Ο λάθος τρόπος με τον οποίο γινόταν συνήθως δεν χρειάζεται ιδιαίτερη μελέτη, μιας και είναι εμφανής στο οδικό δίκτυο όλης της χώρας. Η κατάσταση βελτιώθηκε μόλις το Ελληνικό Δημόσιο... ανακάλυψε τη μέθοδο ΣΔΙΤ και κατάφερε με χίλιους κόπους -και βέβαια πάλι με υψηλότατο κόστος- να δημιουργήσει ένα βασικό οδικό δίκτυο που συνδέει πλέον τη χώρα.
Οι δρόμοι που κατασκευάστηκαν με συμβάσεις παραχώρησης στοίχισαν βέβαια περισσότερα χρήματα από ό,τι αρχικά είχε υπολογιστεί, ενώ συνέπεσαν με την περίοδο της οικονομικής κρίσης, με αποτέλεσμα τον περιορισμό των διελεύσεων και τη μείωση έτσι της ωφελιμότητάς τους. Στην αύξηση του κόστους συνέβαλαν βασικά 3 παράγοντες: Οι υψηλές απαλλοτριώσεις που ορίστηκαν με δικαστικές αποφάσεις, μιας και η χώρα δεν έχει ένα σύστημα αυτόματου προσδιορισμού της αξίας ακινήτων, με αποτέλεσμα να πληρωθούν ξεροχώραφα ως οικόπεδα και μαντριά ως βίλες. Οι αρχαιολογικές έρευνες, που προέκυψαν και χρηματοδοτήθηκαν από τα κονδύλια για τους αυτοκινητοδρόμους. Και βέβαια ο κακός σχεδιασμός, που δεν προέβλεψε αλλαγές στο οικονομικό περιβάλλον και το φυσικό αντικείμενο των έργων.
Παρ' όλα όμως τα προβλήματα και την αύξηση του κόστους, η χώρα έχει πλέον δρόμους πάνω στους οποίους μπορεί να στηριχτεί και να επιδιώξει ισόρροπη ανάπτυξη όλων των περιοχών της. Ταυτόχρονα έχουν απελευθερωθεί πόροι οι οποίοι μπορούν πλέον να κατευθυνθούν στους υπόλοιπους δρόμους. Αυτά είναι τα σημαντικότερα οφέλη, τα οποία δεν μετριούνται σε στενές μελέτες "κόστους-οφέλους" που γίνονται εύκολα σημαίες ευκαιρίας για όσους προσπαθούν να πιαστούν απ' οτιδήποτε, προκειμένου να υπερασπιστούν το παλιό σύστημα παραγωγής δημόσιων έργων με τις μικροεργολαβίες και τη δήθεν επίβλεψη του Δημοσίου.
Το παλιό σύστημα όμως είναι τόσο αποτυχημένο, που δεν μπορεί να νεκραναστηθεί, παρ' όλες τις φιλότιμες προσπάθειες την παρούσας κυβέρνησης. Από το 2015 προσπαθούν να δημοπρατήσουν τμηματικά το Πάτρα – Πύργος κι ακόμα δεν έχουν καταφέρει να υπογράψουν συμβάσεις, ενώ ως φαίνεται έχουν φάει... πόρτα από την Ε.Ε. η οποία δεν δίνει χρήματα, θεωρώντας κατάτμηση το έργο. Ακόμα και αν κάποια στιγμή τελειώσουν όλα αυτά, με εκπτώσεις πάνω από 50% επί του προϋπολογισμού δρόμος δεν γίνεται. Ετσι θα σέρνεται για καμιά 40αριά χρόνια η υπόθεση, με σπατάλη πόρων, μέχρι που θα χαθεί ο λογαριασμός και κανείς στο τέλος δεν θα ευθύνεται - ούτε βέβαια θα υπάρχει ένα τελικό "διά ταύτα" στο πόσο στοίχισε το χιλιόμετρο.
Αυτό συνέβαινε και πριν από τη Μαλακάσα μέχρι τη Τσακώνα, το ίδιο έργο παρακολουθούμε και τώρα με άλλους πρωταγωνιστές. Αυτή είναι η πραγματικότητα που εφαρμόζεται στα δημόσια έργα από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους, γι' αυτό και φτάσαμε στο 2017 για να έχουμε ένα κανονικό δίκτυο αυτοκινητόδρομων.
Η κατάσταση είναι ακόμα πιο τραγική στα μικρότερα «νομαρχιακά – περιφερειακά έργα». Εχουμε φτάσει να δίνονται παρατάσεις χρόνων ακόμα και για ασφαλτοστρώσεις συντήρησης, δηλαδή ούτε τις λακκούβες δεν μπορούν να κλείσουν έγκαιρα! Επίσης σε επίπεδο νομού υπάρχουν έργα-σύμβολα για την καθυστέρησή τους. Τα παραδείγματα ξεκινούν από το τιτανοτεράστιο έργο σύνδεσης της Πλάτσας με τη Μηλέα, επεκτείνονται σε... ακόμα μεγαλύτερα όπως το Ρωμανού - Γαργαλιάνοι και προσγειώνονται στο Τζάνε - Καλαμάκι! Εργα για τα οποία έχει... χαθεί ο χρόνος έναρξης και ολοκλήρωσής τους.
Η άλλη παραμύθα που κάνει καριέρα στους νοσταλγούς της χουντικής εφταετίας είναι η περιβόητη ΜΟΜΑ: μια σαχλαμάρα ελληνικής έμπνευσης, η οποία πήγε να αναστηθεί κι αυτή, αλλά ευτυχώς λόγω έλλειψης δανεικών ξεθώριασε γρήγορα. Τα στρατιωτικά μηχανήματα, όπως αποδείχτηκε και με τις πλημμύρες στη Μεσσηνία, μετά βίας μπορούν να ξεμπαζώσουν δυο γράνες, ενώ όποιος φαντάζεται ότι ο στρατός μπορεί να φτιάξει αυτοκινητόδρομους μάλλον έχει χάσει πολλά επεισόδια από τον σύγχρονο κόσμο.
Ολα δείχνουν ότι χρειάζεται μια άλλη αντίληψη στην παραγωγή των δημοσίων έργων. Η νεκρανάσταση του παλιού συστήματος που επιχειρήθηκε με επιμέλεια τα τελευταία χρόνια απέτυχε παταγωδώς. Οι συμβάσεις παραχώρησης είναι ένα μοντέλο που μπορεί να εφαρμοστεί στο μέλλον, γιατί αποδείχτηκε ότι είναι αποτελεσματικό σε ότι αφορά στην κατασκευή - αλλά χρειάζεται αναθεώρηση προκειμένου να περιοριστεί δραστικά η σπατάλη πόρων. Υπάρχει πλέον η εμπειρία προκειμένου να εφαρμοστεί ένα σύστημα παραγωγής δημόσιων έργων το οποίο θα προωθεί τη διαφάνεια, θα περιορίζει τη διαφθορά, θα επιβάλει τον υγιή ανταγωνισμό και θα προάγει το δημόσιο συμφέρον.
Μέθοδοι και λύσεις υπάρχουν. Χρειάζεται πολιτική απόφαση και τόλμη, για τομές που θα ξεβολεύουν μικρά και μεγάλα συμφέροντα, προς όφελος των πολιτών και της χώρας. Γιατί το μόνο σίγουρο είναι ότι, με το υπάρχον σύστημα, σιτίζονται καρχαρίες, πιράνχας αλλά και πολλά τρωκτικά σε όλα τα επίπεδα εξουσίας - κι αυτό μπορεί και πρέπει ν' αλλάξει.
panagopg@gmail.com
