Μετά τους εορτασμούς της εθνικής επετείου και τις συνήθεις υπερβολές που πάντα παρατηρούνται σε τέτοιες εκδηλώσεις, επιστροφή στη σκληρή πραγματικότητα: στη μάχη με τον κορονοϊό και την προετοιμασία για την επόμενη μέρα στην οικονομία και την κοινωνία. Βρισκόμαστε στην κορύφωση της πανδημίας, αλλά και λίγο πριν την έξοδο από αυτή. Οι εμβολιασμοί, που αποτελούν το πιο ουσιαστικό μέτρο κατά του κορονοϊού, έστω και αργά προχωρούν. Με βάση όλες τις προβλέψεις φαίνεται πως μέσα στο καλοκαίρι θα έχει επιστρέψει σε μεγάλο βαθμό η κανονικότητα στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας και της Ε.Ε. συνολικά. Η νέα κανονικότητα δεν θα έχει βέβαια σχέση με αυτό που συνέβαινε στο παρελθόν. Θα υπάρχουν καινούργια στοιχεία στη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας, προίκα της πανδημίας.
Το πρώτο μεγάλο στοιχείο της νέας οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας θα είναι η χρυσή εποχή των πληροφοριακών συστημάτων στην καθημερινή λειτουργία όλων μας. Από το εμπόριο μέχρι την εκπαίδευση θα υπάρχει ένα εντελώς νέο πλαίσιο. Η επιτυχία του συστήματος των εμβολιασμών θα αποτελέσει το κριτήριο του μέλλοντος στη σχέση του πολίτη με το Δημόσιο. Αφού είναι εφικτό το κλείσιμο ραντεβού για τον εμβολιασμό χιλιάδων πολιτών χωρίς καθυστερήσεις και συνωστισμό, γιατί άραγε αυτό να μην μπορεί να γίνει και για τα εξωτερικά ιατρεία των δημόσιων νοσοκομείων; Και γιατί θα πρέπει ο κόσμος να συνωστίζεται σε ουρές και σε αναμονές για να εξυπηρετηθεί από το γκισέ της οποιαδήποτε υπηρεσίας, ενώ θα υπάρχει η δυνατότητα ραντεβού αλλά και επικοινωνίας με ηλεκτρονικό τρόπο; Δεν θα υπάρχει χώρος πλέον για δικαιολογίες. Όπου παρατηρείται ταλαιπωρία του πολίτη, ή καθυστέρηση θα οφείλεται κυρίως σε έλλειψη οργάνωσης και χρήσης των νέων εργαλείων της τεχνολογίας. Υπάρχει πλέον ένας μπούσουλας και ένα κεκτημένο μέτρο σύγκρισης, προκειμένου ο πολίτης να απολαμβάνει σύγχρονες υπηρεσίες και το Δημόσιο να λειτουργεί με αποτελεσματικό τρόπο.
Στο επίπεδο της ελεύθερης οικονομίας και ειδικότερα στο εμπόριο, οι αλλαγές θα είναι συγκλονιστικές. Οι περισσότεροι καταναλωτές έχουν πλέον εξοικειωθεί με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και οι αγορές μέσω διαδικτύου θα αποτελούν τον κανόνα. Ο καταναλωτής αναζητά τη βέλτιστη λύση από τον καναπέ του και θα απευθυνθεί σε μαγαζί όταν θα έχει καταλήξει, έχοντας ταυτόχρονα δεκάδες εναλλακτικές στο μυαλό του. Για να αγοράσει, θα πρέπει να έχει την καλύτερη προσφορά. Ο ανταγωνισμός φεύγει από το επόμενο τετράγωνο και μετακομίζει στον χαοτικό κόσμο του διαδικτύου. Πρόκειται για μία εντελώς νέα πραγματικότητα και οι επιχειρήσεις που δεν θα προσαρμοστούν σε αυτή προφανώς δεν θα τα καταφέρουν. Τα πράγματα στο εμπόριο θα αλλάξουν - και όλα δείχνουν ότι θα υπάρξει συρρίκνωση του κλάδου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε θέσεις εργασίας και εισόδημα.
Η εξ αποστάσεως εργασία, με τη χρήση τεχνολογίας διασύνδεσης, δημιουργεί νέα δεδομένα στην απασχόληση, αλλά και στον τόπο κατοικίας. Η αγορά εργασίας μεγαλώνει, ο τρόπος εργασίας διαφοροποιείται, ο ανταγωνισμός μεταβάλλεται. Οι «ψηφιακοί νομάδες» θα αποτελέσουν τους δημιουργούς των νέων πόλεων. Ανοίγονται έτσι ευκαιρίες σε περιοχές που μπορούν να προσφέρουν διασύνδεση και ποιότητα ζωής. Πλεονέκτημα θα έχουν οι περιοχές με ελκυστικό φυσικό περιβάλλον και πρόσβαση στα μεγάλα αστικά κέντρα μέσα από αεροδρόμια και αυτοκινητοδρόμους, υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτουν αξιόπιστα δίκτυα σύνδεσης στο διαδίκτυο, έτσι ώστε να είναι εφικτή η εξ αποστάσεως εργασία. Δημιουργείται δηλαδή μια νέα πραγματικότητα στον τομέα της κατοικίας και της απασχόλησης, η οποία μπορεί να αλλάξει όλα όσα συνέβαιναν με την αστικοποίηση των περασμένων αιώνων.
Στα χωριά της Μεσσηνίας δεν επέστρεψαν νέοι την περίοδο της οικονομικής κρίσης για να ασχοληθούν με τον πρωτογενή τομέα, όπως πολλοί ανέμεναν, αλλά νέοι και συνταξιούχοι την περίοδο του κορονοϊού. Έχουν επιστρέψει νέοι που μπορούν να εργάζονται εξ αποστάσεως, και πάρα πολλοί συνταξιούχοι οι οποίοι εγκατέλειψαν τα μεγάλα αστικά κέντρα. Η πρώτη καραντίνα βρήκε πολλούς απροετοίμαστους, αλλά από το περσινό καλοκαίρι και μετά παρατηρείται μια αξιοσημείωτη επιστροφή, που σε ό,τι αφορά τους συνταξιούχους παίρνει σε μεγάλο βαθμό μόνιμα χαρακτηριστικά. Να σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις μιλάμε για επιστροφές ανθρώπων που είχαν ελάχιστους ή ακόμα και μηδενικούς δεσμούς με τα χωριά. Αυτό που συντελείται σε χωριά της Μεσσηνίας τα οποία έχουν αξιοπρεπές διαδίκτυο και βασικές υποδομές διαμονής είναι συγκλονιστικό - και όλα δείχνουν ότι δεν θα είναι πρόσκαιρο.
Η Μεσσηνία έχει καταφέρει να έχει, συγκριτικά με τις άλλες περιοχές, μικρές συνέπειες από τον κορονοϊό. Με την προσοχή όλων, υπάρχει η δυνατότητα να προχωρήσει γρηγορότερα το άνοιγμα συνολικά της οικονομίας. Η επόμενη μέρα δεν μπορεί παρά να επικεντρωθεί στην αξιοποίηση των ευκαιριών που έχουν δημιουργηθεί. Η αναβάθμιση των δικτύων από τη μια μεριά και η διευκόλυνση με τις χρήσεις γης από την άλλη αποτελούν τα βασικά εργαλεία για την προσέλκυση νέων κατοίκων. Η νέα εποχή έχει κίνδυνους αλλά και ευκαιρίες. Το κρίσιμο είναι να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες.
panagopg@gmail.com
