Στην πραγματικότητα δεν ανησυχούν (ή δεν πρέπει να ανησυχούν) μόνον εκείνοι που ζουν από την καλλιέργεια, αλλά όλοι οι Μεσσήνιοι. Το ελαιόλαδο αποτελεί την “καρδιά” της τοπικής οικονομίας, τα έσοδα από αυτό ζουν τους ανθρώπους της υπαίθρου και τις οικογένειές τους, διαχέονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στον τόπο και η καλή παραγωγή θα πρέπει να ενδιαφέρει τον καθένα. Η ελιά πλέον έχει εξελιχθεί σε μονοκαλλιέργεια και αυτό κρύβει σοβαρούς κινδύνους στις περιπτώσεις που παρουσιάζονται προβλήματα. Τα οποία εκδηλώνονται με διαφορετικές μορφές κάθε χρόνο, άλλοτε ο δάκος, άλλοτε η ξηρασία, άλλοτε οι τιμές, όλο και κάτι βασανίζει τον κόσμο. Δεν ήταν πάντοτε έτσι, ενωρίτερα υπήρχε άλλη μονοκαλλιέργεια. Αυτή της σταφίδας η οποία επίσης είχε παίξει τεράστιο ρόλο στην οικονομία του τόπου και της χώρας. Και αυτής δυστυχώς έχουν μείνει πλέον μόνον τα λείψανα. Στα χρόνια του μεσοπολέμου, η καλλιέργεια της ελιάς κάλυπτε ελάχιστες εκτάσεις. Πρωτίστως η σταφίδα και δευτερευόντως τα σύκα αποτελούσαν την “καρδιά” της τοπική οικονομίας.
Χαρακτηριστικό της μικρής σημασίας που είχε η ελαιοκαλλιέργεια είναι και το γεγονός ότι σε γεωργοοικονομική μελέτη της Αγροτικής το 1938, δεν υπάρχει ούτε μια αράδα για την καλλιέργεια ενώ αναφέρονται μέχρι και τα... λούπινα. Η μελέτη αφορά τον μεσσηνιακό κάμπο και τις ορεινές περιοχές γύρω από αυτόν. Ενα από τα ελάχιστα στοιχεία που περιλαμβάνει η μελέτη είναι ότι σε αυτή την περιοχή παράγονταν 1.250.000 οκάδες ελαιόλαδο στις ορεινές περιοχές και 1.406.000 οκάδες στις πεδινές. Κάτι που μεταφράζεται σε 2.115 τόννους ελαιόλαδο... η μισή Μεσσηνία. Παρά τη μικρή παραγωγή όμως είχε πολύ μεγάλη σημασία για τη ζωή στον τόπο, καθώς οι ελάχιστες ποσότητες που μπορούσε να προμηθευτεί μια οικογένεια ήταν πολύτιμες για τη διατροφή. Πάμε λοιπόν 85 χρόνια πίσω να διαβάσουμε ένα κείμενο για το... δάκο και την αδιαφορία της συντεταγμένης Πολιτείας σχετικά με την καταπολέμησή του:
«Η μεσσηνιακή ελαιοπαραγωγή κατεστράφη. Ο δάκος, η μεγάλη αυτή πληγή της ελαίας δεν αφήκε τίποτε. Ο ελαιόκαρπος προσβληθείς από την επάρατον αυτήν νόσον χάνεται. Και όμως υπάρχει Ταμείον Ελαίας. Και όμως υπάρχουν εις την Μεσσηνίαν 21 Ταμεία Προνοίας Ελαιοπαραγωγής προορισμόν έχοντα να καταπολεμούν προληπτικώς τον δάκον και άλλας ασθενείας. Πώς συνέβη να μην δράσουν; Πώς εγκατέλειπον το πολύτιμον αυτό προϊόν εις την τύχην του και εις την διάκρισιν του δάκου; Τι συνέβη λοιπόν ώστε μετά την τραγωδίαν των βρεμένων σταφίδων ν’ αντιμετωπίζει η δυστυχισμένη Μεσσηνία και Λακωνία