Πολύ καθυστερημένα και δειλά μπήκε στη ζωή μας ο χωροταξικός σχεδιασμός, ο οποίος κατά τα… ειωθότα στην Ελλάδα, εκτός από επιστημονικό εργαλείο έγινε εργαλείο πολιτικής και, ακόμη χειρότερα, μικροπολιτικής. Ετσι κι αλλιώς όμως, αν οι νέοι δήμοι δεν "εξοπλιστούν" με αυτό το εργαλείο είναι αδύνατον να προχωρήσουν στην εφαρμογή οποιουδήποτε σχεδίου ανάπτυξης.
Τα μέχρι σήμερα δεδομένα δείχνουν ότι σε ελάχιστους δήμους υπάρχει Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ), σε κάποιους άλλους έχει ξεκινήσει η διαδικασία των Σχεδίων Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) τα οποία είναι στην ουσία το ΓΠΣ του μη αστικού χώρου.
Ο "Καλλικράτης" ανατρέπει τη μέχρι σήμερα πορεία και επιβάλλει αναθεωρήσεις, έτσι ώστε να υπάρξουν οι θεσμικές προϋποθέσεις για ισόρροπη ανάπτυξη των νέων δήμων. Το χωροταξικό σχέδιο των νέων δήμων δεν μπορεί να αποτελέσει απλή συγκόλληση των όποιων σχεδίων είναι σε εξέλιξη, αλλά μια δυναμική συναρμογή τους. Στα όρια του νέου δήμου πλέον θα πρέπει να υπάρχει συμβατότητα των χρήσεων που προβλέπουν τα υπάρχοντα σχέδια, αλλά παράλληλα και μια νέα κατανομή τους στο σύνολο της διοικητικά ενιαίας γεωγραφικής Περιφέρειας.
Υπάρχει όμως και μια δεύτερη πλευρά που είναι εξίσου σοβαρή. Εχει να κάνει με τη συνεργασία των όμορων δήμων ώστε να "κουμπώνουν" τα μεταξύ τους σχέδια και να μην εμφανιστούν φαινόμενα που μπορεί να οδηγήσουν σε… τοπικούς πολέμους. Δεν είναι δυνατόν για παράδειγμα ο ένας δήμος να καθορίζει κοντά στα σύνορα με τον γειτονικό ζώνη βιοτεχνικής δραστηριότητας, όταν ο διπλανός καθορίζει ζώνη τουριστικής ανάπτυξης.
Το παράδειγμα μπορεί να ακούγεται ακραίο, είναι ενδεικτικό όμως του πού μπορεί να φτάσουν τα πράγματα εφόσον δεν υπάρχει συνεργασία. Ακόμη και η διαδρομή ενός οδικού άξονα μπορεί να αποτελέσει σημείο αντιπαράθεσης, αν ο κάθε δήμος για διάφορους λόγους θεωρεί ότι πρέπει να υπάρχει διαφορετική όδευση από αυτόν που προτείνει ο… γείτονας.

Η ανάγκη για τέτοιες κινήσεις προκύπτει από το γεγονός ότι δεν υπάρχει εθνικό, περιφερειακό και νομαρχιακό χωροταξικό σχέδιο που θα προδιαγράφουν τις γενικές κατευθύνσεις και θα υποχρεώνουν τα τοπικά χωροταξικά σχέδια να προσαρμοστούν σε αυτές. Εχουν δαπανηθεί χιλιάδες επί χιλιάδων εργατοώρες σε γενικές συζητήσεις, συνεδριάσεις, συσκέψεις και διαβουλεύσεις, αλλά επί της ουσίας το αποτέλεσμα είναι… μια τρύπα στο νερό.
Οι νέοι δήμοι και η Περιφέρεια οφείλουν να θέσουν σε προτεραιότητα τον χωροταξικό, ως μοναδικό αναπτυξιακό εργαλείο που θα καθορίσει τη φυσιογνωμία και την προοπτική τους.
Ηλίας Μπιτσάνης
belias@internet.gr