Στον απόηχο των εκλογικών αποτελεσμάτων θα ήταν κοινοτοπία να διαπιστώσει κάποιος ότι (και) στην Πελοπόννησο έχουμε κατεδάφιση του πολιτικού συστήματος. Ασφαλώς η εξέλιξη δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία, η κατάρρευση ήταν αναμενόμενη, με δημοσκοπικό ερωτηματικό μόνον το εύρος της. Βεβαίως ίσως κάτι παραπάνω γνώριζαν την τελευταία εβδομάδα οι ξένες εφημερίδες όταν προέβλεπαν "πολιτικό σεισμό" στις εκλογές και έδιναν ποσοστά των "μνημονιακών δυνάμεων" κάτω του 40%.
Η εξέλιξη αυτή, ως απότοκος κατεδάφισης της οικονομίας και διάλυσης του κοινωνικού κράτους, προειδοποιεί εκ των πραγμάτων για βαθύτερες αλλαγές στη συνείδηση των πολιτών, οι οποίες θα εκφραστούν το επόμενο διάστημα σε πολλά επίπεδα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Από καιρό με διάφορες ευκαιρίες έχουμε προειδοποιήσει πως το βάθος και το εύρος της οικονομικής κρίσης θα οδηγήσουν σε εξελίξεις οι οποίες δεν υπακούουν σε κανόνες "πολιτικής ορθότητας" και κατά συνέπεια δεν είναι ούτε προβλέψιμες ούτε διαχειρίσιμες από το πολιτικό σύστημα. Υπενθυμίζουμε αυτή την εκτίμηση για να τονίσουμε ότι είναι υπό συζήτηση το κατά πόσον ο εν λόγω "πολιτικός σεισμός" ήταν ο κύριος ή απλώς η αρχή μιας σεισμικής ακολουθίας που θα εξελιχθεί το επόμενο διάστημα.
Κύριους πυλώνες του δικομματισμού αποτέλεσαν για δεκαετίες το Δημόσιο σε όλες τις εκφράσεις του και τα μεσαία στρώματα. Η κατεδάφιση και διάλυση αυτών των πυλώνων οδήγησε στην κατάρρευση του δικομματισμού και στην πλήρη αποδιοργάνωση των κομμάτων που τον στήριξαν. Τα ιστορικά χαμηλά ποσοστά τους εκ των πραγμάτων αργά ή γρήγορα θα οδηγήσουν σε βαθιές αλλαγές, όχι μόνον στα ίδια, αλλά και στο σύνολο του κομματικού συστήματος. Αυτές οι αλλαγές δεν είναι δυνατόν να αφήσουν αλώβητο και το σύστημα της αυτοδιοίκησης που λειτουργεί ουσιαστικά εδώ και πάρα πολλά χρόνια ως απόληξη των κομματικών και προσωπικών μηχανισμών.
Ο σφιχτός εναγκαλισμός παραγόντων της αυτοδιοίκησης με τους κομματικούς παράγοντες, η λειτουργία τους ως "σωματοφυλάκων" βουλευτών και πολιτευόμενων, η έμμισθη σχέση τους με το θεσμό που "υπηρετούν", η αδιαφάνεια στη διεύθυνση των τοπικών υποθέσεων και η ανικανότητα διαχείρισης, αποτελούν ισχυρή εκρηκτική ύλη που μπορεί να ανατινάξει το σύστημα σε συνθήκες κρίσης.
Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακριά για να διαπιστώσουμε ότι ο άλφα ή ο βήτα αιρετός της αυτοδιοίκησης έχει… απολαύσει τη στήριξη του ενός ή του άλλου βουλευτή ή κομματικού παράγοντα. Ανθρωποι που δεν τους γνώριζε… ούτε η μάνα τους βρέθηκαν να παίρνουν χιλιάδες ψήφους από μηχανισμούς κομμάτων ή πολιτικών παραγόντων, φυσικά όχι με το… αζημίωτο. Η δύναμη της εξουσίας σε συνδυασμό με τη διαχειριστική ανικανότητα δημιούργησε νέους μηχανισμούς που στηρίζονται στον εκμαυλισμό συνειδήσεων και τη διαπλοκή με μικρά και μεγάλα συμφέροντα. Η εκτεταμένη πολιτική και κοινωνική ανυποληψία πολλών αυτοδιοικητικών παραγόντων κρύφτηκε πίσω από τη δύναμη των μηχανισμών στήριξης και είχε ως αποτέλεσμα την αναπαραγωγή σε τοπικό επίπεδο των όσων συμβαίνουν στο κεντρικό κράτος - ορισμένες φορές με πολύ πιο έντονο τρόπο. Μπορεί να μην συμβαίνει παντού αυτό, αλλά τέλος πάντων, δεν χρειάζεται κάποιος να κάνει ιδιαίτερη προσπάθεια προκειμένου να διακρίνει όλες αυτές τις καταστάσεις.
