Το βέβαιο όμως είναι τούτο: Τίποτε δεν είναι όπως πριν την πλημμύρα, το ποτάμι σάρωσε τις επιμελώς διαμορφωμένες ισορροπίες και έφερε στην επιφάνεια αντιθέσεις και εγωισμούς που ξέσπασαν πάνω στον κόσμο που πληγώθηκε από τα ορμητικά νερά.

Πέρα από αυτά που σε τελευταία ανάλυση δεν είναι τα πρώτα που απασχολούν τους πολίτες αυτή τη στιγμή και με δεδομένο το μέγεθος της καταστροφής, προέχει το θέμα της αποκατάστασης των ζημιών σε όλα τα επίπεδα. Οι μέχρι τώρα εξελίξεις δείχνουν ότι η συντεταγμένη Πολιτεία με το σύνολο των θεσμών της, αποδείχθηκε απροετοίμαστη για την αντιμετώπιση τέτοιας έκτασης καταστροφών. Γιατί θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν όλοι πως δεν έχουμε απλώς να κάνουμε με κάποια πλημμυρισμένα σπίτια αλλά με μια καταστροφή που αγκαλιάζει μεγάλο τμήμα της οικονομίας στην περιοχή: εγκαταστάσεις, εμπορεύματα, καλλιέργειες, ζώα, αγροτικούς δρόμους, υποδομές γενικότερα. Αθροιζόμενα όλα αυτά πολλαπλασιάζουν τις επιπτώσεις στο σύνολο της οικονομίας η οποία ήδη αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Κανένας δεν περίμενε την επόμενη ημέρα να αρχίσει να τρέχει το χρήμα και να κλείσουν όλες οι πληγές που είναι και μεγάλες και βαθιές. Θα περίμενε όμως ένα στοιχειώδες σχέδιο με βήματα και χρονοδιάγραμμα έτσι ώστε ο καθένας να γνωρίζει τι και πότε θα πρέπει να το περιμένει. Τέτοιο σχέδιο όμως δεν φαίνεται στον ορίζοντα και γιατί γενικά όλα αντιμετωπίζονται στο πόδι και κατά περίπτωση με μέτρα που ισχύουν σε φυσιολογικές συνθήκες. Αλλά και γιατί οι διαθέσιμες πιστώσεις είναι εξαιρετικά περιορισμένες στο πλαίσιο της γενικευμένης λιτότητας και της επιτροπείας της ελληνικής οικονομίας από τους “θεσμούς”, δηλαδή τους εκπροσώπους της διεθνούς κερδοσκοπίας που εμφανίζεται με τον μανδύα της θεσμικής νομιμότητας. Ως εκ τούτου οι πολίτες χρειάζονται την ουσιαστική υποστήριξη της αυτοδιοίκησης και σε επίπεδο δέσμης αιτημάτων με χρονοκλιμάκωση που θα αντιμετωπίζουν στο βαθμό που είναι δυνατόν τα προβλήματα. Κάτι τέτοιο απαιτεί παράλληλα διεκδικητικό σχέδιο, το οποίο θα πρέπει να στηρίζεται από όλους και κατά συνέπεια να συγκροτηθεί από όλους μέσα από δημοκρατικές και διαφανείς διαδικασίες.

