Θα μου επιτρέψετε λοιπόν να επιμείνω στη θέση που υποστηρίζω για δεκαετίες, ότι η απλή αναλογική θα πρέπει να εφαρμοστεί στην τοπική αυτοδιοίκηση. Οχι μόνο για “ηθικούς” λόγους και τη συνταγματική επιταγή της ισονομίας. Αλλά και γιατί είναι ένα μέτρο που μπορεί να ανατρέψει κατεστημένα και να αποδιοργανώσει μηχανισμούς που έχουν μετατρέψει την αυτοδιοίκηση σε προσωπικό και κομματικό φέουδο. Οι παράγοντες της αυτοδιοίκησης έχουν εδώ και πολλά χρόνια δημιουργήσει μηχανισμούς αναπαραγωγής της εξουσίας τους. Αλλοτε βοηθούμενοι από κομματικούς μηχανισμούς, άλλοτε από μηχανισμούς μιντιακής υποστήριξης του ευτελούς και άλλοτε από “στρατούς” που δημιουργούν στο κοινωνικό πεδίο. Και αυτή η εξουσία αναπαράγεται στο έδαφος του ισχύοντος εκλογικού συστήματος που παράγει “λόχους” συμβούλων οι οποίοι στοιχίζονται πίσω από τις εντολές των δημάρχων. Το πολιτικό σύστημα δεν λειτουργεί στους δήμους, τα δημοτικά συμβούλια έχουν μετατραπεί σε διακοσμητικά όργανα. Και η δημοκρατία σε αυτά έχει αντικατασταθεί από τη δικτατορία της πλειοψηφίας. Οι δήμοι λειτουργούν συνήθως με την λογική “ενός ανδρός αρχή” και... κατά παραχώρηση καμιά φορά κάτω από τις εντολές ενός στενού κύκλου ανθρώπων του δημαρχιακού περιβάλλοντος. Αυτός είναι ο κανόνας, και η πολιτική διαχείριση γίνεται τόσο περισσότερο αυταρχική όσο περισσότερο “ισχυρός” είναι ο δήμαρχος. Γιατί εδώ η ισχύς δεν έχει να κάνει ούτε με την ορθότητα μιας θέσης, ούτε με τη δύναμη του δημοκρατικού διαλόγου και το θετικό πρόσημο των αναγκαίων συγκλίσεων. Εχει σχέση μόνον με τη θεσμική δύναμη του δημάρχου ο οποίος μπορεί να ενεργεί κατά βούληση με μια πλειοψηφία δέσμια πολιτικών και προσωπικών “δουλειών”. Μια δύναμη που μπορεί να συμπεριφέρεται στον πολίτη-πελάτη ανάλογα με τη στάση του απέναντι στη δημοτική αρχή.
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες οι δυνάμεις της κοινωνίας που θα μπορούσαν να συμβάλουν σε μια διαφορετική σχέση αυτοδιοίκησης και πολίτη, θα ήταν σε θέση να φέρουν νέο αέρα και ήθος στη διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων και τη θεσμική λειτουργία των βουλευόμενων σωμάτων, μένουν εκ των πραγμάτων στο περιθώριο. Γιατί αντιλαμβάνονται ότι θα έχουν να αντιμετωπίσουν εκ των πραγμάτων συμπαγείς μηχανισμούς και ένα πανίσχυρο “βαθύ κράτος” στην αυτοδιοίκηση που αναπαράγεται μέσα από αμέτρητους μηχανισμούς επιρροής στην πολιτική συμπεριφορά των πολιτών. Και γιατί σε τελευταία ανάλυση, δεν έχει κανένα νόημα η συμμετοχή σε βουλευόμενα όργανα όταν τα πάντα έχουν αποφασισθεί από τα πριν και οι πολίτες δεν δείχνουν καμία διάθεση να διεκδικήσουν πολλές φορές ακόμη και τα αυτονόητα.
Με την έννοια αυτή δεν προκαλεί καμία έκπληξη η αντίδραση δημάρχων και περιφερειαρχών οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την ιδέα ότι δεν θα αποφασίζουν “ελέω θεού” και θα πρέπει να έρχονται σε υποχρεωτική συνεννόηση και συμβιβασμούς με άλλες δυνάμεις, είτε στις εκλογές, είτε στη διάρκεια της δημοτικής περιόδου. Και οι πολιτικές δυνάμεις που στηρίζουν αυτή τους τη στάση δεν το κάνουν απλώς για να τους “κολακέψουν”, αλλά για να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν στα πολιτικά ζητήματα την αυτοδιοίκηση ως ισχυρό τοπικό βραχίονα του κομματικού μηχανισμού τους. Σιγά μην τους νοιάζει αν θα... λειτουργήσει σωστά ή όχι η αυτοδιοίκηση. Εχουμε δει τόσα χρόνια το πραγματικό τους ενδιαφέρον για τις τοπικές υποθέσεις και αντιλαμβανόμαστε πολύ καλά πώς το εννοούν. “Κουμάντο” στην κοινωνία θέλουν να κάνουν και οι μηχανισμοί της αυτοδιοίκησης με την εγγύτητα στον πολίτη μπορούν να τους βοηθήσουν.
