Βεβαίως αντίστοιχο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και όσοι εργάζονται σε μέσα μαζικής ενημέρωσης πανελλαδικής εμβέλειας, καθώς καθημερινά έχουν να επιλέξουν ανάμεσα στην εθνική και στη διεθνή ειδησιογραφία. Εννοείται ότι η επιλογή της θεματολογίας είναι... μοντέρνο πρόβλημα, αφού τέτοια διλήμματα δεν υπήρχαν την εποχή που την απομόνωση την έσπαγαν μόνο οι ήχοι του τηλέγραφου. Εννοείται επίσης ότι ο ελληνικός Τύπος «ανακάλυψε» τον έξω κόσμο μετά τη χρεοκοπία του 2010, όταν οι περισσότεροι δημοσιογράφοι συνειδητοποίησαν για πρώτη φορά ότι τα κέντρα λήψης των πιο σημαντικών αποφάσεων δεν βρίσκονται στα υπουργεία της Ελλάδας αλλά σε υπερεθνικούς θεσμούς, στους οποίους πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν είχαν ούτε καν διαπιστευμένο ανταποκριτή.
Σε τοπικό επίπεδο ο Τύπος (έντυπος και ηλεκτρονικός) προσπαθεί να ισορροπήσει στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, αλλά προσωρινά δείχνει ότι δεν μπορεί να ξεπεράσει ή ν' αγνοήσει τις ισχυρές τοπικιστικές αντιλήψεις, ώστε να εκφράσει τις κοινωνικές ομάδες που γνωρίζουν ότι ο κόσμος δεν τελειώνει στα σύνορα ενός νομού. Στην πραγματικότητα, ο τοπικός Τύπος στην Ελλάδα συνεχίζει ακόμα και σήμερα, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, να εκφράζει κυρίως τα τοπικιστικά κέντρα τα οποία δεν μπόρεσε να συντρίψει καμία κεντρική εξουσία - με συνέπεια τα τοπικά συμφέροντα, εντός ή εκτός εισαγωγικών, να υπερισχύουν του εθνικού συμφέροντος. Γι' αυτό και σε κάθε νομό η τοπική κοινωνία διεκδικεί κι ο Τύπος προβάλλει το αίτημα για λειτουργία ενός νοσοκομείου, ενός στρατοπέδου, ενός πανεπιστημίου, ενός δικαστηρίου, ενός λιμανιού και τουλάχιστον μίας βιομηχανικής περιοχής.
Σχεδόν κανένας δεν αναρωτιέται φυσικά γιατί ενώ υπάρχει πλέον πράγματι ένα νοσοκομείο σε κάθε νομό, οι ασθενείς πηγαίνουν στην Αθήνα για να θεραπευτούν. Κανείς επίσης δεν αναρωτιέται γιατί ενώ έχουμε κι ένα πανεπιστήμιο σε κάθε νομό, τελικώς είναι υποβαθμισμένη η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ούτε γιατί στα δεκάδες λιμάνια όλης της χώρας αράζουν μόνο ψαροκάικα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα έπρεπε να αναρωτιόμαστε επίσης γιατί ενώ στη Μεσσηνία υπάρχουν 2 βιομηχανικές περιοχές, στην Καλαμάτα και στο Μελιγαλά, όλοι χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για την αποβιομηχάνιση του νομού. Προσωπικά, αναρωτιέμαι επιπλέον και γιατί καθυστερούν τόσο πολύ οι δίκες, αφού υπάρχουν τόσο πολλά δικαστήρια στην επικράτεια. Αντίθετα, καμιά αμφιβολία δεν έχω για το ότι οι περισσότεροι Ελληνες πιστεύουν πως τα στρατόπεδα εκπαίδευσης νεοσύλλεκτων είναι σπουδαίοι πόλοι τοπικής ανάπτυξης.
