“Λύσεις λογικής για Νέδοντα και ρέματα” η ομάδα που δημιουργήθηκε στο Facebook με “προγραμματική διακήρυξη” που αναφέρει ότι “συγκροτήθηκε με σκοπό να αντιμετωπιστεί το μεγάλο πρόβλημα των πλημμυρών στην Καλαμάτα με λύσεις που δεν θα προκαλούν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα. "Απέναντι" από την ομάδα είναι το υπουργείο και ο "Μορέας" που προτείνουν μια εξαιρετικά κοστοβόρα και αντιπεριβαλλοντική λύση, με τεράστιο κόστος και απρόβλεπτες συνέπειες στη λειτουργία της πόλης. Μαζί μας θέλουμε όλη την πόλη και το σύνολο των δημοτικών δυνάμεων με πρώτο το δήμαρχο. Θέλουμε τους δημοτικούς παράγοντες εκπροσώπους των πολιτών και της πόλης, όλους μαζί απέναντι στους σχεδιασμούς του υπουργείου και των εργολάβων. Δεν περισσεύει κανένας, δεν πρέπει να λείπει κανένας…”.
Και αφού συστήθηκε η ομάδα που ήδη αριθμεί μερικές εκατοντάδες μέλη, διαπιστώνεται ότι “η διάχυση της πληροφορίας” μέσα από την “κοινωνική δικτύωση” έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς είναι “ηλίου φαεινότερον” ότι οι πολίτες δεν έχουν ενημερωθεί σχετικά με εκείνα που σχεδιάζονται και ο καθένας ας αναρωτηθεί “γιατί” συμβαίνει αυτό. Δεν είναι ζήτημα… περιέργειας αλλά ουσίας, καθώς για ένα τέτοιας κλίμακας έργο με τόσες πλευρές θα έπρεπε να γνωρίζει και τις… λεπτομέρειες της υπόθεσης ο κάθε πολίτης. Ομως υπάρχει και μια ακόμη πλευρά της ιστορίας που καταγράφεται στις σχετικές αναρτήσεις, καθώς σημειώνεται πως “όταν κάποιοι αποφασίζουν να "σπρώξουν" όλα τα ρέματα στον Νέδοντα, φροντίζοντας να τον... κατεδαφίσουν και να φέρουν τα πάνω κάτω στο κέντρο της πόλης, συζητούμε για ένα μεγάλης οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής σημασίας θέμα. Ως εκ τούτου θεωρώ πως είναι λογική η απαίτηση να πάρουν θέση βουλευτές, κόμματα και επαγγελματικές οργανώσεις. Η σιωπή δεν είναι πάντα χρυσός…”. Δεν γνωρίζω αν κάποιοι θέλουν να “κλείσουν” την υπόθεση στους τέσσερις τοίχους του Δημαρχείου για να λειτουργούν ως η “ηχώ” του υπουργείου που αποφάσισε να “παίξει” ανάποδα. Οταν κατασκευάστηκε ο αυτοκινητόδρομος θα έπρεπε ο σχεδιασμός του να είχε ως προαπαιτούμενο τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας. Και επειδή αυτό δεν έγινε, τώρα η αντιπλημμυρική προστασία να… προσαρμοστεί τεχνικά και οικονομικά στον… αυτοκινητόδρομο. Δεν είναι κάτι το οποίο ανακαλύψαμε εσχάτως. Είχε επισημανθεί όταν συζητιόταν η υπόθεση του αυτοκινητοδρόμου και στα ρεπορτάζ της εφημερίδας αλλά και στις συζητήσεις στο Δημοτικό Συμβούλιο, ακόμη και από παράγοντες της (τότε) πλειοψηφίας που αντιλαμβάνονταν… περισσότερα από όσα έλεγαν.
