Ναι, υπάρχει πολύ σοβαρός πλημμυρικός κίνδυνος για την πόλη και από όλους τους χειμάρρους και τα ρέματα που την διασχίζουν στη διαδρομή από τον Βορρά προς τον Νότο. Και υπάρχει κίνδυνος γιατί εδώ και 150 χρόνια η πόλη, ο δήμος και οι άνθρωποί της βάλθηκαν για διαφορετικούς λόγους να “εξαφανίσουν” τα ρέματα καταπατώντας τις ζώνες απορροής, ώστε να τις κάνουν οικόπεδα. Αλλοτε δημόσια και άλλοτε ιδιωτικά, διαδικασία που δεν σταμάτησε ποτέ, καθώς ούτε και σήμερα υπάρχουν οι αναγκαίες οριοθετήσεις της κοίτης τους εκεί που κατάφερε να… επιβιώσει από την “ανθρωπογενή βουλιμία”. Το θυμόμαστε κάθε φορά αυτό όταν γίνεται ζημιά, αλλά κάποιοι φωτισμένοι Καλαματιανοί το είχαν επισημάνει από την Πρωτοχρονιά του 1871 στην εφημερίδα “Αριστόδημος”: “Ο χειμών εξακολουθεί δριμύς και έκτακτος. Ο παρά την πόλιν ημών καταρρέων χείμαρρος Νέδων επλημμύρισε προ πέντε ημερών και παρέσυρε και κατέστρεψε περιφράγματα τινά εν τη κοίτη του διεκδικήσας ούτω τα φυσικά αυτού όρια. Οι παρά την όχθην αυτού έχοντες κτήματα δεν δικαιούνται, φρονούμεν, να παραπονεθώσιν διά τας επανεχθείσας αυτούς μικράς ζημίας, διότι δι’ επανειλημμένων προσαυξήσεων και προεκτάσεων των κτημάτων αυτών εστενοχώρησαν υπέρ το δέον την κοίτην του χειμάρρου και εγένοντο παραίτιοι της συμβάσης ζημίας. Και οι ποταμοί και τα στοιχεία της φύσεως πιεζόμενα παρά τους κανονίζοντας την πορείαν αυτών φυσικούς νόμους εξανίστανται και ικανοποιούνται εν δέοντι...”.
Πλην όμως… εκείνοι τα είπαν, εκείνοι τα άκουσαν και τα επόμενα χρόνια αρχής γενομένης από τον Νέδοντα που έδωσε γη για να υπάρχει σήμερα η πόλη (η μισή και περισσότερη ίσως έκταση στο παλιό σχέδιο ήταν ποταμιά), δεν έμεινε τίποτε στη φυσική του μορφή και πολύ περισσότερο ικανό να “σηκώσει” το βάρος ενός πλημμυρικού φαινομένου.
Η φύση ανταπέδωσε τον βιασμό της με πλημμύρες που έμειναν στην ιστορία και σκόρπισαν καταστροφή και θάνατο. Οι θεσμικοί φορείς αναζήτησαν λύσεις ήδη από τον 19ο αιώνα, αλλά έκαναν… μια τρύπα στο νερό. Κάποιες από αυτές ήταν “φαραωνικές” με όλη τη σημασία της λέξης. Η πιο χαρακτηριστική μάλιστα από αυτές ήταν η μελέτη εκτροπής του Νέδοντα έτσι ώστε να στρίβει στην… Αγίου Γεωργίου, να φτάνει μέχρι τον Ελαφογκρέμη, να πέφτει μέσα σε αυτόν και να οδηγείται από εκεί στη θάλασσα πολύ δυτικότερα από το λιμάνι. Σήμερα το νέο “φαραωνικό” σχέδιο προβλέπει το αντίθετο: Να έρθουν δηλαδή ανατολικά τα νερά από τον Ελαφογκρέμη και τα άλλα ρέματα της δυτικής πόλης και μέσα από τον Καραμπογιά (ο οποίος έχει πνίξει πολλές φορές την περιοχή και έχει στενέψει απελπιστικά) να πέσουν στον Νέδοντα. Στην ανατολική πλευρά ο Βέλιουρας έγινε… οικόπεδο για το γήπεδο του Μεσσηνιακού (η κοίτη του κάλυπτε σημαντικό μέρος και εγκιβωτίστηκε κάτω από αυτό). Τώρα πάνε να ρίξουν Βέλιουρα και Καλαμίτσι στον Νέδοντα μέσω αγωγού από τη Σπάρτης για να “δέσει” η ιστορία και να γίνει το έργο που θα αναστατώσει για χρόνια την οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης, θα έχει τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος και φυσικά θα αποφέρει σημαντικά κέρδη στον “Μορέα” που φρόντισε να το… μελετήσει. Οπως περιγράφει στο άρθρο του το έργο ο Βασ. Τζαμουράνης: “Θα κατεδαφισθεί η κάλυψη του Νέδοντα από γέφυρα 23ης Μαρτίου έως γέφυρα οδού Κιλκίς μαζί με τα μνημεία, το «Κεντρικό», την παιδική χαρά που τώρα ανακατασκευάζεται κ.