Υπενθυμίζουμε ότι το κραχ του 2008 οφειλόταν κυρίως στην ανεξέλεγκτη παροχή ενυπόθηκων δανείων για αγορά στέγης στις ΗΠΑ, και οδήγησε στην πτώχευση της Lehman Brothers που ήταν η 4η μεγαλύτερη τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι, την ίδια περίοδο, η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή και οι Ελληνες τραπεζίτες δήλωναν πως η παγκόσμια κρίση δεν θα πλήξει την Ελλάδα, επειδή οι ελληνικές τράπεζες ήταν συντηρητικές και δεν είχαν μολυνθεί από ριψοκίνδυνα "τοξικά ομόλογα" που βασίζονταν στη στεγαστική αγορά των ΗΠΑ. Πραγματικά οι ελληνικές τράπεζες (και φυσικά οι κυπριακές) δεν είχαν εκτεθεί σε "τοξικά ομόλογα" - αλλά μόνο και μόνο επειδή προτιμούσαν τη... σιγουριά των ελληνικών ομολόγων. Προτιμούσαν δηλαδή να δανείζουν το Ελληνικό Δημόσιο, προκειμένου να έχουν χρήματα οι κυβερνήσεις να αυξάνουν όσο θέλουν τους μισθούς και τις συντάξεις, αλλά και να μοιράζουν επιδόματα σε όποια πληθυσμιακή ομάδα διέθετε ψήφους που θα μπορούσαν να κρίνουν το εκλογικό αποτέλεσμα.
Το καθεστώς αυτής της δανειακής ευημερίας ουσιαστικά δεν είχε "αντιπολίτευση", αφού δεξιά κι αριστερά κόμματα, συνδικάτα και Τύπος, υποστήριζαν θερμά όλα ανεξαιρέτως τα "δίκαια αιτήματα" για αύξηση μισθών και συντάξεων. Γι' αυτό και μετά την άτυπη χρεοκοπία του 2010, κάθε άλλο παρά απρόβλεπτη ήταν η αντιμνημονιακή στάση των περισσότερων Ελλήνων, οι οποίοι είτε δεν ήθελαν είτε πραγματικά δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί δεν υπάρχουν άλλα (δανεικά) λεφτά ώστε να συνεχίσουμε όπως πριν.
Μόνο η Ελλάδα είχε στο παγκόσμιο χωριό "καθεστώς δανειακής ευημερίας"; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα πέρασε ως συνήθως στα μονόστηλα των ελληνικών εφημερίδων, οι οποίες έχασαν ακόμα και την είδηση της ελληνικής χρεοκοπίας:
Η 24η Φεβρουαρίου του 2018 θα καταγραφεί ανάμεσα στις θλιβερές ημέρες της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς το συνολικό Παγκόσμιο Δημόσιο Χρέος έχει φτάσει στα 70 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ουσιαστικά το Παγκόσμιο Δημόσιο Χρέος ανέρχεται στο 89,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ (78 τρισεκατομμύρια δολάρια) ενώ ένα χρόνο νωρίτερα αντιστοιχούσε περίπου στο 85%.
Ειδικότερα το χρέος των ΗΠΑ, αν και η οικονομία τρέχει με θετικούς ρυθμούς, παραμένει σταθερά πάνω από 20,5 τρισεκατομμύρια δολάρια και αντιστοιχεί στο 34% του Παγκόσμιου Δημόσιου Χρέους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όταν στις 20 Ιανουαρίου του 2009 ανέλαβε καθήκοντα ο Μπαράκ Ομπάμα, τέσσερις μήνες μετά την πτώχευση της Lehman Brothers, το ομοσπονδιακό χρέος των ΗΠΑ άγγιζε τα 10,6 τρισ. δολάρια και ανερχόταν στο 87,1% του ΑΕΠ της χώρας. Οκτώ χρόνια αργότερα, όταν ανέλαβε καθήκοντα ο Ντόναλντ Τραμπ, το χρέος είχε εκτιναχθεί στα 19,9 τρισ. δολάρια και ανερχόταν πλέον στο 104,8% του αμερικανικού ΑΕΠ.
Ουσιαστικά την οκταετία Ομπάμα το χρέος αυξήθηκε κατά 9,3 τρισ. δολάρια ή περίπου 88%. (Αν σας θυμίζει την πενταετία... Κώστα Καραμανλή δεν έχετε άδικο, αλλά οι συγκρίσεις σταματούν εδώ καθώς η ΗΠΑ είναι υπερδύναμη και η Ελλάδα απλώς... αδύναμη).