την τραγωδίαν της ελαίας; Οι Μεσσήνιοι και οι Λάκωνες ελαιοπαραγωγοί πρέπει να το μάθουν: Από του παρελθόντος Νοεμβρίου ή Δεκεμβρίου ανεκοινώθησαν εις το υπουργείον Γεωργίας τα ονόματα των νεοεκλεγέντων συμβούλων του Ταμείου Προνοίας Ελαιοπαραγωγής του Δήμου Καλαμάτας. Το υπουργείον της Γεωργίας έπρεπε να εγκρίνει ταχέως την γενομένην εκλογήν και ν’ ανακοινώση την έγκρισιν εις το Ταμείον. Ατυχώς όμως το υπουργείον της Γεωργίας, δηλαδή οι αρμόδιοι υπάλληλοι, χωρίς ασφαλώς να έχει γνώσιν ο κ. Θεοτόκης, ευηρεστήθησαν ν’ ανακοινώσουν την έγκρισιν πότε νομίζετε; Κατά μήνα Ιούνιον ή Ιούλιον. Το Ταμείον Ελαιοπαραγωγής διά να προβή εις την καταπολέμησιν του δάκου είχεν ανάγκην δανείου. Αλλά ποίοι σύμβουλοι να κάμουν το δάνειον; Οι παλαιοί που κατελύθησαν ή οι νέοι των οποίων η εκλογή δεν είχεν ακόμη εγκριθεί; Τοιουτοτρόπως όταν εξύπνησεν το υπουργείον είχε παρέλθει η πρώτη περίοδος καθ’ ην πρέπει να καταπολεμηθή ο δάκος. Μέχρις ου λοιπόν το νέον Συμβούλιον επιτύχη το δάνειον και ετοιμάση συνεργεία, παρήλθε και ο Ιούλιος και ο Αύγουστος, ούτω δε μόλις τώρα, δηλαδή πολύ αργά, άρχισεν η καταπολέμησις, ότε είχεν συντελεσθεί η καταστροφή του ελαιοκάρπου και ότε επομένως επερίττευε κάθε ψεκασμός. Οπωσδήποτε όποιος και να πταίει ο ελαιόκαρπος κατεστράφη ενώ το κακόν ηδύνατο να προληφθή. Κατόπιν όλων τούτων είναι εξεταστέον αν τα Ταμεία Ελαιοπαραγωγής πρέπει να καταργηθούν ή πρέπει να οργανωθούν επί άλλων βάσεων».
Πρόκειται για δημοσίευμα της εφημερίδας “Σημαία” στις 11/10/1933, το οποίο ακολούθησαν πολλά ακόμη μαζί με έντονες διαμαρτυρίες. Οι τιμές του ελαιολάδου εκτοξεύτηκαν και άρχισε να φεύγει για την Αθήνα, επικράτησε αναβρασμός και ζητήθηκε η... απαγόρευση “εξαγωγών” από το Νομό, δημοσιεύτηκαν άρθρα και προτάσεις. Μετά από 85 χρόνια είναι προφανές πως στον πυρήνα της υπόθεσης υπάρχουν σημαντικές αναλογίες. Η γραφειοκρατία με οποιανδήποτε μορφή και αν εμφανίζεται δημιουργεί τεράστια προβλήματα. Ολα αυτά τα προβλήματα δεν είναι καινούργια, τα γνωρίζουν πολύ καλά οι εμπλεκόμενοι και θα έπρεπε ήδη να τα έχουν αντιμετωπίσει. Το παιχνίδι με το μπαλάκι των ευθυνών το έχουμε ζήσει όλα αυτά τα χρόνια, αλλά σε τελευταία ανάλυση λίγο ενδιαφέρει ποιος από όλους έχει τη μικρότερη ή μεγαλύτερη ευθύνη. Μήπως και αν όλοι συμφωνήσουμε ποιός είναι πρόκειται να πληρώσει την ζημιά; Το εισόδημα του παραγωγού δεν αποζημιώνεται με “πολιτικές ευθύνες”, αυτό είναι κάτι που αν θέλει ο ίδιος θα το αποτιμήσει την ώρα της... ανάλογης κάλπης. Εκείνο που προέχει αυτή τη στιγμή είναι να προληφθεί η καταστροφή