμένο, αν το κράτος πρέπει να κάνει κάτι, αυτό είναι να δημιουργήσει θεσμικό πλαίσιο που θα ενισχύει την επιχειρηματικότητα μέσα από τη μείωση της φορολογίας, τόσο στην παραγωγή όσο και στην εμπορία. Αν δεν δοθούν κίνητρα για ενοικίαση των ελαιώνων σε πραγματικούς αγρότες, έτσι ώστε οι υπόλοιποι να αποχωρήσουν με ένα αξιοπρεπές αντίτιμο, χωρίς να απολέσουν την ιδιοκτησία τους, ο ντενεκές θα συνεχίσει να περνά τα διόδια των αυτοκινητόδρομων.
Το στίγμα για τη νέα εποχή στην ελαιοκαλλιέργεια θα το δώσει η νέα γενιά που μπαίνει αυτή την περίοδο στην παραγωγή. Πρόκειται για τα παιδιά που βλέπουν μια ευκαιρία στον συγκεκριμένο τομέα και ενεργοποιούνται σε όλα τα στάδια, από την παραγωγή με σύγχρονους επιστημονικούς τρόπους μέχρι την οργάνωση -με διαφορετικό τρόπο-της εμπορίας και της αξιοποίηση των προϊόντων. Αυτά τα παιδιά θέλουν στήριξη με χρηματοδότηση, ως επιχειρηματίες, αλλά και με επιστημονική γνώση, γιατί ξέρουν να διαβάσουν και να μιλήσουν τη γλώσσα της αγοράς. Τα επιδόματα και τα εφάπαξ φιλοδωρήματα δεν γεννούν πλούτο. Δεν στηρίζουν την οικονομία γιατί δεν μεγαλώνουν την πίτα. Οσο δεν αλλάζουμε τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα, τόσο θα μικραίνει η πίτα και τα κομμάτια της ελεημοσύνης.
panagopg@gmail.com