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος δανειστής των ΗΠΑ; Δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από την Κίνα, αφού μόνο η μεγάλη ανταγωνίστρια των ΗΠΑ μπορεί να δανείσει στις... ΗΠΑ πάνω από 1,15 τρισεκατομμύρια δολάρια. Μέρος των δανεικών κεφαλαίων, αν όχι ολόκληρο το ποσό, προέρχεται από το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας, η οποία εξακολουθεί να εξάγει στις ΗΠΑ περισσότερα προϊόντα από όσα εισάγει: Μόνο το 2016, το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας ήταν 116 δισ. δολάρια καθώς εξήγαγε στις ΗΠΑ προϊόντα αξίας 347 δισ. και εισήγαγε προϊόντα 231 δισ.
Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι οι ΗΠΑ δανείζονται από την Κίνα για να αγοράζουν κινέζικα προϊόντα, προκειμένου να βελτιωθεί ή τουλάχιστον να διατηρηθεί το βιοτικό επίπεδο των Αμερικάνων. (Αν σας θυμίζει το ελληνικό "καθεστώς δανειακής ευημερίας" δεν έχετε άδικο, αλλά οι συγκρίσεις σταματούν εδώ καθώς η ΗΠΑ είναι υπερδύναμη και η Ελλάδα απλώς... αδύναμη).
Εννοείται ότι το εμπορικό πλεόνασμα -αλλά και γενικότερα η ανάπτυξη- της Κίνας μέχρι τώρα οφείλεται στο φθηνό εργατικό δυναμικό, που της παρέχει το πλεονέκτημα να παράγει ασυναγώνιστα στην τιμή προϊόντα. Ομως, η "φιλοξενία" παραγωγικών δραστηριοτήτων ψηφιακής τεχνολογίας έδωσε στην Κίνα και την τεχνογνωσία που απαιτείται για να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ στον τομέα που έκρινε τον νικητή του Ψυχρού Πολέμου, καθώς η Σοβιετική Ενωση δεν μπόρεσε να ακολουθήσει την επανάσταση των υπολογιστών και των δικτύων. Τώρα όλα δείχνουν ότι ο ανταγωνισμός για την πρωτοκαθεδρία στην παγκόσμια οικονομία, μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, θα κριθεί στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύσσεται ραγδαία και θα αλλάξει την παραγωγική διαδικασία, στέλνοντας το φθηνό εργατικό δυναμικό στα αζήτητα.
Στον αγώνα δρόμου για την τεχνητή νοημοσύνη, η Κίνα φαίνεται ότι έχει πάρει προβάδισμα - αλλά μια υπερδύναμη όπως οι ΗΠΑ δεν έχει πει ακόμα την τελευταία της λέξη και μάλλον μελετά με προσοχή την "Παγίδα του Θουκυδίδη", για να μη ζήσουμε έναν νέο... "Πελοποννησιακό Πόλεμο" σαν αυτόν που διέλυσε τις αρχαίες ελληνικές πόλεις, όταν η Σπάρτη φοβήθηκε την άνοδο της Αθήνας. Βεβαίως στο παγκόσμιο χωριό, όπως κανένας δεν μπορεί να προβλέψει τη χρονική στιγμή της επόμενης οικονομικής κρίσης, έτσι δεν μπορεί να προβλέψει και ποιος θα είναι ο νικητής στον αγώνα δρόμου για την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. To μόνο σίγουρο αυτή τη στιγμή είναι ότι το παγκόσμιο καθεστώς της δανειακής ευημερίας πλησιάζει προς το τέλος του - και ότι όταν μηδενιστεί το κοντέρ του χρέους, από πλεονεκτική θέση θα ξεκινήσουν οι παραγωγικές οικονομίες, ενώ όσες έχουν εθιστεί στον παρασιτικό καταναλωτισμό απλώς θα κατρακυλήσουν στην κλίμακα της ευημερίας.
Εν τω μεταξύ στο μικρό... ελληνικό χωριό στο ακόμα μικρότερο πελοποννησιακό, κυβέρνηση και Περιφέρεια ονειρεύονται την ίδρυση και λειτουργία "Αναπτυξιακής" και "Περιφερειακής" Τράπεζας αντίστοιχα.
Καληνύχτα Ελλάδα, καληνύχτα Μοριά.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