Ο Νέδοντας έχει τη δική του ιστορία “αγάπης και μίσους” με την Καλαμάτα. Ο χείμαρρος που οριοθετούσε από τυπικά και νότια την πόλη από τους ομηρικούς χρόνους μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα βρέθηκε σε μια συνεχή αντιπαλότητα με τα σχέδια των εκπροσώπων της, απασχολεί εδώ και 150 περίπου χρόνια τη δημόσια συζήτηση. Και μαζί με αυτόν οι μικρότεροι χείμαρροι και τα ρέματα που “έκοβαν” σε φέτες την πόλη από Βορρά προς Νότο που άρχισαν να… ενοχλούνται όταν δήμος και πολίτες άρχισαν να “ροκανίζουν” την κοίτη τους. Μια διαδικασία που συνεχίστηκε μέχρι τα τελευταία χρόνια όταν και με “σφραγίδα” μεγάλο μέρος της κοίτης των ρεμάτων έγινε οικόπεδα… εντός σχεδίου. Μέχρι δημόσια κτήρια έγιναν μέσα σε κοίτη σε μια (πρόσφατη) εποχή, κατά την οποία η έννοια “οριοθέτηση” του ρέματος δεν είχε μπει στη δημόσια προβληματική και στις νομοθετικές προβλέψεις ως προαπαιτούμενο. Κάπως έτσι φτάσαμε στο σημείο να διαπιστώνουμε σήμερα ότι οι διάδρομοι απορροής πολλών από τα ρέματα δεν μπορούν να “σηκώσουν” τον υδάτινο όγκο ενός πλημμυρικού φαινομένου, το οποίο μπορεί να εκδηλωθεί σε διάφορα σημεία. Οταν αγναντεύω το Ελαφογκρέμι να ξεκινάει από τη χαράδρα και να φτάνει στην Αθηνών μέσα από ένα… τούγκι, δεν χρειάζονται… τεχνικές εκθέσεις για εκείνο που θα συμβεί την επόμενη φορά. Και να σκεφθεί κανείς ότι πάνω από εκεί πήγε να περάσει δρόμος (που έμεινε στη μέση) με… μπάζωμα και τούγκια από κάτω που πλημμύρισαν την περιοχή με την πρώτη βροχή πριν από πολλά χρόνια. Αμέτρητες ιστορίες μπορούν να καταγραφούν στο διάβα του χρόνου, όσοι περνούν από την Καλλιπατείρας αν είναι παρατηρητικοί μπορούν να αντιληφθούν ότι η κοίτη του Βέλιουρα έγινε… οικόπεδα και γήπεδο.
Για τις λύσεις που πρέπει να δοθούν δεν μπορεί να μην ανατρέξουμε στο παρελθόν. Για την ιστορία θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο σημαντικότερος και παλαιότερος μελετητής της διευθέτησης του Νέδοντα ήταν ο Ζίγκμουντ Μινέικο, παππούς του Ανδρέα Παπανδρέου. Σε δημοσίευμα της “Σημαίας” στις 19/11/1937 διαβάζουμε ότι: “Προ πολλών ετών εγένετο μελέτη του ζητήματος από τον Μινέικο, έναν Ευρωπαίον μηχανικόν, όστις εξεπόνησε σχέδιον οριστικής διευθετήσεως του Νέδοντος. Το σχέδιον αυτό ενεκρίθη υπό του Συμβουλίου Δημοσίων Εργων και αφού υπέστη διαφόρους μεταμορφώσεις και τροποποιήσεις εφαρμόζεται. Κατά τον Μινέικο, η κοίτη του Νέδοντος αποτελεί τον κώνον των αποθέσεων των υλών, των χαλίκων και των ιλύων που κατέρχονται εκ των Αλαγωνιακών ορέων. Διά τούτο η κοίτη μέσα σε λίγα χρόνια υψώθη κατά τρία και τέσσερα μέτρα περίπου, ου ένεκεν και αι υπερχειλίσεις αυτής, εν περιπτώσει πολυομβρίας ήτο αναπόφευκτος. Προς αποσόβησιν του κινδύνου συνεστήθη όπως από της θέσεως “Λιθωμένο Φίδι” μέχρι των πηγών του Νέδοντος γίνουν καθ’ όλον το μήκος της ορεινής κοίτης, υπερδιακόσια και πλέον φράγματα τα οποία και εγένοντο. Ηδη, σύμφωνα με το τροποποιηθέν σχέδιον Μινέικο, γίνονται και έργα εις την πεδινήν κοίτην. Κατά τα οριστικώς αποφασισθέντα, ήρχισεν ήδη από των εκβολών του Νέδοντος η ανόρυξις κοίτης εντός της κοίτης ή διά να είμεθα ακριβέστεροι, το στένωμα της αρχικής κοίτης. Η εκσκαφή έχει συντελεσθή εις αρκετόν μήκος και ελπίζεται ότι εντός διμήνου θα επεκταθή μέχρι της σιδηροδρομικής γεφύρας”. Ενα το… κρατούμενο λοιπόν, τα φράγματα που υλοποιήθηκαν και περιόρισαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τον πλημμυρικό κίνδυνο από τα μέσα της δεκαετίας του 1930-1940.
