Μάλιστα, πολλοί από τους έντονα διαμαρτυρόμενους του παρελθόντος φέτος το καλοκαίρι κάνουν απλώς διακοπές και συζητούν σαν να μην έγινε τα προηγούμενα χρόνια καμιά περικοπή σε μισθούς και συντάξεις. Βεβαίως την ίδια ώρα αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο οι οφειλές προς το Δημόσιο και τη ΔΕΗ, γεγονός που δείχνει ότι κάποιοι πιστεύουν ενδόμυχα πως οι καλοκαιρινές διακοπές θα συνεχιστούν για πάντα με “δανεικά” κι απλήρωτα προς τη ΔΕΗ και το Δημόσιο.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, ακόμα δεν έχει εξηγηθεί πειστικά γιατί έσβησαν εκείνα τα κύματα της διαμαρτυρίας, ενώ συνεχίζεται η ύφεση και η πτώση των εισοδημάτων. Η θεωρία της κόπωσης των διαμαρτυρόμενων προσωπικά δεν με πείθει - και πιστεύω αταλάντευτα ότι εάν μελλοντικά σχηματιστεί μια κυβέρνηση χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ (και το βαθύ ΠΑΣΟΚ που έχει προσχωρήσει στο κυβερνών κόμμα) θα ξεσπάσουν και πάλι νέα κύματα διαμαρτυρίας, εξίσου ισχυρά με αυτά της προηγούμενης πενταετίας. Επίσης, δεν αιτιολογεί πλήρως την αλλαγή στάσης των διαμαρτυρόμενων η θεωρία του «ηθικού πλεονεκτήματος της Αριστεράς», καθώς στ' αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται ένα καθόλου ευκαταφρόνητο εκλογικό ποσοστό που όμως δεν μπορεί, τουλάχιστον μέχρι τώρα, να εκφράσει και να εκμεταλλευτεί πολιτικά τη δυσαρέσκεια που προκαλεί η παρατεταμένη ύφεση.
Κάπου εδώ ο διαβασμένος αναγνώστης θα παρατηρήσει ότι και στα χρόνια της ηγεμονίας του ΠΑΣΟΚ υπήρχαν αριστερότερα κόμματα, αλλά αυτό καθόλου δεν εμπόδισε το ΠΑΣΟΚ να εκμεταλλευτεί το ηθικό πλεονέκτημα που απέκτησε η ελληνική Αριστερά στα χρόνια της μεταπολίτευσης (εξαιτίας κυρίως της χούντας - αλλά αυτό είναι θέμα για άλλο άρθρο). Πράγματι, υπάρχουν πολλές ομοιότητες του νέου ΣΥΡΙΖΑ με το πρώτο κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ, αλλά υπάρχει και μια σημαντική ειδοποιός διαφορά: Το ΠΑΣΟΚ μοίραζε τότε δανεικά και επιδοτήσεις, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ διαχειρίζεται περικοπές. Και σε καμία περίπτωση το βόλεμα των κρατικοδίαιτων στελεχών του δεν μπορεί να αιτιολογήσει όλο αυτό το έλλειμμα διαμαρτυρίας σε μια περίοδο τόσο βαθιάς ύφεσης.
Εκτιμώ λοιπόν ότι η πολιτική της κυβέρνησης γίνεται αδιαμαρτύρητα δεκτή από τη συντηρητική ελληνική κοινωνία, κυρίως επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες φωνάζουν δυνατά αυτά που τα υπόλοιπα κόμματα εξουσίας ψιθυρίζουν στους διαδρόμους.
Με άλλα λόγια: Η ελληνική κοινωνία είναι βαθιά συντηρητική και ακολουθεί αδιαμαρτύρητα όσες πολιτικές δυνάμεις τής υπόσχονται να διατηρήσουν τις οικονομικές δομές του 20ού αιώνα. Οταν μάλιστα η οικονομική συντηρητική πολιτική συνδυάζεται με κοινωνική προοδευτική πολιτική (ή ρητορεία) το εκλογικό σώμα δίνει εύκολα λευκές επιταγές και περιμένει στο... ταμείο την εξαργύρωση της ψήφου του. Ετσι κι αλλιώς στη μεταπολεμική Ελλάδα ο ρόλος του κράτους στην οικονομική ζωή ήταν πάντα κυρίαρχος - και καμία πολιτική δύναμη δεν τον αμφισβήτησε ποτέ με σοβαρές αξιώσεις. Αντιθέτως, όλα τα κόμματα εξουσίας, ειδικά στα χρόνια της μεταπολίτευσης, ενίσχυσαν τον οικονομικό ρόλο του κράτους διατηρώντας παράλληλα αναχρονιστικές δομές, για να μη δυσαρεστήσουν τις τοπικές κοινωνίες.
