Η επιδίωξη της άμεσης σχέσης και κυρίως ο έλεγχος της διοίκησης του συνεταιρισμού από τους παραγωγούς όλα δείχνουν ότι είναι το μόνο εργαλείο που μπορεί να αποτρέψει το ναυάγιο. Η χρεοκοπία δεν οφείλεται όμως μόνο σε ατασθαλίες από πλευράς διοικήσεων. Σε πολλές περιπτώσεις έχει προκύψει από «φιλολαϊκές» διοικήσεις που προχωρούσαν, για διάφορους λόγους, σε μεγαλύτερες παροχές από αυτές που άντεχε η οργάνωση. Πολλές διοικήσεις, τέλος, έλαβαν, από έλλειψη γνώσης, λαθεμένες αποφάσεις για επενδύσεις και δανεισμό, οδηγώντας επίσης σε χρεοκοπία. Η διερεύνηση όλων των παραμέτρων που οδήγησαν στη χρεοκοπία των συνεταιριστικών οργανώσεων είναι απολύτως αναγκαία προκειμένου να εξαχθούν τα σωστά συμπεράσματα.

Οι συνεταιρισμοί δεν χρεοκόπησαν γιατί απλώς κάποιοι τα έφαγαν ή τους χρησιμοποίησαν για τον έναν ή τον άλλο σκοπό. Συνέβη και αυτό αλλά ως απολύτως λογικό αποτέλεσμα ενός πλαισίου που οδηγεί σε αυτό το αποτέλεσμα. Δεν υπάρχουν άνθρωποι με γονιδιακό ηθικό πλεονέκτημα, ούτε μόνη η θρησκευτική ή πολιτική τοποθέτηση μπορεί να στο εξασφαλίσει. Η διαχείριση ξένων χρημάτων και η έλλειψη συστήματος ελέγχου και λογοδοσίας είναι αυτό που γεννά τη διαφθορά και την αλόγιστη σπατάλη πόρων, που οδηγούν τελικά στη χρεοκοπία. Οι συνεταιρισμοί χρεοκόπησαν γιατί ήταν πολλών και κανενός. Τα συστήματα αυτά δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να λειτουργήσουν σε μεγάλη κλίμακα, και κυρίως με άσκηση εξουσίας διʼ αντιπροσώπων. Όσο απομακρύνεται ο έλεγχος και η λογοδοσία από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, τόσο πιο εύκολη είναι η αυτονόμηση συστημάτων που στοχεύουν σε προσωπικό οικονομικό και πολιτικό όφελος.

Σε τοπικό επίπεδο έχουμε διαχρονικά σειρά από παραδείγματα συνεταιριστικών οργανώσεων που χρησιμοποιήθηκαν είτε για να «κονομήσουν» κάποιοι είτε για τη δημιουργία πολιτικής και προσωπικής κομματικής πελατείας. Όλοι ξέρουμε το πώς παιζόταν - και εξακολουθεί να παίζεται - το παιχνίδι σε σειρά οργανώσεων. Γνωρίζουμε πώς αναπαράγονται συστήματα και πώς εξαγοράζεται η ψήφος των άμεσα ενδιαφερόμενων. Έχουμε πλέον όλοι αντιληφθεί πώς μεγαλώνουν οι δανειακές υποχρεώσεις οργανώσεων με μονοπωλιακή διαχείριση προϊόντων. Ξέρουμε όλοι ότι η πλειοψηφία των συνεταιρισμών, από τους ελάχιστους που πλέον έχουν απομείνει, σύντομα θα οδηγηθούν σε εκκαθάριση και κλείσιμο. Οι τράπεζες είναι βέβαιο ότι το επόμενο διάστημα θα ζητήσουν ρυθμίσεις δανείων και θα καταστήσουν απαιτητά τα χρήματα που έχουν δανείσει. Το δημόσιο δεν πρόκειται να καλύψει, γιατί πλέον δεν μπορεί, τα δάνεια των συνεταιρισμών στις τράπεζες, όπως πολλές φορές έγινε στο παρελθόν.

