Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, ο πόλεμος στην Ουκρανία θα έχει ως επιπτώσεις τις υψηλότερες τιμές σε ενέργεια και τρόφιμα, που θα αυξήσουν ακόμη περισσότερο τον πληθωρισμό, κάτι που θα μειώσει την αξία των εισοδημάτων και θα επιβραδύνει τη ζήτηση. Οι χώρες που συνορεύουν με την πολεμική ζώνη θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις διαταραχές στο εμπόριο και την άφιξη πολύ μεγάλων προσφυγικών κυμάτων. Η επιδείνωση του επιχειρηματικού κλίματος και η μεγαλύτερη επενδυτική αβεβαιότητα θα πυροδοτήσει έξοδο κεφαλαίων από αναδυόμενες αγορές.
Η Ελλάδα μετά από μία δεκαετή οικονομική κρίση, η οποία ανέτρεψε κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα, πέρασε στην υγειονομική καραντίνα και έφτασε στη σημερινή κρίση που τινάζει στον αέρα τα πάντα. Το τσουνάμι ανατιμήσεων πιέζει ήδη δυσβάστακτα τα ελληνικά νοικοκυριά. Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών βλέπει να επιδεινώνεται η οικονομική του θέση και -το σημαντικότερο- δεν βλέπει φως ανάκαμψης στο προσεχές μέλλον. Η κατάσταση στην οικονομία επηρεάζει άμεσα τις πολιτικές εξελίξεις. Είναι θέμα χρόνου να περάσουμε από το φόβο για το μέλλον στο θυμό και την αγανάκτηση που θα σπεύσουν -όπως συνέβη και κατά το παρελθόν- να εκμεταλλευτούν λαϊκιστές κάθε είδους. Θα περάσουμε δηλαδή από την οικονομική και κοινωνική κρίση στην πολιτική. Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα κανείς δεν μπορεί σήμερα να το προβλέψει, αλλά τα μαύρα σύννεφα που μαζεύονται δείχνουν ότι έρχεται ξανά μεγάλη καταιγίδα.
Αυτό που με ευκολία μπορεί κάποιος να διαπιστώσει είναι ότι η μεγάλη συμμαχία όλων των ψεκασμένων θεωριών σηκώνει ξανά κεφάλι στα social media. Αντιμνημονιακοί του παρελθόντος μαζί με αντιεμβολιαστές και αντιδυτικούς υμνητές του Πούτιν αποτελούν ένα κουβάρι, που διαμορφώνει ένα εκρηκτικό μείγμα που ψάχνει αυθεντική πολιτική έκφραση. Η αλήθεια είναι ότι η εμπειρία των περασμένων χρόνων έχει δημιουργήσει ένα τείχος προστασίας που λειτουργεί ακόμα προστατευτικά στο να μην καλλιεργούνται αυταπάτες. Δεν έχουμε φτάσει έτσι ακόμα σε δηλώσεις για μειώσεις της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος «με έναν νόμο και ένα άρθρο», αλλά όσο η κρίση βαθαίνει και η απελπισία μεγαλώνει θα φτάσει και αυτή η ώρα!
Το ζήτημα βέβαια δεν είναι το τι θα κάνει «η ένωση των ψεκασμένων» -αυτό είναι γνωστό και απολύτως προβλέψιμο- αλλά πώς θα αντιδράσουν οι υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Κυβέρνηση και κόμματα που αντιλαμβάνονται ότι το μέλλον της χώρας βρίσκεται στην Ε.Ε. και τον δυτικό πολιτισμό οφείλουν να θωρακίσουν την προοπτική της χώρας. Απαιτείται μια μεγάλη πολιτική συμφωνία, που θα προάγει τον πολιτικό διάλογο με επιχειρήματα και τη λήψη μέτρων στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της οικονομίας. Η ακραία αντιπαράθεση, οι υψηλοί τόνοι με χαρακτηρισμούς και η υπεράσπιση ανεφάρμοστων μέτρων είναι επιζήμια για τους πολίτες και την προοπτική της χώρας. Δεν υπάρχει η πολυτέλεια να ζήσουμε ξανά μια περιπέτεια και να φλερτάρουμε με την έξοδο της χώρας από το δυτικό πλαίσιο. Ο κίνδυνος δεν είναι απλώς οικονομικός, αλλά υπαρξιακός.
Η κυβέρνηση δεν μπορεί να περιορίζεται σε μέτρα επιδοματικού χαρακτήρα, τα οποία πάντα θα κρίνονται κατώτερα των περιστάσεων. Χρειάζονται ολοκληρωμένες πολιτικές που θα βοηθούν την πραγματική οικονομία και θα στηρίζουν την ανάπτυξη. Ειδικά στον ενεργειακό τομέα χρειάζεται συνολική επανεξέταση τόσο σε επίπεδο παραγωγής όσο και εμπορίας. Η μείωση της τιμής στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος είναι ένας στόχος που μπορεί να επιτευχθεί με συνδυασμένα μέτρα. Σε συνθήκες πολέμου η διατήρηση φόρων στους ρύπους, που εκτοξεύουν την τιμή της παραγωγής ρεύματος από λιγνίτη, είναι μια στρατηγική που θα έπρεπε να έχει αναθεωρηθεί ήδη από την Ε.Ε. Η προώθηση επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, η οποία μπορεί να επιταχυνθεί και να καταστήσει τη χώρα ενεργειακά αυτάρκη στο μέλλον, αλλά θα πρέπει ταυτόχρονα να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που υπάρχει σήμερα.
Η ρύθμιση της αγοράς στη χονδρική τιμή του ρεύματος είναι ένα ακόμα τεράστιο ζήτημα στο οποίο χρειάζεται παρέμβαση, προκειμένου να υπάρξει συμπίεση των τιμών και ουσιαστική ελάφρυνση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Η κυβέρνηση έχει καθυστερήσει να παρέμβει στη ρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας επιτρέποντας αυθαιρεσίες και αισχροκέρδεια, ενώ και στην αγορά των καυσίμων παρακολουθεί τις τιμές να αλλάζουν στο βενζινάδικο με βάση τη διεθνή πορεία του πετρελαίου. Η έλλειψη ελέγχων αλλά και πλαισίου έκτακτων ρυθμίσεων φουντώνει τη μικρή και μεγάλη κερδοσκοπία στην αγορά. Η στάση αναμονής για αποφάσεις στην Ε.Ε. φαντάζει ως βολικό άλλοθι και είναι σίγουρο ότι επιτείνει το πρόβλημα. Η επιτάχυνση αποφάσεων που στηρίζουν τους πολίτες και εξασφαλίζουν το μέλλον έχει επείγοντα χαρακτήρα -το σημαντικότερο, περιορίζουν το νερό στο μύλο του ανορθολογισμού. Για να μην μετεξελιχθεί η οικονομική κρίση και αυτή τη φορά σε πολιτική, δεν πρέπει να δοθεί χώρος στο να εξελιχθεί ο ακραίος λαϊκισμός σε πολιτικό πρόβλημα της χώρας.
panagopg@gmail.com