Κάτι τέτοιο βεβαίως σημαίνει ότι θα λειτουργήσει επιτέλους με φυσιολογικούς ρυθμούς το τοπικό πολιτικό σύστημα, η “ενός ανδρός αρχή” θα πάει περίπατο και θα αντικατασταθεί από τη δημοκρατική θεσμική λειτουργία. Πρόκειται για ανάγκη η οποία επισημαίνεται διαρκώς, αλλά τώρα η τέτοια λειτουργία γίνεται υποχρεωτική από τα πράγματα. Οπως επίσης και η επανεξέταση των προτεραιοτήτων και η εκ νέου ιεράρχηση ενεργειών και στόχων. Η Καλαμάτα βρίσκεται σε μια φάση οικονομικού και κοινωνικού μετασχηματισμού, στον οποίο παίζουν ρόλο ένα πλήθος παραγόντων που δεν καθορίζονται από τις επιθυμίες κανενός θεσμικού παράγοντα ή ομάδων συμφερόντων. Εκείνο όμως το οποίο μπορούν να καθορίσουν θεσμοί και ιδιώτες με τη δράση τους, είναι αυτός ο μετασχηματισμός να οδηγήσει σε μια πόλη φιλική στον άνθρωπο και με κατά το δυνατόν ισχυρή παραγωγική βάση. Με την παραδοχή αυτή είναι βέβαιο πως απαιτείται διαφορετική αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων, αρχής γενομένης από αυτά των υποδομών τα οποία είναι και (συγκριτικά πάντοτε) τα περισσότερο χειροπιαστά. Και ας ξεκινήσουμε από αυτό της αποχέτευσης των ομβρίων με την ευρεία έννοια. Για το θέμα αυτό θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι κεντρικοί αγωγοί ομβρίων έχουν ηλικία τουλάχιστον 60 χρόνων. Και ο καθένας καταλαβαίνει πως αυτοί σχεδιάστηκαν μια εποχή, κατά την οποία η πόλη είχε το πολύ μέχρι διώροφα σπίτια, κήπους, αυλές, χωράφια, όπου τα νερά κύλαγαν χωρίς να παροχετεύονται στους κεντρικούς δρόμους, όπως γίνεται την εποχή της εκτεταμένης πολυκατοικιοποίησης. Τα αποτελέσματα είναι ορατά κάθε φορά που ρίχνει ο ουρανός κάτι παραπάνω από... ψιχάλες, όταν δεν μπορείς να κυκλοφορήσεις ούτε στο κέντρο της πόλης. Απλό παράδειγμα για ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα που έμεινε στα ράφια για δεκαετίες αλλά το ανέσυρε βιαίως η εφιαλτική νύχτα της πλημμύρας. Ποτάμια, ρέματα, οριοθετήσεις, εγκιβωτισμοί, καθαρισμοί, δίκτυο ομβρίων δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπίζονται ως κίνδυνοι του απώτερου μέλλοντος.

Το καλοκαίρι όμως έφερε στην επιφάνεια και άλλα μεγάλα προβλήματα που σχετίζονται με την πόλη και τους ανθρώπους που ζουν σε αυτήν μόνιμα ή προσωρινά. Οι βλάβες στο δίκτυο της ύδρευσης προειδοποίησαν με τον πλέον έντονο τρόπο ότι απαιτούνται μέτρα διαφορετικά, καθώς υπάρχει κίνδυνος “κατεδάφισης” της εικόνας που σχηματίζεται για την πόλη (και) στον έξω κόσμο. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα γνωστό προ αμνημονεύτων χρόνων αλλά παρότι υποτίθεται ότι ξεκίνησε μελέτη πριν από 3 χρόνια για νέο αγωγό από το Πήδημα, αυτή ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί. Με δεδομένο το γεγονός ότι το κόστος είναι μεγάλο (ίσως και πάνω από 15 εκ. ευρώ) ένα τέτοιο έργο δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί παρά μόνο από το ΕΣΠΑ. Αν βεβαίως... προλάβουμε το τρένο και αν κριθεί επιλέξιμο το έργο. Το “χλωμόν” του πράγματος είναι ορατό και μεγαλώνει τις ευθύνες αλλά και την ανάγκη “να τρέξουν” οι αρμόδιοι το θέμα, διαφορετικά μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε ακόμη κάτι χρόνια. Και να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι όλο και πιο συχνά θα αντιμετωπίζουμε πρόβλημα λειψυδρίας χωρίς... να μας λείπει το νερό. Στο μέλλον βεβαίως μπορεί να συμβεί και αυτό ανάλογα με την εξέλιξη της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Αλλά αυτό έχει να κάνει με ένα άλλο... αρχειοθετημένο έργο, αυτό της σύνδεσης του αντλιοστασίου στο Πήδημα με τις πηγές του Αγίου Φλώρου. Και αυτό κάτι χρόνια είναι... στην εξαγγελία και τη μελέτη. Κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι πρόκειται για “εύκολα” έργα. Από το σημείο αυτό όμως μέχρι του σημείου να καρκινοβατούν ακόμη και οι μελέτες και να παραπέμπεται η υπόθεση στο αόριστο μέλλον, υπάρχει μεγάλη απόσταση. Με ανακοινώσεις, υποσχέσεις και μελλοντολογικές αναφορές όπως είναι γνωστό δεν γίνονται έργα. Τα επόμενα χρόνια τα πράγματα θα είναι ακόμη πιο δύσκολα, το αυτό και η αντιμετώπισή τους. Εχω την αίσθηση ότι δεν “κομίζω γλαύκα εις Αθήνας” αλλά διαπιστώνω όπως και όλοι οι πολίτες, πως το θέμα συζητείται όταν γίνει ζημιά. Μετά την αποκατάσταση... από εκεί πάνε και οι άλλοι.

