Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη πρόταση με αρχή, μέση και τέλος για όσους πιστεύουν ότι η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει να ακολουθεί το ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα και γενικότερα το σύστημα της ελεύθερης αγοράς.
Η έκθεση περιλαμβάνει όλους τους τομείς και βέβαια τον πρωτογενή τομέα, που έχει ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή μας. Η επανεκκίνηση της οικονομίας προφανώς και δεν μπορεί να γίνει χωρίς τον αγροδιατροφικό τομέα. Όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην έκθεση, ο τομέας της αγροδιατροφής έχει στρατηγική σημασία για μια χώρα, γιατί πέρα από την οικονομική δραστηριότητα, συμβάλλει στην επισιτιστική ασφάλεια του πληθυσμού, ενισχύει την περιφερειακή ανάπτυξη και παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος. Η διατροφική παράδοση αποτελεί επιπρόσθετα βασικό συστατικό της πολιτιστικής ταυτότητας και κληρονομιάς μιας περιοχής.
Οι κυριότερες αδυναμίες που εντοπίζονται και στη συγκεκριμένη έκθεση είναι οι μικρές και κατακερματισμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, η χαμηλή παραγωγικότητα, η αναποτελεσματική οργάνωση, η χαμηλή ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών και εξοπλισμού, η ανεπαρκής επαγγελματική εκπαίδευση, η μεγάλη εξάρτηση από επιδοτήσεις και η ελλιπής προώθηση των ελληνικών προϊόντων αγροδιατροφής.
Το μικρό μέγεθος των εκμεταλλεύσεων, 6,6 εκτάρια ανά αγροτική εκμετάλλευση, είναι από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε. Το μικρό μέγεθος είναι αποτέλεσμα της μορφολογίας του εδάφους, αλλά και της επικράτησης παραδοσιακών προτύπων κληρονομίας και ιδιοκτησίας. Η μικρή έκταση καλλιέργειας οδηγεί σε ανεπάρκεια, μηχανοποίηση και ελάχιστη χρήση νέων τεχνολογιών, που έχει ως τελικό αποτέλεσμα τη χαμηλή παραγωγικότητα. Η χαμηλή παραγωγικότητα έχει με τη σειρά της ως αποτέλεσμα το χαμηλό εισόδημα που προκύπτει από αυτές τις εκμεταλλεύσεις. Αυξάνεται έτσι η ανάγκη για στήριξη από επιδοτήσεις, αποζημιώσεις και «φροντίδα» του κρατικού συστήματος. Ο συγκεκριμένος αδιέξοδος κύκλος έχει οδηγήσει στη σταδιακή εγκατάλειψη του αγροτικού τομέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό των νέων έως 29 ετών που ασχολούνται με τον αγροτικό τομέα από 10% το 2008 έχει πέσει στο 8% το 2017. Τα χρόνια δηλαδή της οικονομικής κρίσης η ενασχόληση των νέων με τον αγροτικό τομέα μειώνεται ακόμα περισσότερο.
Σε αντίθεση με πολλά επιτυχημένα παραδείγματα του εξωτερικού, οι συνεταιρισμοί στην Ελλάδα δεν αποτέλεσαν ενώσεις παραγωγών επιχειρηματικού χαρακτήρα, αλλά μηχανισμούς διανομής εθνικών και κοινοτικών πόρων και βέβαια εργαλεία άσκησης πολιτικής πίεσης. Η αναποτελεσματική οργάνωση έχει ως αποτέλεσμα την ελλιπή προώθηση των ελληνικών σημάτων. Ετσι μεγάλο μερίδιο ελληνικών προϊόντων πωλούνται χωρίς τυποποίηση και με μειωμένη την προστιθέμενη αξία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ελαιόλαδο.
Η έκθεση κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην ανάγκη αξιοποίησης της νέας ΚΑΠ, η οποία αποτελεί ευκαιρία για να ελαχιστοποιηθούν οι αδυναμίες στον αγροδιατροφικό τομέα. Η νέα ΚΑΠ θα έχει στο επίκεντρό της την ελαχιστοποίηση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, την ανανέωση των γενεών στον αγροτικό τομέα και βέβαια τη στήριξη των αγροτών, προκειμένου να εξασφαλιστεί ο βιώσιμος και ανταγωνιστικός χαρακτήρας του αγροτικού τομέα. Η εισοδηματική στήριξη θα συνεχιστεί, προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα περιβάλλον σταθερότητας για τους παραγωγούς. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο», η οποία αποτελεί τμήμα της Πράσινης Συμφωνίας και αποσκοπεί στη μετάβαση σε βιώσιμα συστήματα τροφίμων, τα οποία θα έχουν ουδέτερο ή θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, θα βοηθούν στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, θα αναστρέψουν τις απώλειες βιοποικιλότητας και θα εξασφαλίσουν την ασφάλεια των τροφίμων. Δεν χωρά καμία αμφιβολία ότι οι στρατηγικές της νέας ΚΑΠ θα αποτελέσουν σημαντική πρόκληση για τη χώρα και την περιοχή μας.
Στο διά ταύτα της έκθεσης Πισσαρίδη, υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του αγροδιατροφικού τομέα στη χώρα μας. Ειδικότερα σε σχέση με το πρόβλημα του μεγέθους των εκμεταλλεύσεων, προτείνεται να δοθούν οικονομικά κίνητρα για συμμετοχή σε συνεργατικά σχήματα παραγωγών και συνεταιρισμών. Στην κατεύθυνση αυτή θεωρεί αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις που θα αυξάνουν την αυτονομία, την εσωτερική οργάνωση και την επιχειρηματική κατεύθυνση των συνεταιρισμών. Η μεγέθυνση των εκμεταλλεύσεων αποτελεί βασικό βήμα, προκειμένου να υπάρξει εκσυγχρονισμός τους με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, αλλά και βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού μέσα από εκπαίδευση και κατάρτιση. Σε αυτό μπορούν να βοηθήσουν πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Όλα αυτά θα ενισχύσουν την παραγωγικότητα αλλά και την προστιθέμενη αξία των παραγόμενων προϊόντων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται τέλος στην ανάγκη για διασύνδεση του αγροδιατροφικού τομέα με τον τουρισμό.
Οι προτάσεις της έκθεσης δεν αποτελούν κάτι καινούργιο, έχουν διατυπωθεί ξανά στο παρελθόν. Το ζήτημα είναι αν υπάρχει πολιτική βούληση να ασχοληθεί κάποιος με τα βασικά διαπιστωμένα προβλήματα, προκειμένου να υπάρξει αναστροφή της εγκατάλειψης του αγροτικού τομέα. Το βασικό πρόβλημα του μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, που είναι η πηγή όλων των υπολοίπων, είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμο στον παρόντα χρόνο. Τα συνεργατικά σχήματα συνεταιριστικού - επιχειρηματικού χαρακτήρα δύσκολα προχωρούν στην πράξη, ενώ οι αγοροπωλησίες γης είναι ζήτημα που θα ξεκλειδώσει σε επόμενη γενιά. Οι σωστές διαπιστώσεις δεν αρκούν. Η εφαρμογή ριζοσπαστικών λύσεων στον αγροτικό τομέα είναι φανερό ότι θα καθυστερήσει.