ά. Θα καθαιρεθεί όλη η τσιμεντένια σημερινή κοίτη και θα εκβαθυνθεί ο ποταμός από τα συνεργεία του δήμου έως την εκβολή του στη θάλασσα. Θα διαπλατυνθεί στο τελευταίο τμήμα του από τη γέφυρα Μακεδονίας και κάτω καταστρέφοντας και εξαφανίζοντας ό,τι βρίσκεται στη δυτική πλευρά μεταξύ κοίτης και οδού Αρτέμιδος (δεκάδες αιωνόβια δέντρα, πράσινο, πεζοδρόμιο κ.ά.) χωρίς να υπάρχει περιθώριο επανάκτησης, αφού δεν θα υπάρχει πλέον έδαφος (μάλιστα ανησυχώ μήπως δεν χωράει στο διαθέσιμο χώρο η διαπλάτυνση και χρειασθεί να μειωθεί και το πλάτος του ανοδικού ρεύματος της οδού Αρτέμιδος). Θα κατεδαφισθούν και ανακατασκευασθούν 4 γέφυρες (Ευαγγελιστρίας, Λυκούργου, Μακεδονίας και Ιατροπούλου)”.
Αν πάμε λοιπόν πίσω θα δούμε ότι οι παλιοί απέρριψαν όλα τα “φαραωνικά” σχέδια και επέλεξαν το πολύ πιο απλό και αποτελεσματικό: Εφτιαξαν κατ’ αρχήν φράγματα όπως περιγράφει η σχετική έκθεση του Δασαρχείου που έχει δημοσιευτεί το 1937. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας 1910-1920 έγιναν διάφορες επεμβάσεις και τότε κατασκευάστηκε το πρώτο φράγμα στον Νέδοντα: “Αι πρώται συμπτωματικαί και πρόχειροι εργασίαι αι οποίαι εγένοντο διά την άμεσον προστασίαν των Καλαμών από του χειμάρρου τούτου κλείουν με την ίδρυσιν του πρώτου εκ του κατάντη φράγματος προς συγκράτησιν των καταγομένων υλικών κατά το έτος 1918 ή 1919. Το φράγμα τούτο κατ’ άλλους ιδρύθη περί το 1910, αλλά κατεστράφη και επανακατεσκευάσθη”.
Και ακολούθησε η δεύτερη φάση που προσδιορίζεται στη δεκαετία 1920-1930: “Ως δευτέραν περίοδον εργασιών πρέπει να θεωρήσωμεν την μεταξύ των ετών 1922-1930, καθ’ ην μετά την εκπόνησιν της μελέτης Παγιαρόλα διά την πεδινήν και ορεινήν κοίτην κεχωρισμένως εξετελέσθησαν τα ακόλουθα: 1) Τρία φράγματα συγκρατήσεως υλικών εις την κοίτην εκκενώσεως παρά την γενικήν θέσιν Λιθωμένο Φίδι. 2) Διάφορα άλλα έργα επισκευών παραλλήλων τοίχων, προβόλων κ.λπ. τοπικού εντελώς χαρακτήρος εις το πεδινόν τμήμα”. Ενώ η τρίτη και σημαντικότερη ξεκίνησε μετά το 1930 όταν ιδρύθηκε το Ειδικό Υδραυλικό Ταμείο Νέδοντα: “Ως τρίτην περίοδον θα θεωρήσωμεν την από του 1930-36 τοιαύτην. Κατ’ αυτήν αφενός μεν ήρχισε λειτουργούν το συσταθέν Ειδικόν Υδραυλικόν Ταμείον Νέδοντος, αφ’ ετέρου δε επενέβη εις την ορεινήν λεκάνην και η Δασική Υπηρεσία. Το Ειδικόν Υδραυλικόν Ταμείον Νέδοντος κατεσκεύασε δύο φράγματα εις την κοίτην του χειμάρρου Κοκκαλιάρα της περιοχής Νεδούσης. Εις αυτήν περιοχήν κατεσκευάσθησαν και πρόβολοι τοπικού χαρακτήρος και προφράγματα των ως άνω φραγμάτων. Ομοίως εις τον προχείμαρρον Λίρον και Λουχήνα της περιοχής Αλαγονίας - Πηγών κατεσκευάσθησαν έτερα οκτώ φράγματα. Ομοίως προφράγματα βραδύτερον και πρόβολοι”.