Το σημαντικότερο όμως που οδηγεί στο τέλος των συνεταιρισμών, όπως τους έχουμε μέχρι σήμερα γνωρίσει, είναι ότι ελάχιστοι θεωρούν πλέον χρήσιμη την παρουσία τους. Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών αλλά και των αγροτών τους θεωρούν συστήματα διαφθοράς και σπατάλης. Οι συνεταιρισμοί έχουν αποτύχει και πρέπει να κλείσει ο ιστορικός τους κύκλος. Τα συστήματα διαχείρισης της οικονομίας με συμμετοχικούς τρόπους έχουν ιστορικά χρεοκοπήσει. Η ατομική ευθύνη και το συμφέρον έχει αποδειχτεί ότι υπερτερεί του συλλογικού ως κίνητρο και κινητοποίηση. Το ζήτημα είναι βαθύτατα ιδεολογικό και κάποιοι προφανώς θέλουν να διαβάζουν διαφορετικά αυτό που συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο. Επειδή - παρά τα περί του αντιθέτου θρυλούμενα διαφόρων ξεχασμένων στο παρελθόν ιεροκηρύκων - δεν προβλέπεται, τουλάχιστον σύντομα, η επιστροφή σε κολεκτίβες και ανταλλακτικές οικονομίες - που με το νόμο της ηθικής και της συλλογικότητας, πάντα στο όνομα του λαού και της κοινωνίας, θα φέρουν την ευτυχία και τη γαλήνη στις πονεμένες ψυχές του καπιταλισμού - καλό θα είναι να δούμε τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση. Να δούμε, δηλαδή, την οργάνωση της αγροτικής παραγωγής μέσα στο πλαίσιο που λειτουργεί η ελληνική οικονομία, στην Ευρώπη και τον κόσμο.

Η πολυδιασπασμένη ελληνική αγροτική παραγωγή έχει ανάγκη από συστήματα που θα συνενώνουν δυνάμεις.  Συστήματα όμως εταιρικά με σύγχρονη δομή και λειτουργία, τόσο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων όσο και στη συμμετοχή στα κέρδη και τις ζημιές. Η ψήφος όλων σε ένα σύστημα οικονομίας εταιρικής μορφής δεν μπορεί να έχει την ίδια αξία και σημασία. Δεν μπορεί να αποφασίζει για το μέλλον μιας οικονομικής οργάνωσης ισότιμα αυτός πού έχει ελάχιστη παραγωγή με αυτόν που έχει τεράστια. Οι συνεταιρισμοί πρέπει με δυο λόγια να λειτουργήσουν ως εταιρείες των παραγωγών. Ο ρόλος τους, ως μηχανισμών συνδικαλιστικής εκπροσώπησης των αγροτών ή ως μέσα «στήριξης» του αγροτικού εισοδήματος, έχουν χρεοκοπήσει πολιτικά και οικονομικά. Τα κακέκτυπα εκπροσώπησης, που απλώς συντηρούν συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες οι οποίες ζουν και υπάρχουν υποκαθιστώντας το κράτος, έπρεπε να είχαν τελειώσει από χθες. Αυτό είναι απολύτως αναγκαίο να γίνει σήμερα, αν θέλουμε να αλλάξουμε σελίδα αύριο.

Υ.Γ. Κάποιες ενώσεις και αγροτοσυνδιακλιστές άσκησαν το νόμιμο δικαίωμα τους και προσέφυγαν κατά της διοίκησης της ΠΑΣΕΓΕΣ ζητώντας την εφαρμογή του νόμου. Το καταπληκτικό αλλά και ενδεικτικό της νοοτροπίας που κυριαρχεί είναι η απάντηση που έλαβαν και θυμίζει το γνωστό ανέκδοτο «…και εσείς καταπιέζετε τους μαύρους.»  Δεν τρέφουμε αυταπάτες, ότι η μια διοίκηση είναι κακή και η άλλη θα είναι καλύτερη, αλλά είμαστε βέβαιοι ότι κανένας δεν θα ασχολείτο με τη συγκεκριμένη υπόθεση αν δεν υπήρχε η εμπλοκή με τη διαχείριση των επιδοτήσεων και άλλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Είναι φανερό ότι «ο καυγάς γίνεται για το πάπλωμα» μεταξύ συνδικαλιστικών γραφειοκρατιών, οι οποίες παραμένουν επί σειρά ετών στις ίδιες θέσεις, παριστάνοντας κατά καιρούς τις συναινετικές ή τις επαναστατημένες ανάλογα με ποιο κόμμα είναι στην κυβέρνηση ή ακόμα και με το ποιος υπουργός συμμορφώνεται προς τις υποδείξεις. Είναι, λοιπόν, καιρός αυτό το σύστημα εξουσίας να αποτελέσει παρελθόν.

panagopg@gmail.com