Σε αυτά τα δέκα χρόνια που μεσολάβησαν από τη φωτογραφική μηχανή των 2 megapixels έως τα σημερινά κινητά των 21 megapixels, οι τεχνολογικές εξελίξεις ήταν ραγδαίες και εννοείται ότι δεν αφορούσαν μόνο τους φωτογραφικούς φακούς. Η πρωτόγνωρη τεχνολογική πρόοδος δημιούργησε νέα δεδομένα στην παραγωγική διαδικασία του πρωτογενή και του δευτερογενή τομέα, αλλά κυρίως προκάλεσε μια πραγματική επανάσταση στον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών. Κατά την ταπεινή μου άποψη ζούμε τις πρώτες μέρες της μετακεφαλαιοκρατικής κοινωνίας, στην οποία δεν έχει πια δεσπόζουσα σημασία το κεφάλαιο, αλλά τα δίκτυα προβολής και εμπορίας των προϊόντων.

Με απλά λόγια: Σήμερα είναι εύκολο να παράγεις προϊόντα με σύγχρονα πάμφθηνα μηχανήματα, αλλά είναι δύσκολο να πουλήσεις τα αγαθά που παρήγαγες, γιατί υπάρχουν πολλές ανταγωνιστικές επιχειρήσεις με εξίσου σύγχρονο κεφαλαιουχικό εξοπλισμό. Ετσι ο καθένας μπορεί να παράγει ευκολότερα από το παρελθόν ελαιόλαδο, αλλά ελάχιστοι θα το πουλήσουν στην τιμή των 50 ευρώ το κιλό. Με την ίδια ευκολία ο καθένας μπορεί να δανειστεί για να αγοράσει μηχανήματα κατασκευής ρούχων, αλλά ελάχιστοι θα πουλήσουν σε τιμές… "Αρμάνι". Με ακόμα μεγαλύτερη ευκολία ο καθένας μπορεί να δημιουργήσει ένα ψηφιακό τηλεοπτικό κανάλι, αλλά με μεγάλη δυσκολία θα βρει τηλεθεατές. Επισης είναι σχετικά εύκολο να δημιουργήσεις ενοικιαζόμενα δωμάτια, αλλά πολύ δύσκολο να βρεις πελάτες -αν δεν απευθυνθείς σε τουριστικούς πράκτορες ή αν δεν χρησιμοποιήσεις το Διαδίκτυο.

Σε κάθε περίπτωση η τεχνολογική πρόοδος έκανε εφικτή την μαζική παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών, χωρίς να απαιτούνται τεράστιες δαπάνες και εξειδικευμένο προσωπικό. Γι' αυτό και σήμερα οι αναπτυσσόμενες οικονομίες αναπτύσσονται με ρυθμικούς μεγαλυτέρους από τις ανεπτυγμένες κλείνοντας την ψαλίδα που χωρίζει τον υπανάπτυκτο Νότο και την αγροτική Ανατολή από την ανεπτυγμένη Δύση και τον πάλαι ποτέ βιομηχανικό Βορρά. Αυτό δεν μπορούσε να συμβεί στο παρελθόν γιατί η Ινδία, η Κίνα, η Βραζιλία και οι άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες δεν διέθεταν ούτε τα χρήματα που απαιτούνται για την αγορά του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, ούτε το ειδικευμένο προσωπικό που απαιτούσε ο χειρισμός των παλιών πολύπλοκων μηχανημάτων. Σήμερα ο κεφαλαιουχικός εξοπλισμός είναι πάμφθηνος, ειδικά σε σχέση με το παρελθόν, και οι χειριστές των μηχανημάτων είναι ανειδίκευτοι εργάτες.

Η τεχνολογία λοιπόν δίνει στις αναπτυσσόμενες οικονομίες την δυνατότητα να βελτιώσουν τη θέση τους στην παγκόσμια οικονομία δημιουργώντας εισόδημα για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Ταυτόχρονα η τεχνολογική πρόοδος προκαλεί ανακατατάξεις στην παγκόσμια οικονομική σκηνή, καθώς οι παραδοσιακά βιομηχανικές χώρες που δεν προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα, βλέπουν το έδαφος να υποχωρεί κάτω από τα πόδια τους και προσπαθούν να κρατηθούν στην κορυφή είτε με δανεικά είτε με παραδοσιακές συνταγές λιτότητας που δίνουν βραχυπρόθεσμες ανάσες, μέχρι να αλλάξουν οριστικά οι ισορροπίες. Ετσι λοιπόν οι ΗΠΑ συνεχίζουν να δανείζονται με ξέφρενο ρυθμό τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό, αυξάνοντας συνεχώς το όριο του δανεισμού. Την ίδια ώρα η Γερμανία σφίγγει συνεχώς το ζωνάρι, προφανώς επειδή πιστεύει ότι αρκεί η περιστολή των δαπανών για να διατηρήσει ή να βελτιώσει τη θέση της στην παγκόσμια οικονομία. Οι συνταγές αυτές είναι καλές για τη βραχυχρόνια πολιτική περίοδο μιας κυβερνητικής θητείας, αλλά μακροχρόνια οδηγούν σε συρρίκνωση του ποσοστού συμμετοχής στο παγκόσμιο εισόδημα. Αν δεν προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική θα παράγουν ολοένα και μικρότερο ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ η Ινδία, η Κίνα, η Βραζιλία και οι υπόλοιπες αναπτυσσόμενες χώρες ολοένα και μεγαλύτερο. Με διαφορετικά λόγια. Τα επόμενα χρόνια θα βελτιώνεται η θέση των αναπτυσσόμενων και θα επιδεινώνεται η θέση των ανεπτυγμένων μέχρι να επέλθει μια νέα ισορροπία. Σήμερα η εξέλιξη αυτή φαντάζει ως αναπόφευκτη, αλλά στην πολιτική και στην οικονομία ποτέ μην λες… ποτέ ή πάντα, γιατί οι ανατροπές είναι συχνές στην Ιστορία. Σε κάθε περίπτωση και κάτω από την παραπάνω οπτική γωνία μάλλον είναι ουτοπικό να ζητάει κάποιος από την Ελλάδα να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, ενώ δεν τα έχουν καταφέρει γίγαντες όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία. Θεωρητικώς πάντα, η Ελλάδα θα έπρεπε να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών για να βελτιώσει τη θέση της. Στην πράξη όμως αποδεικνύονται πολύ πιο ισχυρά τα συμφέροντα της συντήρησης που ζητούν επιδοτήσεις για να συνεχίσουν να λειτουργούν υπηρεσίες που φωτογραφίζουν με κάμερες των 2 megapixels τα κείμενα που έχουν γράψει στον υπολογιστή για να τα εκτυπώσουν στη συνέχεια και να τα στείλουν με το ταχυδρομείο στον παραλήπτη. Δεν γίνονται αυτά; Αυτά γίνονται και για αυτό χρεοκοπήσαμε. Αλλά αυτό είναι θέμα άλλου… άρθρου.