Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν θα δοθεί τους προσεχείς μήνες. Θα δοθεί τα επόμενα χρόνια στο Μαξίμου, αλλά κυρίως θα δοθεί από τους κοινωνικούς εταίρους που καλούνται να αποφασίσουν για τον γεωπολιτικό προσανατολισμό της Ελλάδας.
Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι στα χρόνια της μεγάλης ύφεσης τα ταξιδιωτικά έσοδα έδωσαν το φιλί της ζωής στην ελληνική οικονομία, επειδή ο τουρισμός βρισκόταν κάτω από το ραντάρ των "σωτήρων" που θεωρούν πανάκεια τον κεντρικό σχεδιασμό. Χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία που μείωσε το κόστος των αεροπορικών εισιτηρίων (ηλεκτρονική έκδοση και chek-in) και μετέτρεψε τις πλατφόρμες διαμοιρασμού σε πυλώνες του τουρισμού, η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο της νέας εποχής λόγω του φυσικού και πολιτιστικού της πλούτου.
Χιλιάδες Ελληνες αξιοποίησαν έγκαιρα την ψηφιακή τεχνολογία και ταυτόχρονα δημιούργησαν εξαιρετικές μονάδες καταλυμάτων, εστίασης και ψυχαγωγίας. Την ίδια περίοδο οι περισσότεροι πολιτικοί συνέχισαν να ζητιανεύουν δανεικά από το Ιράν και τη Ρωσία επειδή δεν πίστευαν ότι τα ταξιδιωτικά έσοδα μπορούν να σώσουν την ελληνική οικονομία. Χρειάστηκε να καταγραφούν το 2019 ταξιδιωτικά έσοδα ρεκόρ, για να αντιληφθεί η ελληνική πολιτική ελίτ τη δυναμική του τουριστικού κλάδου και να σταματήσει τα ταξίδια στην Τεχεράνη και στη Μόσχα για αναζήτηση δανεικών.
Δυστυχώς όμως η δυναμική του τουριστικού κλάδου ανακόπηκε από την πανδημία Covid-19, και ταυτόχρονα η δημοσιονομική χαλάρωση των Βρυξελλών έδωσε την ευκαιρία στους Ελληνες πολιτικούς να εξασκήσουν το αγαπημένο τους χόμπι, την παροχή κρατικών ενισχύσεων σε κάθε ομάδα πίεσης που παριστάνει τον παραγωγό ενώ στην πραγματικότητα απομυζά το δημόσιο χρήμα. Κάπως έτσι φτάσαμε στην ενεργειακή κρίση χωρίς ουσιαστικό απόθεμα χρημάτων για την αντιμετώπισή της και ενώ είχε σπαταληθεί πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο σε άσκοπες συγκρούσεις για τη νομή της εξουσίας.
Στην πραγματικότητα καμία κυβέρνηση δεν τόλμησε να αγγίξει τον σκληρό πυρήνα του πελατειακού κράτους και να κάνει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στους τομείς της δικαιοσύνης, της αυτοδιοίκησης, των δημοσίων έργων και της ενεργειακής ασφάλειας. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον ήταν λογικό να εξανεμιστούν τα οφέλη της μικρής διστακτικής μείωσης των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών, εξαιτίας της αύξησης του ενεργειακού κόστους. Από εκεί και πέρα τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις για να επιβιώσουν στράφηκαν για μια ακόμα φορά στο καταφύγιο της... φοροαποφυγής και της αύξησης των απλήρωτων φόρων. Με άλλα λόγια: Νοικοκυριά και επιχειρήσεις δεν πληρώνουν φόρους για να πληρώσουν το πανάκριβο ηλεκτρικό ρεύμα, σε μια χώρα που θα έπρεπε να έχει στις ταράτσες περισσότερα φωτοβολταϊκά από ηλιακούς θερμοσίφωνες.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη όμως, αντί να αλλάξει εγκαίρως ενεργειακή πολιτική, συνεχίζει τη... διαβούλευση ενώ την ίδια ώρα οι εταιρείες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας ληστεύουν το εισόδημα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Αν στο κάδρο της ανησυχίας προστεθεί και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχουμε μπροστά μας όλες τις χαίνουσες πληγές της ελληνικής οικονομίας. Κάπου εδώ όμως αρχίζουν τα πολύ δύσκολα για την Ελλάδα, αφού αυτή τη φορά οι επιλογές των πολιτικών και των κοινωνικών εταίρων δεν θα επηρεάσουν μόνο το βιοτικό επίπεδο. Στην πραγματικότητα ο γεωπολιτικός προσανατολισμός της χώρας θα καθορίσει όχι μόνο τα γεωγραφικά σύνορα του 21ου αιώνα, αλλά και την ίδια την ύπαρξη της Ελλάδας. Με διαφορετικά λόγια: Για να επιβιώσει η Ελλάδα πρέπει να συνάψει συμμαχίες με βάση τα συμφέροντά της, αδιαφορώντας για τις μανιοκαταθλιπτικές εμμονές όσων φαντασιώνονται επιστροφή στη Βασιλεύουσα. Και τα συμφέροντα της Ελλάδας ταυτίζονται απολύτως με τα συμφέροντα της Δύσης, και κυρίως με τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οποιος ισχυρίζεται το αντίθετο απλώς λειτουργεί ως χρήσιμος ηλίθιος του Ερντογάν, που καραδοκεί για να επεκτείνει τα σύνορα της ισλαμικής Τουρκίας σε ευρωπαϊκά εδάφη. Και δυστυχώς για την Ελλάδα, τα τούρκικα drones αποδεικνύουν ότι το ανελεύθερο καθεστώς του Ερντογάν είναι αποτελεσματικότερο από την ελληνική παρεοκρατία που θέτει εμπόδια στην πρόοδο των άξιων και των ικανών.
Κλείνοντας, απλώς θα διατυπώσουμε με άλλα λόγια το αρχικό ερώτημα για τη σωτηρία της ελληνικής οικονομίας: Οι παρέες, τα τζάκια και οι νταβατζήδες (σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή) θα παραδώσουν τα κλειδιά της οικονομίας, της αυτοδιοίκησης και της κυβέρνησης στους άξιους και ικανούς ή θα καταστρέψουν την Ελλάδα περιμένοντας διαφορετικό αποτέλεσμα από τις ίδιες αποτυχημένες μεθόδους;
Θανάσης Λαγός
