Από τότε αυτό επαναλαμβάνεται με κάθε ευκαιρία σε πλήθος μελετών που εμφανίζονται από πάσης φύσεως ιδρύματα και πολλές φορές με εμφανείς σκοπιμότητες.
Κατ’ αρχήν όλοι αυτοί ανακαλύπτουν το αυτονόητο: Οτι ουσιαστικά ο μόνος παραγωγικός τομέας στη χώρα είναι η αγροτική οικονομία. Η βιομηχανική παραγωγή ουσιαστικά διαλύθηκε, πολλές δραστηριότητες μεταφέρθηκαν σε χώρες με φθηνότερα εργατικά χέρια, η εξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές και στα απλούστερα των πραγμάτων έγινε πλήρης. Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι φρόντισαν για την αγροτική οικονομία, θα λέγαμε το αντίθετο. Οι κάθε επιπέδου παράγοντες έβλεπαν μόνο τουρισμό και καλλιεργούσαν (κάτι που συνεχίζουν να κάνουν) ψεύτικες ελπίδες σε έναν ολόκληρο κόσμο.
Το γεγονός ότι υπάρχει ακόμη αγροτική παραγωγή είναι αποτέλεσμα αναγκαιότητας και όχι πολιτικής. Πολλοί συνέχισαν να καλλιεργούν γιατί δεν είχαν άλλη λύση και για άλλους η ενασχόληση με την καλλιέργεια εξασφάλιζε μικρότερο ή μεγαλύτερο συμπληρωματικό εισόδημα. Κατά τα άλλα ο τομέας προσδέθηκε με τον αυτόματο πιλότο της Κοινοτικής πολιτικής, ενώ οι υψηλές (συγκριτικά) ενισχύσεις σε ορισμένες περιοχές (όπως και η Μεσσηνία) αποτελούσαν παράγοντα που επιβράδυνε σημαντικά τους ρυθμούς εγκατάλειψης της υπαίθρου. Ομως όλο αυτό το διάστημα η εξάρτηση της αγροτικής παραγωγής από τις εισροές έγινε πλήρης: Λιπάσματα, φυτοφάρμακα, εφόδια, σπόροι έρχονται πλέον από το εξωτερικό. Το κόστος παραγωγής ανεβαίνει διαρκώς, σε πολλά είδη οι τιμές έχουν εκτιναχθεί, τα πάντα εξαρτώνται πλέον από τους προμηθευτές. Βιομηχανίες λιπασμάτων έκλεισαν, σποροπαραγωγικά κέντρα διαλύθηκαν, η έρευνα σε κρίσιμους τομείς εγκαταλείφθηκε και όλο το σύστημα οδηγήθηκε σε πλήρη ιδιωτικοποίηση. Ολα αυτά πέρασαν με σχεδόν μηδενική αντίδραση από τους ενδιαφερόμενους και τα αποτελέσματα είναι πλέον ορατά. Κάθε σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του αγροτικού τομέα είναι βέβαιο ότι θα βρεθεί αντιμέτωπο με αυτή την κατάσταση, με συνέπειες που μπορεί κάποια στιγμή να είναι και οδυνηρές.
Οταν οι μελετητές σήμερα ανακαλύπτουν την αγροτική οικονομία έχουν τους δικούς τους λόγους. Ο πρώτος είναι ουσιαστικά προπαγανδιστικός και έχει ως σκοπό να δείξει ότι υπάρχουν ευκαιρίες και θα πρέπει οι άνεργοι να σπεύσουν για να τις εκμεταλλευτούν. Σε πρόσφατη μελέτη αναφέρεται ότι τα επόμενα χρόνια 500.000 άνθρωποι θα φύγουν από Αθήνα και Θεσσαλονίκη αναζητώντας αλλού δουλειά, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θα βρουν και πολύ περισσότερο ότι θα καταφέρουν να ορθοποδήσουν επιστρέφοντας στην καλλιέργεια της γης. Οι αγρότες με πείρα, καλλιεργητική τεχνογνωσία και κουλτούρα καλλιεργητή δυσκολεύονται σήμερα να τα φέρουν βόλτα και τα πράγματα θα γίνουν ακόμη περισσότερο δύσκολα για την περιοχή μας μετά την εφαρμογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και την προβλεπόμενη σημαντική μείωση των επιδοτήσεων. Κάποιοι λίγοι συγκριτικά που εντάσσονται σε προγράμματα για νέους αγρότες θα πρέπει να δώσουν μάχη για να κρατηθούν και όσοι επιχειρήσουν να επιστρέψουν στο χωριό επειδή "τελείωσε" η πόλη θα βρεθούν μπροστά σε ανυπέρβλητα προβλήματα. Το να είναι κάποιος κάτοχος ενός μικρού κομματιού γης δεν σημαίνει ότι μπορεί να ζήσει μόνο από την καλλιέργειά του. Χρειάζεται κεφάλαια για να κινηθεί, τεχνογνωσία, επιστημονική υποστήριξη. Αυτό το γνωρίζουν πολλοί και γι’ αυτό προτιμούν να ζουν οριακά στην πόλη παρά να επιστρέψουν στο χωριό. Είναι και ο λόγος για τον οποίο δεν εκδηλώθηκε μαζικά τέτοιο φαινόμενο και κάποιες πρωτοβουλίες που προβάλλονται ιδιαιτέρως δεν αποτελούν παρά την εξαίρεση.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο οι μελετητές ανακαλύπτουν την αγροτική οικονομία είναι το γεγονός ότι πράγματι παρουσιάζει επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Και δεν είναι λίγες οι εταιρείες που φλερτάρουν με την ιδέα της δραστηριοποίησης στον αγροτοδιατροφικό τομέα. Η αγροτική γη έχει απαξιωθεί, το τραπεζικό χαρτοφυλάκιο είναι γεμάτο "κατακόκκινα" αγροτικά δάνεια, είναι βέβαιο ότι κάποια στιγμή η αξία της γης θα εκμηδενιστεί προσφέροντας έδαφος επιχειρηματικής δραστηριοποίησης. Το ενδιαφέρον των τραπεζών είναι εμφανές, ο τομέας παγκοσμίως παρουσιάζει ενδιαφέρον με τεράστιες επενδύσεις σε γη και προφανώς αυτό δεν μπορεί παρά να επηρεάσει τις εξελίξεις.
Η παραμονή στο χωριό μπορεί να είναι πλέον αναγκαστική με την κατάσταση που διαμορφώνεται στην οικονομία, η επιστροφή και η παραγωγική ανασυγκρότηση όμως απαιτούν πολιτική που θα στηρίξει την προσπάθεια και τις συλλογικές πρωτοβουλίες. Αυτό είναι και το ζητούμενο πέρα από κορώνες και λογύδρια. Ο καθένας οφείλει να παρουσιάσει το δικό του σχέδιο για το πώς και με ποιον τρόπο θα αναδειχθεί σε πυλώνα ανάπτυξης η αγροτική οικονομία. Διαφορετικά μπορούμε να δούμε "πράματα και θάματα" τα επόμενα χρόνια και σε αυτό τον τομέα.
Ηλίας Μπιτσάνης