Το εκλογικό αποτέλεσμα έδειξε ότι οι "πανίσχυροι" κομματικοί παράγοντες έγιναν αναλώσιμοι και, πολύ περισσότερο, έχασαν την εξουσία πάνω στην οποία είχαν στηρίξει την επιρροή τους. Και στο μέλλον είναι πολύ αμφίβολο αν θα καταφέρουν να διατηρήσουν έναν μηχανισμό που για να κινηθεί χρειάζεται… λαδάκι: διορισμούς, μεταθέσεις, υπηρεσιακή ανέλιξη, διαπλοκή και μαύρο πολιτικό χρήμα. Εκ των πραγμάτων αδυνατίζει και η δυνατότητα παρέμβασης στα όσα αφορούν την αυτοδιοίκηση, κάτι που επιτείνεται και από την πολιτική κατάρρευση.
Θα ήταν αφελές όμως να πιστεύει κάποιος ότι αυτομάτως αλλάζουν τα πράγματα στην αυτοδιοίκηση. Πολύ περισσότερο καθώς δεν είναι λίγοι εκείνοι οι παράγοντες οι οποίοι χτίζουν μεθοδικά τους δικούς τους μηχανισμούς, χρησιμοποιούν ανερυθρίαστα το δημόσιο χρήμα για να εξαγοράσουν την εύνοια μέσων μαζικής ενημέρωσης, διαχειρίζονται με αδιαφάνεια και πολιτικούς εκβιασμούς τους διαθέσιμους πόρους. Οσο κι αν ακούγονται "βαριά" όλα αυτά, η αλήθεια είναι ότι συμβαίνουν καθημερινά και κρύβονται πίσω από την ισχύ της εξουσίας και τις τυποκτόνες νομικές διατάξεις που οδηγούν σε υποχρεωτική αυτολογοκρισία.
Ασφαλώς αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί, η αυτοδιοίκηση είναι σημαντικός θεσμός για την κοινωνία και την τοπική οικονομία, παίζει τεράστιο ρόλο στην καθημερινότητα των πολιτών και υπάρχει άμεση ανάγκη ανασυγκρότησής της. Η πολιτική πραγματικότητα που διαμορφώθηκε μπορεί να ενθαρρύνει κινήσεις ανατροπής του κατεστημένου στο χώρο της αυτοδιοίκησης. Οι προϋποθέσεις υπάρχουν, όπως και -πρωτίστως- νέοι άνθρωποι οι οποίοι θέλουν να ζήσουν και να εργαστούν στον τόπο τους, αισθάνονται πολύ περισσότερο τις συνέπειες της κρίσης και ασφαλώς την ανάγκη να αλλάξουν τα πράγματα. Μακριά από κάθε είδους χειραγώγηση, αλλά με όρεξη για το χτίσιμο μιας κοινωνίας δίκαιης, αλληλέγγυης και δημιουργικής, οι νέοι άνθρωποι με τη συμμετοχή και τη βοήθεια όλων εκείνων που ανησυχούν για την πορεία του τόπου, μπορούν να χτίσουν νέες συλλογικότητες που θα επιχειρήσουν να εκφράσουν από προοδευτική σκοπιά τη νέα εποχή.
Η αποστρατεία του πολιτικού προσωπικού το οποίο εκφράζει το σύστημα που καταρρέει δεν μπορεί να γίνει… διά νόμου, αλλά μέσα από τοπικές κινήσεις και κινήματα που θα εκφράσουν την ανάγκη για βαθιές αλλαγές στο πολιτικό σύστημα, τους δημοκρατικούς και αυτοδιοικητικούς θεσμούς.