Τον χαρακτηρισμό ως μνημείου των υποδομών και της γραμμής του σιδηροδρομικού δικτύου Μύλων - Ναυπλίου - Καλαμάτας εξετάζει το υπουργείο Πολιτισμού. Στο Δήμο Καλαμάτας έφθασε έγγραφο της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Δυτικής Ελλάδος του υπουργείου Πολιτισμού, με θέμα "Χαρακτηρισμός ή μη ως μνημείο των υποδομών και της γραμμής του Σιδηροδρομικού Δικτύου Μύλων - Ναυπλίου - Καλαμών Περιφέρειας Πελοποννήσου". Στο έγγραφο αναφέρεται, μεταξύ άλλων: "Παραπέμπουμε το φάκελο της υπόθεσης, που αναγράφεται στο θέμα, με έκθεση τεκμηρίωσης, προκειμένου να εισαχθεί για γνωμοδότηση στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, σύμφωνα με το νόμο για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς".
Μια πρώτη παρατήρηση σε σχέση με αυτό είναι ότι η κήρυξη της γραμμής και των υποδομών ως μνημείου δεν θα πρέπει να ισοδυναμεί και με... μνημόσυνο της υπόθεσης του τρένου. Πρόκειται για σημαντικότατη υποδομή η οποία αναλόγως των συνθηκών μπορεί να εξυπηρετήσει πολλές ανάγκες. Σε πρώτη φάση η συζήτηση αφορά την προαστιακή συγκοινωνία που απαιτεί εξειδίκευση ώστε να εκτιμηθούν οι ανάγκες, οι δυνατότητες και οι λύσεις που μπορεί να δοθούν. Εν προκειμένω η υπόθεση δεν έχει να κάνει με τουριστική ατραξιόν, αλλά με εξυπηρέτηση υπαρκτών συγκοινωνιακών αναγκών και εκείνων που θα δημιουργηθούν με τη λειτουργία της γραμμής. Πέραν της προαστιακής συγκοινωνίας, η γραμμή όπως αποδείχθηκε είναι ιδανική για "σιδηροδρομικό τουρισμό", αρκεί να οργανωθεί σωστά και να μην απευθύνεται σε λίγους από την άποψη του κόστους.
Είτε στην προοπτική του προαστιακού είτε του σιδηροδρομικού τουρισμού, είναι απολύτως αναγκαία όχι μόνον η κήρυξη της γραμμής και των υποδομών ως "διατηρητέων", αλλά και η συντήρησή τους ώστε να λειτουργούν ως "ζωντανά" λειτουργικά μνημεία και να μην εμφανίζουν τη σημερινή παρακμιακή εικόνα, πότε με την εγκατάλειψη και πότε με τις επεμβάσεις που κακοποιούν τα μνημεία της σιδηροδρομικής ιστορίας.
Και η υπόθεση έχει πολλές πλευρές. Ας δούμε τις βασικές:
- Η πρώτη έχει να κάνει με την προστασία του σιδηροδρομικού υλικού και των κτηρίων. Η εικόνα του μηχανοστασίου, του σταθμού της Καλαμάτας και πολλών ακόμη μικρότερων, το συστηματικό ξήλωμα ακόμη και σιδηροτροχιών, είναι ενδεικτικά της εγκατάλειψης. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση στο τέλος δεν θα υπάρχουν… μνημεία να προστατευτούν, μόνον χαρτιά και φωτογραφίες για να τα θυμίζουν.
- Η δεύτερη σχετίζεται με τις χρήσεις αυτών των υποδομών οι οποίες θα πρέπει να εξυπηρετούν το στόχο επαναλειτουργίας με οποιονδήποτε τρόπο της γραμμής και της στέγασης της σιδηροδρομικής ιστορίας. Κάθε σταθμός μπορεί να είναι ένα μικρό φωτογραφικό μουσείο με μνήμες της περιοχής από την υπερεκατονταετή ιστορία του. Και ο κεντρικός της Καλαμάτας με το πλήθος κτηρίων μπορεί να γίνει ένας σημαντικός μουσειακός χώρος σε συνδυασμό με το ανοιχτό μουσείο στο Πάρκο Σιδηροδρόμων. Αλλά και σε συζυγία με το Σταθμό Πελοποννήσου που θα επισκευαστεί για να λειτουργήσει ως μουσείο.
Ολα αυτά δεν μπορεί να γίνουν χωρίς τη δραστηριοποίηση των τοπικών παραγόντων που θυμούνται το τρένο μόνο όταν τους χρειάζεται για την προβολή τους. Εκλογές έρχονται: Για να δούμε τις απόψεις των διεκδικητών του δημαρχιακού θώκου!

Ηλίας Μπιτσάνης