Οι εικόνες με τις καταστροφές από τις πλημμύρες στην Ισπανία φέρνουν στη μνήμη τις αντίστοιχες περσινές στη Θεσσαλία και, βέβαια, αυτά που ζήσαμε στην Καλαμάτα το 2016. Η μανία της φύσης και η δύναμη του νερού μας δείχνουν πόσο αδύναμα είναι τα έργα των ανθρώπων και αναδεικνύουν τα λάθη και τις παραλείψεις τους. Θα μπορούσαν να έχουν γίνει όλα τέλεια, έτσι ώστε να δαμαστεί η δύναμη της φύσης; Μάλλον όχι. Ακόμα και το καλύτερο «μάστερ πλαν» θα έχει αδυναμίες, γιατί δεν μπορούν να προβλεφθούν τα πάντα, ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με φυσικά φαινόμενα σε μια εποχή ακραίων κλιματικών συνθηκών.
Οι ελαιοπαραγωγοί μέχρι πριν μερικές εβδομάδες ενδιαφέρονταν για την τιμή του ελαιολάδου. Τώρα περιμένουν μια βροχή για να σωθούν τα ελαιόδεντρα. Μέσα σε μερικές εβδομάδες ανατράπηκαν δεδομένα και βεβαιότητες, με τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο. Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι θα φτάναμε μέσα Νοεμβρίου χωρίς να έχει υπάρξει ούτε μια βροχή, με αποτέλεσμα να χαθεί η ελαιοπαραγωγή και να κινδυνεύουν πλέον τα δέντρα και η παραγωγή της επόμενης χρονιάς. Οι ελαιοπαραγωγοί, που πέρυσι είδαν κάποια χρήματα στα χέρια τους, θα πρέπει τώρα να καλύψουν χασούρα δύο ετών. Το χειρότερο είναι ότι κανείς δεν ξέρει τι θα ακολουθήσει στο μέλλον.
Έχουμε μπει σε μια νέα φάση, όπου οι κλιματικές συνθήκες ορίζουν τις εξελίξεις. Η αγροτική παραγωγή στη Μεσσηνία καθορίζεται από το αν θα συνεχιστεί η περίοδος ανομβρίας των τελευταίων ετών. Η συγκεκριμένη αβεβαιότητα κάνει και τους τελευταίους εναπομείναντες στην αγροτική παραγωγή να αμφιταλαντεύονται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Η ελαιοκαλλιέργεια επλήγη πέρυσι στην Ισπανία, φέτος στην Ελλάδα, και του χρόνου κάπου αλλού. Ιστορικά, οι καιρικές συνθήκες όριζαν την ακμή και την παρακμή πολιτισμών και οικονομιών, και αυτό προφανώς επαναλαμβάνεται. Ο καιρός αλλάζει και μαζί του οι άνθρωποι και οι ασχολίες τους.
Η ανομβρία έχει συνδεθεί και με θεωρίες συνωμοσίας. Οι αεροψεκασμοί, συνδεδεμένοι με πολέμους, δορυφόρους και άλλες εξωγήινες επιρροές, κάνουν ιδιαίτερη «καριέρα» στο διαδικτυακό «καφενείο» των ανόητων, που νομίζουν ότι είναι ιδιαίτερα έξυπνοι, αν όχι χαρισματικοί! Η πραγματικότητα, όμως, είναι ξεροκέφαλη και υπογραμμίζει ότι δεν μας ψεκάζουν τώρα, αλλά εμείς, με την παρέμβασή μας στη φύση, έχουμε επιταχύνει εξελίξεις που υπερθερμαίνουν τον πλανήτη και δημιουργούν καταστροφές.
Το ερώτημα είναι πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν οι νέες καιρικές συνθήκες. Υπάρχει η δυνατότητα να κατασκευαστούν αντιπλημμυρικά έργα που να θωρακίζουν πόλεις και ανθρώπους από μια καταιγίδα; Μπορούν να δαμαστούν φωτιές σε ένα ξηρό περιβάλλον και με ισχυρούς ανέμους; Γίνεται να αποζημιωθούν για την παραγωγή τους οι ελαιοπαραγωγοί για φέτος, του χρόνου και όσο χρειαστεί; Ποιο είναι το οικονομικό κόστος των έργων υποδομής και πόσο αποτελεσματικά θα είναι; Πόσα πυροσβεστικά αεροπλάνα και πυροσβέστες πρέπει να έχουμε για την αντιμετώπιση μιας μεγάλης πυρκαγιάς και πόσο το κόστος πρόληψης; Πόσα χρήματα και από πού μπορούν να δοθούν για την αποζημίωση της παραγωγής των χιλιάδων ελαιοπαραγωγών;
Οι εύκολες απαντήσεις είναι «από τους μισθούς των πολιτικών» ή «από την τσέπη των μεγάλων», επειδή όμως τα μεγάλα λόγια δεν δίνουν λύσεις, πρέπει να υπάρξει η παραδοχή ότι οι δυνατότητες είναι περιορισμένες. Κανένα κράτος και καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το μέγεθος τέτοιων καταστροφών. Δεν υπάρχουν πόροι, και η ανομβρία πλήττει και τα «λεφτόδεντρα».
Η μαγική λέξη είναι προσαρμογή στις νέες συνθήκες, στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων και του ρεαλισμού. Το βασικό είναι να διασφαλιστεί η ζωή των πολιτών, με ενημέρωση για το τι πρέπει να κάνουν και πώς να αντιμετωπίσουν ένα επικίνδυνο φαινόμενο. Το 112 είναι ένα εργαλείο που πρέπει να σταματήσει να χλευάζεται από τους εξυπνάκηδες. Οι αρχές οφείλουν να εκπαιδεύσουν τους πολίτες στο τι πρέπει να κάνουν μόλις πάρουν το μήνυμα εκτάκτου ανάγκης. Να ξέρει ο καθένας πού πρέπει να πάει και πώς να προστατεύσει τη ζωή του.
Η αγροτική παραγωγή και γενικότερα οι οικονομικές δραστηριότητες χρειάζεται να προσαρμοστούν στα νέα κλιματικά δεδομένα. Πιθανώς να έφτασε η ώρα να συζητήσουμε για αναδιάρθρωση καλλιεργειών στη Μεσσηνία, γιατί η μονοκαλλιέργεια της ελιάς είναι αρκετά ριψοκίνδυνη επένδυση για το παρόν και το μέλλον της περιοχής. Τα πράγματα έχουν αλλάξει και οφείλουμε να αλλάξουμε και εμείς. Έτσι συνέβαινε πάντα, έτσι θα συμβεί και τώρα.

panagopg@gmail.com