Τρίτο θέμα, εκείνο που... δεν ακουμπάει κανένας. Η συγκοινωνία και οι εναλλακτικές για την αντιμετώπιση ενός ζητήματος που αποτελεί και προϋπόθεση για τον μετασχηματισμό της πόλης σε φιλική για το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Είναι η αστική συγκοινωνία με όλο το εύρος που εχει αυτή η έννοια που δεν περιορίζεται φυσικά στα λεωφορεία και τη σημερινή νομική μορφή εκμετάλλευσης. Σε αυτό το μεγάλο κεφάλαιο λείπουν τα... στοιχειώδη, με πρώτο τη συζήτηση. Πρόκειται για ένα θέμα στοιχειωμένο όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο, με παρένθεση πολλών ερωτηματικών σχετικά με τη δρομολόγηση του τραμ. Μια ιστορία για την οποία κάποτε θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε όλη την αλήθεια, γιατί ίσως θα βοηθούσε και στην εκ νέου προσέγγιση. Μετά την παρένθεση το δεύτερο στοιχειώδες που απουσιάζει: Μια μελέτη με όλες τις εναλλακτικές λύσεις και με βάση τη διεθνή εμπειρία από πόλεις του μεγέθους της Καλαμάτας. Καταλαβαίνω ότι η υπόθεση έχει αγκάθια, καθώς μια “ευρωπαϊκή” λύση για το συγκοινωνιακό θα βρει απέναντι κοινωνικές ομάδες που δραστηριοποιούνται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε αυτό τον τομέα. Η διαμορφωμένη πραγματικότητα ασφαλώς και δεν μπορεί να αγνοηθεί, κακά τα ψέματα όμως το μέλλον της πόλης δεν μπορεί να υποταχθεί σε αυτήν. Πράγμα που σημαίνει ότι η βέλτιστη λύση θα παίρνει υπόψη της την πραγματικότητα αλλά θα πηγαίνει παραπέρα όσα βήματα χρειάζονται, ακόμη και σε φάσεις. Από εκεί και ύστερα όλες οι παρεμβάσεις θα πρέπει να προσαρμόζονται σε αυτή την προοπτική. Διαφορετικά όταν με το καλό έρθει η ώρα, θα πρέπει να ξηλώνονται οι πλακοστρώσεις για να δημιουργηθεί διάδρομος ακώλυτης και αποκλειστικής κυκλοφορίας μέσου αστικής συγκοινωνίας, ώστε αυτή να είναι γρήγορη και αξιόπιστη όπως σε όλο τον κόσμο. Δύσκολη υπόθεση, αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινήσουμε. Κατά βάση να απαντήσουμε ειλικρινά στο ερώτημα αν θέλουμε ή όχι αστική συγκοινωνία.

Επιμύθιον: Αυτά -και ενδεχομένως και άλλα- θα έπρεπε να απασχολούν και τη δημοτική αρχή και το Δημοτικό Συμβούλιο. Για να γίνει κάτι τέτοιο απαιτείται άλλου τύπου διεύθυνση των υποθέσεων της πόλης, με από κοινού συμφωνημένο πρόγραμμα ενεργειών στα μεγάλα ζητήματα, δημοκρατική λειτουργία του τοπικού πολιτικού συστήματος, απαλλαγή από το μοντέλο του δημάρχου βασιλέα και... προσωπάρχη, με αυλή και μηχανισμούς επιβολής της εξουσίας. Η πλημμύρα το έδειξε...