μέσα από μια γρήγορη και αποτελεσματική επέμβαση. Χωρίς οργανωμένη δακοκτονία σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, στην πραγματικότητα δεν είναι όσο θα μπορούσε αποτελεσματική και η επέμβαση με πρωτοβουλία των παραγωγών. Οι πληροφορίες από διάφορες περιοχές αναφέρουν ότι ο δάκος δεν είναι ένας υποθετικός κίνδυνος, οι παγίδες επιβεβαιώνουν τους φόβους για δακοπληθυσμούς. Η έκταση που πρέπει να καλυφθεί είναι πολύ μεγάλη και δεν υπάρχει καθόλου χρόνος για χάσιμο αφού αυτό έπρεπε να έχει γίνει από “χθες”. Και η δράση θα πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε να καλύψει όλες τις περιοχές, ακόμη και εκεί που δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από εργολάβους γιατί χρόνος δεν υπάρχει.
Ο κόμπος έχει φθάσει στο χτένι εδώ και πολλά χρόνια αλλά δυστυχώς δεν φαίνεται να υπάρχει η αναγκαία σοβαρότητα για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Δεν συζητάμε για (απολύτως αναγκαία) “τρανά πράγματα” με ινστιτούτα, έρευνες, νέες μεθόδους και τεχνολογίες στην αντιμετώπιση των εχθρών της ελιάς. Συζητάμε για το “αυτονόητο”: Ενα μήνα πριν την δυνητική έναρξη της δακοκτονίας με βάση το χειρότερο σενάριο που μπορεί να εκπονηθεί, πρέπει να είναι όλα έτοιμα και τα συνεργεία με... τα βυτία στο τρακτέρ. Και το ερώτημα είναι πώς μπορεί να γίνει αυτό. Διατυπώνονται δημόσια διάφορες σκέψεις και προτάσεις που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αλλά το ζήτημα είναι να βάλουν κάτω τα πράγματα “άρχοντες” και υπηρεσίες έτσι ώστε να καταλήξουν σε ένα αποτελεσματικό σχέδιο δράσης για τα επόμενα χρόνια. Αντί να δείχνει ο ένας τον άλλον και να κρύβονται άπαντες πίσω από τη γραφειοκρατία, χρήσιμο είναι να καθίσουν όλοι στο τραπέζι για βρεθεί ο καλύτερος τρόπος για την οργάνωση της δακοκτονίας και την κατεδάφιση των γραφειοκρατικών εμποδίων με τις ανάλογες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Δεν ισχυρίζομαι ότι όλα είναι πανεύκολα, ευελπιστώ όμως ότι κάποια στιγμή οι εκλεγμένοι όλων των επιπέδων θα συναισθανθούν την ευθύνη τους και θα καθίσουν να κουβεντιάσουν για εκείνα τα πράγματα που σε τελευταία ανάλυση ουδεμία σχέση έχουν με την πολιτική και τα κόμματα. Θα φτιάξουν από τώρα ομάδες εργασίες με ανθρώπους οι οποίοι από τη θέση τους γνωρίζουν το πρόβλημα, θα βάλουν κάτω τα δεδομένα και θα καταλήξουν. Για να αναλάβει από εκεί και ύστερα ο καθένας την ευθύνη του: Διοίκηση, αυτοδιοίκηση, αγροτικοί φορείς, κάποιος πρέπει επιτέλους να πάρει την πρωτοβουλία για να μπει ένα τέλος σε μια ιστορία που δεν τιμά κανέναν.