Λογικό είναι να αναρωτηθεί κανένας αν η απλή αναλογική ως διά μαγείας θα εξαλείψει όλα τα κακά στην αυτοδιοίκηση. Θα ήταν αφελές και ενδεχομένως... εκ του πονηρού να ισχυριστεί κάποιος κάτι τέτοιο. Η απλή αναλογική μπορεί να οδηγήσει σε ριζική αναδιάταξη και ανανέωση των δυνάμεων που δρουν στην αυτοδιοίκηση. Να απελευθερώσει δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας. Να ενισχύσει την αντίληψη για την ανάγκη συνεργασιών και συγκλίσεων σε μια ελάχιστη βάση συνεννόησης. Να δημιουργήσει όρους διαφάνειας και δημοκρατικής λειτουργίας. Να απεγκλωβίσει το θεσμό από τον σφιχτό κομματικό εναγκαλισμό και να υποχρεώσει τα κόμματα σε μια διαφορετική αντίληψη για τη σχέση τους με την αυτοδιοίκηση.
Ολα αυτά δυνητικά βεβαίως και υπό προϋποθέσεις, με κυριότερη αυτή της αφύπνισης και ενεργοποίησης δυνάμεων της κοινωνίας που βρίσκονται σε αναγκαστική... αγρανάπαυση. Με την υπενθύμιση ότι η κοινωνία είναι κατακερματισμένη, πως το κυρίαρχο ιδεολογικό ρεύμα προτάσσει το “εγώ” και... να κόψουν οι άλλοι το λαιμό τους. Και ως εκ τούτου κάθε κίνηση για να μπορεί να παίξει ρόλο θα πρέπει να έχει σαφή αντίληψη για τη σχέση του δήμου με τον “δημόσιο χώρο” όπως αυτός ορίζεται σε όλες του τις εκφάνσεις, θέτοντας πάνω από το προσωπικό, το συλλογικό συμφέρον. Ετσι η απλή αναλογική όχι μόνον δεν είναι πανάκεια, αλλά απαιτεί και άλλο επίπεδο συλλογικής λειτουργίας και δημοκρατικής αντίληψης προκειμένου να πάρει ουσιαστικό νόημα η εγγύτητα της αυτοδιοίκησης με τον πολίτη, τις ανησυχίες και τις αγωνίες του. Είναι και αυτή ένα θεσμικό στοίχημα που μπορεί να κερδηθεί σε όφελος της κοινωνίας, η οποία δεν μπορεί να περιμένει τίποτε θετικό από την συνέχιση του σημερινού τρόπου εκλογής και ως εκ τούτου λειτουργίας της αυτοδιοίκησης.
Το πλέον “πιασάρικο” επιχείρημα εναντίον της καθιέρωσης απλής αναλογικής στην αυτοδιοίκηση είναι η “συναλλαγή”. Και είναι τέτοιο αν κάποιος έχει ταυτίσει τη συνεργασία με το παζάρι και τα ανταλλάγματα. Κάθε συνεργασία σε οποιοδήποτε επίπεδο έχει και παζάρι και ανταλλάγματα για τους συνεργαζόμενους, αλλά το κρίσιμο ζήτημα είναι να μην καταστεί αυτό το κυρίαρχο. Εδώ μέσα στα ίδια κόμματα γίνονται παζάρια και δίνονται ανταλλάγματα που δεν έχουν... απλή αναλογική αλλά συνυπάρχουν διαφορετικά ρεύματα και επιδιώξεις. Και ασφαλώς θα πρέπει να μας περνάει κανένας για πολύ αφελείς ή άρτι αφιχθέντες από τον Αρη για να μην γνωρίζουμε -και πολύ καλά μάλιστα- πόσα παζάρια και πολιτικά παιχνίδια γίνονται με το σημερινό σύστημα στην τοπική αυτοδιοίκηση. Και το σημαντικότερο με “σκοτεινά” ανταλλάγματα, πολιτική διγλωσσία και υποκρισία που οδηγούν σε “εκπλήξεις” οι οποίες προσβάλλουν με τον αθλιότερο τρόπο την λαϊκή ετυμηγορία του πρώτου γύρου.
Αυτά συνοπτικά για ένα θέμα του οποίου η προσέγγιση γίνεται σε πολλές περιπτώσεις περισσότερο με κριτήριο ότι... το φέρνει η κυβέρνηση και λιγότερο με βάση την πραγματική στάση απέναντι στη ρύθμιση. Προσωπικά μου είναι αδιάφορο ποιος και γιατί φέρνει τη ρύθμιση, χωρίς αυτό να αλλάζει την πλήρη αντίθεσή μου με την κυβερνητική πολιτική και την πολιτική μετάλλαξη της πάλαι ποτέ “Ριζοσπαστικής Αριστεράς”. Στα 40+ χρόνια ενεργούς συμμετοχής στα όσα συμβαίνουν στην τοπική αυτοδιοίκηση από διαφορετική θέση κάθε φορά, γνωρίζω ότι η απλή αναλογική στην αυτοδιοίκηση ήταν αίτημα πέρα από τα όρια της Αριστεράς και επαναλαμβανόταν σε κάθε αναμέτρηση. Εδώ και πολλά χρόνια αυτό το αίτημα έχει ταυτιστεί με την ανάγκη απελευθέρωσης κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων από τον αυτοδιοικητικό διπολισμό του αυταρχικού και αντιδημοκρατικού πλειοψηφικού συστήματος. Και ως εκ τούτου ενδιαφέρει ευρύτατες κοινωνικές δυνάμεις πέρα από κομματικές περιχαρακώσεις...
Υ.Γ.: Πάντα υπάρχει και το ερώτημα ποιες δυνάμεις μπορεί να φέρει στο προσκήνιο η απλή αναλογική. Θα έλεγα αυτές που υπάρχουν στην κοινωνία. Στο χέρι των πολιτών είναι να αποφασίσουν ποιες θα αναδείξουν και να καταδείξουν τι προκύπτει από το “όμοιος ομοίω αεί πελάζει...”.