Το δεύτερο… κρατούμενο είναι η… εκβάθυνση. Ο συντάκτης του ρεπορτάζ εκπλήσσεται με το μηχάνημα που εργάζεται. Πρόκειται για την περίφημη φαγάνα που είχε εγκαταλειφθεί στην κοίτη για πολλά χρόνια μετά τον πόλεμο: “Αλλ’ ό,τι εκπλήσσει είναι το εκσκαπτικόν μηχάνημα, που λειτουργεί κατά τρόπον αξιοθαύμαστον. Ενας μόνον άνθρωπος, που διευθύνει αυτήν την διαβολικήν μηχανήν, κάμνει εις μίαν ημέραν τόσην εργασίαν, όσην δεν θα έκαμνον και 200 εργάται. Τοποθετημένος εις την θέσιν του διευθύνει με τα χέρια του, τα πόδια του και τα μάτια του μίαν τεραστίαν κεραίαν κινουμένην κατά την θέλησίν του, δεξιά και αριστερά. Από το ύψος της επικλινούς αυτής κεραίας έχει αναρτηθεί ένα μηχάνημα με μεγάλα σιδερένια δόντια και μοιάζει μ’ ένα μικρό βαγονέτο. Το μηχάνημα αυτό βυθίζει τα δόντια του στο χώμα, γεμίζει από ιλύν και πέτρας και ευθύς αμέσως διά της κινήσεως της κεραίας μεταφέρεται εις άλλον σημείον της κοίτης, εκκενούται δε αμέσως [...] Ο τεράστιος όγκος που απορρίπτεται ένθεν και ένθεν της νέας κοίτης, ισοπεδούται και γίνεται είδος δρόμου, ενώ κατά διαστήματα 10 μέτρων εκατέρωθεν της νέας κοίτης γίνονται και πρόβολοι με συρματοπλέγματα”. Η εκβάθυνση παγιώθηκε στα τέλη της δεκαετίας όταν με την απόληψη τεραστίων ποσοτήτων φερτών υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του αεροδρομίου, τσιμενταρίστηκε σε βάθος η κοίτη και με όγκο ροής που μπορεί να αντιμετωπίσει το πλημμυρικό φαινόμενο αφού είχαμε συνδυασμό με μείωση και του όγκου αλλά και των ταχυτήτων από την κατασκευή των φραγμάτων. Η εκβάθυνση μάλιστα έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε να μειώνεται και μέσα στην κοίτη η ταχύτητα και να “σβήνει” στο επίπεδο στο ύψος της θάλασσας για να μην μπαίνει αυτή στον Νέδοντα.
Ο πλημμυρικός κίνδυνος προκύπτει από τα υποστυλώματα και τους κινδύνους στροβιλισμών, ένα θέμα που μια τεχνική προσέγγιση θέλει να βελτιώνεται σημαντικά χωρίς να ξηλωθεί και να καταστραφεί ένα έργο που με σημερινές αξίες έχει στοιχίσει τεράστια ποσά, θα αποτελέσει μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα και φυσικά θα “φάει” εκατομμύρια ευρώ αφού “τινάξει στον αέρα” τη λειτουργία του κέντρου της πόλης για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ως εκ τούτου πρέπει να αναζητηθούν “λύσεις λογικής για Νέδοντα και ρέματα”: Νέα φράγματα, υποστήριξη υπαρχόντων, στραγγαλισμός ρεμάτων ώστε να διαμοιράζονται οι ποσότητες σε περίπτωση πλημμυρικού φαινομένου, λείανση δοκών για περιορισμό των στροβιλισμών, είναι μερικές από τις ιδέες που έχουν κατατεθεί. Ιδού… ο Νέδοντας και τα ρέματα!
