Κάθε φορά που έβγαιναν να υπερασπιστούν την Ευρώπη όσοι έκαναν οριζόντιες περικοπές για να μην κάνουν μεταρρυθμίσεις, το "όχι" κέρδιζε και 2-3 ποσοστιαίες μονάδες». 

Αυτό ήταν το πρώτο σχόλιο που έκανα στο Facebook μόλις έγινε γνωστό το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος - και όσο περνούν οι ώρες, γίνεται ολοένα και πιο κατανοητό ότι το “όχι” έδωσε τη χαριστική βολή στους πολιτικούς που είδαν την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας ως σημαία ευκαιρίας για να επιστρέψουν στην εξουσία. Η καθυστερημένη από τον Ιανουάριο παραίτηση του Αντώνη Σαμαρά απλώς ανοίγει το δρόμο για τη δημιουργία του δεξιού κόμματος που θα διαδεχτεί τη Νέα Δημοκρατία όπως ο ΣΥΡΙΖΑ διαδέχτηκε το ΠΑΣΟΚ. 

Δεν αποκλείεται μάλιστα η νέα Δεξιά να υιοθετήσει, όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ, την αντιευρωπαϊκή ρητορική για να φλερτάρει με ένα μεγάλο ποσοστό του 61,3% που ψήφισε “όχι”. Δεν αποκλείεται λοιπόν κι άλλοι δεξιοί να πάρουν έφεση αμαρτιών για το παρελθόν τους στην αντιευρωπαϊκή κολυμβήθρα του Σιλωάμ όπου προσωρινά πλατσουρίζει ως κυβερνητικός εταίρος ο Πάνος Καμμένος. Στα αριστερά της αντιευρωπαϊκής κολυμβήθρας, πολλοί σκελετοί από την ντουλάπα του ΠΑΣΟΚ έχουν ήδη βαπτιστεί με νέο όνομα και συνεχίζουν την καριέρα τους. 

Σε κάθε περίπτωση, η υιοθέτηση της αντιευρωπαϊκής ρητορικής δεν οδηγεί αναγκαστικά σε άσκηση αντιευρωπαϊκής πολιτικής - και όποιος διαφωνεί, ας θυμηθεί ότι το σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» μόνο ειρωνικά χαμόγελα θα προκαλούσε στους τελευταίους ηγέτες του ΠΑΣΟΚ. 

Από εκεί και πέρα, μάλλον έχει ελάχιστη σημασία ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης έγινε “Ιφιγένεια” ώστε να ξεκινήσει το μεγάλο καράβι του “όχι” την ευρωπαϊκή πορεία του... ή ότι το φιλοευρωπαϊκό 40% είναι εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό για μια χώρα που χτίζει αυθαίρετα, πετάει σκουπίδια σε χωματερές και θεωρεί μάλλον φυσιολογικό το να περνούν οι οδηγοί με κόκκινο χωρίς να τους γράφει η Τροχαία. 

Προσωπικά, από την περιπέτεια και από την εμπειρία του δημοψηφίσματος, δύο μηνύματα κρατάω. Ενα αρνητικό κι ένα θετικό. 

Μου προκάλεσε λοιπόν αρνητικά συναισθήματα η παθητική ουδετερότητα των περισσότερων επιχειρηματιών, οι οποίοι δικαίωσαν όσους λένε ότι στην Ελλάδα υπάρχει ελίτ, όχι αστική τάξη. Αντιθέτως, και σε αντίθεση με όσους μιλούσαν για νέο διχασμό, πιστεύω ότι το επίπεδο της αντιπαράθεσης μεταξύ των δυο πλευρών κυμάνθηκε σε τόσο υψηλά επίπεδα, που θα τολμούσα να το χαρακτηρίσω…  ευρωπαϊκό. Ποιος θα μπορούσε να διανοηθεί τη δεκαετία του ’70 και του ’80 ότι το 2015 θα γίνονταν ταυτόχρονα συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα και στο Παναθηναϊκό Στάδιο χωρίς να θρηνήσουμε θύματα; Τα “γαλλικά” στο Facebook απλώς εκτόνωσαν την ένταση. 

Υ.Γ. Για την ψήφο ενάντια στη λιτότητα θα γράψουμε πολλές φορές και στο μέλλον, αφού ό,τι και να γίνει, το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας δεν θα λυθεί ούτε με μια συμφωνία, ούτε -πολύ περισσότερο- με επιστροφή στη δραχμή.

Θανάσης Λαγός

Εmail: lathanasis@yahoo.gr