Μάλιστα τότε, δηλαδή την εποχή του πρώτου μνημονίου, θεσπίστηκε και η κάρτα αποδείξεων, η οποία σύμφωνα με το φιλόδοξο σχέδιο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, θα ήταν «ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του πολίτη για τη συλλογή των αποδείξεων, καθώς του επιτρέπει κάθε στιγμή να γνωρίζει τι έξοδα έχει κάνει, αποφεύγοντας τη χρονοβόρο καταγραφή των αποδείξεων στο τέλος του έτους. Η χρήση της είναι προαιρετική και ασφαλής, καθώς δεν γίνεται καταγραφή των συνηθειών του καταναλωτή, αλλά καταγράφεται μόνο το συνολικό ύψος των αγορών του».
Η κάρτα αποδείξεων βέβαια απέτυχε παταγωδώς να εφαρμοστεί, η φοροδιαφυγή συνεχίστηκε ακάθεκτη, κι έτσι καταλήξαμε στα… capital controls και στην «ανακάλυψη» του πλαστικού χρήματος: Λόγω των capital controls, εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες αναγκάστηκαν να εκδώσουν χρεωστικές κάρτες και να τις χρησιμοποιήσουν όχι μόνο για αναλήψεις χρημάτων, αλλά και για πληρωμές σε καταστήματα και οργανισμούς. Κάπως έτσι η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων ξεκίνησε πάλι να συζητά προτάσεις όπως το χτίσιμο του αφορολόγητου ορίου με βάση τις συναλλαγές που πραγματοποιεί ο φορολογούμενος με τη χρεωστική ή την πιστωτική του κάρτα.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας “Καθημερινή”: «Εξετάζεται το χτίσιμο του αφορολόγητου ορίου βάσει των συναλλαγών με κάρτες, με δύο εναλλακτικές εκδοχές. Η πρώτη επιλογή είναι η αναγνώριση του αφορολόγητου ορίου, εφόσον το σύνολο των δαπανών του φορολογουμένου γίνει με κάρτα. Η δεύτερη εκδοχή προβλέπει υψηλότερο αφορολόγητο όριο για όσους χρησιμοποιούν κάρτες».
Προσωπικά πάντως, εκτιμώ ότι δεν αρκούν αυτά τα κίνητρα για να πετύχει η προσπάθεια καθιέρωσης του πλαστικού χρήματος. Ο λόγος είναι ότι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις μπορούν να συμφωνήσουν για πληρωμή με μετρητά, προκειμένου να καρπωθούν από κοινού τον ΦΠΑ - ειδικά όταν ο συντελεστής είναι 23%. Με συντελεστή ΦΠΑ 23% η επιχείρηση μπορεί να προσφέρει έως και 15% έκπτωση στα μετρητά χωρίς απόδειξη, παρέχοντας με αυτόν τον τρόπο ισχυρό κίνητρο στον καταναλωτή για να περιορίσει τις συναλλαγές του με κάρτες.
Τι πρέπει να γίνει λοιπόν για να αυξηθούν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές και να μειωθεί τελικά η φοροδιαφυγή;
Καταρχάς θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική η εξόφληση ενοικίου και λογαριασμών (ρεύματος, τηλεφώνων και νερού) είτε μέσω τραπεζικών λογαριασμών είτε μέσω καρτών. Η διασταύρωση των στοιχείων θα αποκαλύψει ότι χιλιάδες Ελληνες πληρώνουν για ρεύμα και τηλέφωνο περισσότερα χρήματα από το εισόδημα που δηλώνουν στη φορολογική τους δήλωση... Υπενθυμίζω για μία ακόμη φορά ότι, και πριν το μνημόνιο, τουλάχιστον 500.000 φορολογούμενοι δήλωναν ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο των... 1.000 ευρώ. Περίπου 1,2 εκατ. φορολογούμενοι δηλώνουν σταθερά εισόδημα μικρότερο των 5.000 ευρώ και περίπου 2,1 εκατ. φορολογούμενοι (σε σύνολο 5,2 εκατομμυρίων) δηλώνουν οικογενειακό εισόδημα μικρότερο των 9.000 ευρώ.
Είναι προφανές ότι οι αριθμοί αυτοί δεν απεικονίζουν τη φτώχια, αλλά το μέγεθος της φοροδιαφυγής. Βεβαίως και ένα ποσοστό από αυτές τις δηλώσεις είναι αληθινές κι έχουν έχουν γίνει από πραγματικά φτωχούς ανθρώπους - αλλά οι περισσότερες είναι φορολογούμενων που απλώς κρύβουν ανενόχλητοι το εισόδημά τους. Θα έχει λοιπόν μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε τι ενοίκιο και τι λογαριασμούς πληρώνουν οι 500.000 φορολογούμενοι που δηλώνουν εδώ και πολλά χρόνια μηδενικό εισόδημα. Είμαι βέβαιος ότι θα γελάσουμε πολύ αν κάποτε γίνει αυτή και μόνο η διασταύρωση στοιχείων.
Από εκεί και πέρα, θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική η χρήση της κάρτας για δημόσιους και ιδιωτικούς υπάλληλους, καθώς και για τους συνταξιούχους που μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν. Μέσω των καρτών και των υπολοίπων των τραπεζικών λογαριασμών, μισθωτοί και συνταξιούχοι θα πρέπει να αποδεικνύουν πού διέθεσαν το 80% - 90% του εισοδήματός τους, προκειμένου να μην πληρώσουν υπέρογκα πρόστιμα. Μόνο έτσι θα γίνει ασύμφορη η χρήση μετρητών για συναλλαγές χωρίς απόδειξη.
Βεβαίως η φοροδιαφυγή θα γίνει ακόμα πιο ασύμφορη αν μειωθούν οι συντελεστές ΦΠΑ, με παράλληλη μείωση της κρατικής δαπάνης· αλλά ως γνωστόν αυτές είναι φιλελεύθερες απόψεις κι έτσι οι δεξιοί και αριστεροί κρατιστές ούτε καν τις συζητούν.
Θανάσης Λαγός
e-mail: lathanasis@yahoo.gr