Και αφού έγιναν τα φράγματα, ήρθε η “φαγάνα” το 1937, ένα μεγάλο σκαπτικό μηχάνημα που τράβηξε το ενδιαφέρον των Καλαματιανών αφού έκανε τη δουλειά που έκαναν… ένα σύνταγμα εργάτες για να καθαρίσουν την κοίτη του Νέδοντα από τα φερτά υλικά και να τον εκβαθύνουν πραγματικά. Από τότε περιορίστηκαν σημαντικά οι κίνδυνοι, έγιναν και άλλα έργα, αλλά ο χείμαρρος παραμένει επικίνδυνος ιδιαίτερα σε ορισμένα σημεία του σκεπασμένου τμήματος, που μπορεί να “φρακάρουν” σε ένα πλημμυρικό φαινόμενο και να δημιουργηθούν τεράστια προβλήματα. Στο ερώτημα τι θα έπρεπε να γίνει σήμερα, η απάντηση (που δίνουν μάλιστα πολλές παρατάξεις της μειοψηφίας) είναι φράγματα. Και καινούργια (έχουν προταθεί θέσεις), αλλά και να ενισχυθούν (και να καθαριστούν από φερτά υλικά) τα υπάρχοντα, για τα οποία δεν έχει εκδηλωθεί καμία φροντίδα και οι φθορές του χρόνου είναι κάτι περισσότερο από εμφανείς. Για τα ρέματα που είναι να πέσουν στον Νέδοντα και να δημιουργήσουν την ανάγκη για απίστευτης κλίμακας επεμβάσεις, ούτε συζήτηση. Στη συνέντευξη ο Βασ. Κοσμόπουλος έδωσε εναλλακτική με τον “στραγγαλισμό” τους έτσι ώστε να παροχετεύονται μόνο οι πλεονάζουσες ποσότητες (όπως έδωσε και λύση για το σκεπασμένο κομμάτι του Νέδοντα που είναι επικίνδυνο).
Σε κάθε περίπτωση όχι μόνο δεν πρέπει να γίνει αποδεκτή η μελέτη του “Μορέα”, αλλά θα πρέπει να επιστραφεί ως απαράδεκτη γιατί πέραν των άλλων δεν έχει ως όφειλε εναλλακτικές προτάσεις. Οι παρεμβάσεις των παραγόντων της μειοψηφίας δείχνουν ότι υπάρχουν εναλλακτικές και ο δήμος θα πρέπει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Η δημοτική αρχή για μια ακόμη φορά δυστυχώς για την πόλη, αποδεικνύεται κατώτερη των περιστάσεων και ανίκανη να διαχειριστεί κρίσιμα ζητήματα. Ο “καλοχαιρετισμός” δεν κατάφερε ούτε να ξεμπλοκάρει την Αναγνωσταρά, πόσο μάλλον μπορεί να είναι “προσόν” για τη διαχείριση ενός τεράστιου ζητήματος. Ο δήμαρχος πρέπει να πάψει να “κρύβεται” πίσω από τα θεοδωρακάκεια πραξικοπήματα και να απαντήσει ευθέως και επί της ουσίας στα θέματα που έχουν τεθεί.
Η πρόταση είναι απλή: Δημόσια συζήτηση με το δήμαρχο και όλους τους επικεφαλής των παρατάξεων (όπως διαμορφώνονται σήμερα μετά τις αποχωρήσεις, τις προσχωρήσεις και τις συνεργασίες), όπου θα καταθέσουν όλοι επιχειρήματα και προτάσεις. Αν το αντέχει ο δήμαρχος ας πάρει πρωτοβουλία, διαφορετικά οι μειοψηφίες οφείλουν να κινητοποιήσουν τους πολίτες για να αποτραπεί το σχεδιαζόμενο “έγκλημα” κατά της πόλης...
