Υπάρχει όμως και μια άλλη πλευρά εξίσου σημαντική. Πολλές φορές συμπατριώτες μας που ζουν στο εξωτερικό (ή σε περιοχές της Ελλάδας που δεν παράγεται ελιά) μεταφέρουν μικροποσότητες σε φίλους τους από την οικοτεχνική παραγωγή. Και φυσικά εισπράττουν το θαυμασμό για την ποιότητα και τα γευστικά χαρακτηριστικά του προϊόντος. Κάποιοι που θέλησαν να ευχαριστήσουν τους φίλους τους, δοκίμασαν τυποποιημένες και… άλλαξαν γνώμη. Δεν υπάρχει καμία σχέση ανάμεσα στα δύο προϊόντα, πέραν του γεγονότος ότι είναι μαύρες ελιές με το όνομα "Καλαμάτα". Ενα προϊόν που θα έπρεπε να ξεχωρίζει, όχι γιατί το βάζουν οι Αμερικάνοι στην πίτσα, αλλά γιατί έχει ξεχωριστά χαρακτηριστικά από όλα τα άλλα και πολλές φορές πέφτει θύμα εκμετάλλευσης στη λογική του κέρδους. Οι ελάχιστες ποιοτικές εξαιρέσεις έρχονται απλώς να επιβεβαιώσουν τον κανόνα.
Οταν φτιάχνουμε τις ελιές στο σπίτι, τις ψειρίζουμε μια - μια για να δούμε αν έχουν δάκο ή έχουν μαλακώσει, διαδικασία που επαναλαμβάνουμε σε κάθε αλλαγή του νερού. Η δειγματοληψία στις τυποποιημένες ελιές πολλές φορές οδηγεί σε απογοητευτικά συμπεράσματα καθώς η διαδικασία αυτή είναι "άγνωστη" σε πολλούς που εκμεταλλεύονται το προϊόν, ενώ πολλές χρονιές ο δάκος "θερίζει", όπως λένε, γιατί Πολιτεία αλλά και αγρότες δεν ακολουθούν τις απαιτούμενες διαδικασίες προστασίας για πολλούς και διάφορους λόγους.
Εν μέσω αυτών στην αγορά κυκλοφορούν "ελιές Καλαμών" που παράγονται στη Χιλή, την Τουρκία και άλλες χώρες. Στο εξωτερικό και ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες η εκμετάλλευση του ονόματος έχει εξαιρετικά μεγάλη έκταση αλλά οι κάθε επιπέδου παράγοντες περιορίζονται σε… διαπιστώσεις χωρίς να οργανώνουν την άμυνα του προϊόντος απέναντι στις εμπορικές πρακτικές των ανταγωνιστών. Παρόμοια φαινόμενα υπάρχουν και στο εσωτερικό της χώρας αλλά οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι ανεπαρκείς, ενώ έχει ανακαλυφθεί και ο όρος "τύπου Καλαμών" (με ψιλά γράμματα η πρώτη λέξη) έτσι ώστε η κατάχρηση του ονόματος να γίνεται… νομότυπα.
Εν μέσω όλων αυτών έχει ξεσπάσει πόλεμος σχετικά με την έκταση που θα πάρει η διεύρυνση της γεωγραφικής περιφέρειας στην οποία παράγεται το Προϊόν Ονομασίας Προελεύσεως "ελιές Καλαμάτας". Πρόκειται για μια διαμάχη η οποία έχει τη βάση της στο γεγονός ότι η πρώτη ύλη για τις "ελιές Καλαμών" παράγεται πλέον κατά το μεγάλο της όγκο στην Αιτωλοακαρνανία, ακολουθεί η Λακωνία και στη Μεσσηνία παράγονται ουσιαστικά οι λιγότερες ποσότητες. Η εξέλιξη αυτή έχει τη βάση της στο γεγονός ότι το δέντρο εμφανίζει προσαρμοστικότητα στο κλίμα και στην Αιτωλοακαρνανία έχουν γίνει μαζικές φυτεύσεις ειδικά μετά την εγκατάλειψη της καλλιέργειας του καπνού. Η ίδια περιοχή αποτελεί χώρο πειραματισμού σε καλλιέργειες πυκνής φύτευσης ελιών για ελαιόλαδο, στοιχείο που πρέπει να κρατηθεί στα υπόψη για τις εξελίξεις που μπορεί να έχουμε σε αυτό τον τομέα εφόσον συγκεντρώσει επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Αντιθέτως στη Μεσσηνία η καλλιέργεια εγκαταλείφθηκε εδώ και πολλά χρόνια και οι παραγωγοί προτίμησαν τη σίγουρη λύση της μετατροπής σε καλλιέργειες για την παραγωγή ελαιολάδου καθώς η επιδότηση αποτελούσε ισχυρό κίνητρο. Ετσι σήμερα η παραγωγή έχει φθάσει να είναι ελάχιστη στο σύνολο της ελληνικής.
Το γεγονός αυτό αποτελεί και τη βάση των αντιθέσεων που αναπτύσσονται γύρω από τη γεωγραφική έκταση που θα καλύπτει η ονομασία προέλευσης. Ο καθένας από τη δική του πλευρά έχει… τα δίκια του αλλά και οι αντιθέσεις συμφερόντων είναι πολύ μεγάλες. Ηδη στην Αιτωλοακαρνανία υπάρχει σημαντική κινητικότητα και οι απειλές που εκτοξεύονται είναι σαφείς. Σε μπλογκ της περιοχής μετά την απόρριψη της επέκτασης μέχρι την Κεντρική Ελλάδα διαβάζουμε ότι "πληροφορίες αναφέρουν ότι εάν κάτι τέτοιο (σ.σ. η επέκταση) τελικά δεν επιτευχθεί, δεν αποκλείεται λόγω της καταφανούς αδικίας που υπάρχει, το ΠΟΠ ελιάς Καλαμών να προσβληθεί από θιγόμενους και να χαθεί τελικά οριστικά από την Ελλάδα".
Το συμπέρασμα από την όλη ιστορία είναι πως ένα φημισμένο προϊόν της Μεσσηνίας που θα μπορούσε να αποτελεί την ατμομηχανή για να "τραβήξει" την τοπική οικονομία τόσο στην αγροτική παραγωγή όσο και στον τουρισμό, έχει μπει πλέον σε επικίνδυνη περιδίνηση για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Ολοι θέλουν να το εκμεταλλευτούν (με ή χωρίς εισαγωγικά), αλλά κανένας δεν θέτει τα πραγματικά προβλήματα που υπάρχουν. Και αυτά για τη Μεσσηνία έχουν να κάνουν με τον όγκο της παραγωγής, τα μέτρα για την παραγωγή ποιοτικού προϊόντος και την αναζήτηση μεθόδων τυποποίησης που θα δίνουν ένα τελικό προϊόν με βασικά χαρακτηριστικά της οικοτεχνικής παραγωγής.
Το όνομα θα πρέπει να προστατευτεί στις διεθνείς αγορές, αλλά από μόνο του δεν λύνει κανένα πρόβλημα αν δεν γίνει κατανοητό ότι το προϊόν που φθάνει στον τελικό καταναλωτή θα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας και θα το κάνει να ξεχωρίζει από κάθε άλλο που επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τη φήμη της "ελιάς Καλαμών".