Οταν το οικονομικό αυτό μοντέλο εξάντλησε τα καύσιμά του μετά την κρίση του 2008, τα κόμματα της εξουσίας προσπάθησαν με νύχια και με δόντια να παρατείνουν τη ζωή του ψηφίζοντας νόμους που δεν εφάρμοσαν ποτέ. Αυτό όμως είχε ως αποτέλεσμα, μετά τη χρεοκοπία του 2010, ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες να αυξήσουν την πολιτική τους ισχύ επειδή φώναζαν δυνατά εναντίον των μεταρρυθμίσεων τις οποίες... ψήφιζαν τα άλλα κόμματα με στόχο να μην τις εφαρμόσουν.
Τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες από τη θέση της κυβέρνησης εξακολουθούν να δηλώνουν πως λυπούνται που ψηφίζουν μεταρρυθμίσεις... αφήνοντας να εννοηθεί πολύ πιο ξεκάθαρα από τις προηγούμενες κυβερνήσεις ότι δεν πρόκειται να τις εφαρμόσουν στον αιώνα τον άπαντα.
Ενα παράδειγμα: Στη μεταπολεμική Ελλάδα, σύμφωνα με την κυρίαρχη αντίληψη, η υγεία και η ασφάλεια των πολιτών επιτυγχάνεται με ένα κέντρο υγείας κι ένα αστυνομικό τμήμα σε κάθε μεγάλο οικισμό. Η διεθνής εμπειρία, από την άλλη, δείχνει ότι καλύτερες υπηρεσίες υγείας και ασφάλειας απολαμβάνουν οι πολίτες όταν οι οικισμοί συνδέονται μέσω σύγχρονων δρόμων τόσο με το Περιφερειακό Νοσοκομείο όσο και με 2-3 πολυδύναμα αστυνομικά τμήματα. Ξεκάθαρα και αποφασιστικά υπέρ της αναδιάρθρωσης των υπηρεσιών, ώστε να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας, δεν έχει ταχθεί κανένα κόμμα. Ετσι, κερδισμένα στην ιδεολογική και εκλογική μάχη αναδεικνύονται τελικά τα κόμματα που υποστηρίζουν με πάθος τις υπάρχουσες δομές, κατηγορώντας την τρόικα και άλλες... ιμπεριαλιστικές δυνάμεις για την απογύμνωση της ελληνικής υπαίθρου από τις δημόσιες υπηρεσίες. Εννοείται ότι όποιο αντιπολιτευόμενο κόμμα υποστηρίξει ξεκάθαρα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ότι θα κλείσει αστυνομικά τμήματα και κέντρα υγείας, για να προσφέρει καλύτερες υπηρεσίες στους πολίτες, το μόνο που θα καταφέρει μάλλον είναι να στρέψει τη συντηρητική κοινωνία εναντίον του και να ελαχιστοποιήσει τα εκλογικά του ποσοστά.
Σε ομαλές οικονομικές συνθήκες, οι μεταρρυθμιστικές πολιτικές δυνάμεις θα έπρεπε να δώσουν μακροχρόνιο πολιτικό αγώνα για να πείσουν τη συντηρητική κοινωνία ότι πρέπει να αλλάξουν οι οικονομικές δομές, ώστε να διατηρηθεί και να βελτιωθεί το σημερινό της βιοτικό επίπεδο. Δυστυχώς, αυτό ουδέποτε έγινε. Τώρα ο χρόνος και τα χρήματα τελειώνουν για ακόμα μια φορά, και η συντηρητική ελληνική κοινωνία αρνείται πεισματικά να το παραδεχτεί.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