Αντίστοιχα στην περιφέρεια της περιφέρειας, η κάθε κωμόπολη, όπως και στις αρχές του περασμένου αιώνα, διεκδικεί να είναι ανεξάρτητος δήμος, με αστυνομικό τμήμα, υποθηκοφυλακείο, πολεοδομία, ιατρείο, τράπεζα, ταχυδρομείο, ηλεκτρική εταιρεία και επιχείρηση τηλεπικοινωνιών. Το ωραίο εδώ είναι ότι το αίτημα της κάθε κωμόπολης να γίνει πόλη-κράτος δεν το υποστηρίζουν μόνο οι αργόσχολοι που θέλουν να γίνουν τοπικοί άρχοντες, αλλά και όσοι βγάζουν το... παντεσπάνι τους εξάγοντας αγροτικά προϊόντα στο εξωτερικό ή εξυπηρετώντας τουρίστες που έρχονται στον τόπο μας απ' όλα τα μέρη της γης. Πολλές φορές μάλιστα, οι εισαγωγείς συναλλάγματος είναι πιο τοπικιστές κι απ' τους ψηφιακά αναλφάβητους ηλικιωμένους της περιοχής, οι οποίοι έχουν και ουσιαστικούς λόγους ν' ανησυχούν για το κλείσιμο των πρώην δημόσιων υπηρεσιών (ειδικά όταν οι δήμαρχοι δεν αναπληρώνουν αυτό το κενό, επειδή υπόσχονται στους ψηφοφόρους να διατηρήσουν παντού τα αστυνομικά τμήματα, τις τράπεζες, τα ιατρεία κ.λπ. κ.λπ.),
Εξίσου τοπικιστικά αιτήματα εκφράζει πολύ συχνά και η επιχειρηματική κοινότητα που η οικονομική της επιφάνεια ξεπερνά όχι μόνο τα στενά γεωγραφικά όρια του νομού, αλλά και τα εθνικά σύνορα. Σε κάθε περίπτωση η ανώτερη αυτή επιχειρηματική τάξη, αν δεν εκφράζει η ίδια τοπικιστικά αιτήματα, προτιμά να μη συγκρούεται μαζί τους καθώς δεν νιώθει προφανώς ότι διαθέτει τη δύναμη που έχει μια σοβαρή αστική τάξη όταν εκφράζει συνειδητά τα συμφέροντα της.
Οσο για την πολιτική ελίτ (με τη θετικότερη έννοια του όρου) ποτέ δεν κατάφερε να γίνει εθνική - είτε γιατί τη σταμάτησαν βίαια οι τοπικοί κοτζαμπάσηδες, όπως συνέβη με τη δολοφονία του Καποδίστρια από τους Μαυρομιχαλαίους, είτε γιατί προτίμησε να συνεργαστεί με τους τοπικούς κομματάρχες, όπως έκαναν ακόμα και φωτισμένοι πολιτικοί όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Ετσι λοιπόν, δεν προκαλεί σε κανέναν έκπληξη που ο τοπικισμός ζει και βασιλεύει στη χρεοκοπημένη Ελλάδα, ενώ οι περισσότεροι πολιτικοί, επιχειρηματίες και δημοσιογράφοι δεν τολμούν να πουν ότι μία από τις βαθύτερες αιτίες της χρεοκοπίας είναι η απουσία εθνικής πολιτικής, εξαιτίας των τοπικιστικών μικροσκοπιμοτήτων. Από εκεί και πέρα, ήταν πια μόνο θέμα χρόνου οι νοσταλγοί των κοινοτήτων να στραφούν ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, υποστηρίζοντας ότι το μνημόνιο φταίει και για την πλημμελή... δακοκτονία. Σε μια εποχή που οι λευκοί Αγγλοσάξονες των κεντρικών ΗΠΑ ψήφισαν τον Ντόναλντ Τραμπ επειδή πιστεύουν ότι για την αποβιομηχάνιση του Ντιτρόιτ ευθύνεται το ελευθέριο εμπόριο κι όχι η αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία που έπαψε να είναι ανταγωνιστική, είναι τουλάχιστον παράλογο να πιστεύουμε ότι η νέα εποχή θα ξεκινήσει από τη... Μεσσηνία.
Ετσι κι αλλιώς, σχεδόν κανένας δεν δείχνει να πιστεύει πια ότι «το εμπόριο βελτιώνει τις ζωές των ανθρώπων», όπως τόνισε ο Μπαράκ Ομπάμα - και γι' αυτό πολλοί θα πετούσαν ακόμα και τους Αρκάδες αγρότες από τη λαϊκή της Καλαμάτας (βλ. ανακοίνωση των χονδρεμπόρων). Ετσι κι αλλιώς, το ρωμαίικο δεν θ' αλλάξει από έναν δημοσιογράφο που πιστεύει ότι η ανάπτυξη θα έρθει όταν μια δυνατή εξουσία (πολιτική ή οικονομική) θα συνθλίψει όσα τοπικιστικά μικροσυμφέροντα εμποδίζουν τη χώρα και τους πολίτες της να προχωρήσουν μπροστά.
Οπως πάντα, το γαλατικό χωριό αντιστέκεται στους Ρωμαίους, χωρίς ποτέ να υποψιάζεται πως θα κατακτηθεί από τους... Φράγκους.
Υ.Γ. Ευχαριστώ πολύ την «Ε» που φιλοξένησε πολλές Κυριακές τα άρθρα μου για το παγκόσμιο χωριό, και τους αναγνώστες που δεν διαμαρτυρήθηκαν επειδή έγραφα και για όσα συμβαίνουν έξω από τα όρια του νομού.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
