Τα πράγματα αλλάζουν ή επαναπροσδιορίζονται με απίστευτη ταχύτητα μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Οι εθνικές και πολύ περισσότερο οι τοπικές πολιτικές μπορεί να ακυρωθούν από τις ευρύτερες διεθνείς εξελίξεις. Για παράδειγμα η μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας, ο τουρισμός, είναι απολύτως εξαρτώμενος από τη συνολικότερη οικονομική ανάπτυξη άλλων χωρών. Οταν τα εισοδήματα της μεσαίας τάξης μειώνονται στις βόρειες χώρες, θα μειώνονται και τα έσοδα από τον τουρισμό στο νότο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οικονομικής λειτουργίας οι πελάτες θα επιζητούν όλο και φτηνότερες τουριστικές υπηρεσίες, τις οποίες όμως δεν θα μπορεί να προσφέρει μια τουριστική βιομηχανία που έχει υψηλό κόστος. Είναι λοιπόν απολύτως λογικό ότι, μέχρι να αποκατασταθούν οι σχέσεις προσφοράς και ζήτησης σε νέο σημείο ισορροπίας, θα υπάρχουν σημαντικές ανακατατάξεις. Το δε περιβάλλον ασφάλειας που παρέχει -ή δεν παρέχει- μια χώρα αποτελεί πολύ σημαντική παράμετρο, που καθορίζει σημαντικά την πορεία του συγκεκριμένου τομέα.
Η περιοχή μας προσδοκούσε εδώ και χρόνια οφέλη από τον τουρισμό του Σαββατοκύριακου, και για το λόγο αυτό είχε ως βασική της προτεραιότητα την ολοκλήρωση της κατασκευής του αυτοκινητόδρομου που θα τη συνέδεε με την Αθήνα. Οι βεβαιότητες του παρελθόντος μιλούσαν για το δρόμο που θα φέρει την ανάπτυξη, αφού θα γέμιζαν ακόμα και τα ερημωμένα χωριά με την επιστροφή, έστω για κάποια Σαββατοκύριακα, των παιδιών που είναι μετανάστες στο μεγάλο αστικό κέντρο. Η πορεία των πραγμάτων δείχνει όμως ότι η συγκεκριμένη βεβαιότητα τίθεται πλέον εν αμφιβόλω. Ο δρόμος μπορεί σχεδόν να ολοκληρώθηκε, αλλά είναι ζήτημα αν θα προσφέρει αυτά που όλοι προσδοκούσαν. Η δραματική μείωση των διαθέσιμων εισοδημάτων από τη μια μεριά και η αύξηση του κόστους μετακίνησης από την άλλη, αν δεν αναιρούν, σίγουρα θέτουν σε μεγάλο κίνδυνο τη προοπτική οικονομικής ανάπτυξης μέσω του εσωτερικού «τουρισμού των 4 εποχών».
Γενικότερα, σε μια περίοδο τρομακτικών οικονομικών ανακατατάξεων δεν ισχύουν βεβαιότητες. Αντίθετα, απαιτείται ρεαλισμός και ευελιξία. Δεν μπορείς για παράδειγμα να συνεχίσεις να πουλάς 3 ευρώ και βάλε τον καφέ στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας, ούτε μπορείς να ζητάς ενοίκια χιλιάδων ευρώ για το κεντρικό κατάστημα που διαθέτεις. Δεν μπορείς τέλος το «υψηλό» λειτουργικό κόστος να το «αντιμετωπίζεις» μέσω φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής. Αυτό που ίσχυε χθες ψυχορραγεί σήμερα - και σίγουρα δεν έχει θέση στο μέλλον.
Η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας, όταν αυτή είναι δυσάρεστη, γίνεται με δύσκολο τρόπο. Κι αυτό είναι απολύτως ανθρώπινο και κατανοητό. Αυτό λοιπόν που έχουμε ανάγκη σήμερα είναι ρεαλιστικές προτάσεις αντιμετώπισης των νέων δεδομένων, κι όχι εμπόριο ψεύτικων προοπτικών. Το εμπόριο ελπίδας δεν ανατρέπει δεδομένα. Συντηρεί προσωρινά ψευδαισθήσεις και στο τέλος οδηγεί σε δραματικά αδιέξοδα. 

panagopg@gmail.com