Στην Ελλάδα το εισόδημα συμπιέζεται περισσότερο από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη, επειδή η ελληνική οικονομία αφενός έχει ελάχιστες μεγάλες ανταγωνιστικές επιχειρήσεις και αφετέρου δεν έχει καταφέρει να αξιοποιήσει πλήρως και αποδοτικά τα εθνικά κεφάλαια της ναυτιλίας και του τουρισμού.
Τουλάχιστον στα παραπάνω πρέπει να συμφωνήσουμε αν θέλουμε να συζητήσουμε σοβαρά και χωρίς κομματικές παρωπίδες, τόσο για την προοπτική της ελληνικής οικονομίας όσο και για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης - η ενότητα της οποίας θα δοκιμαστεί σκληρά κατά την πενταετή θητεία του νέου Ευρωκοινοβουλίου.
Ετσι κι αλλιώς αρκεί μια ματιά στα αυτοκίνητα και στα κινητά τηλέφωνα συγγενών και φίλων, για να διαπιστώσουμε ότι ενώ αρκετοί οδηγούν ευρωπαϊκό αυτοκίνητο μιας βιομηχανίας που ιδρύθηκε τον 20ό αιώνα, σχεδόν κανένας δεν κρατά ευρωπαϊκό κινητό τηλέφωνο. Με ακόμα μεγαλύτερη ευκολία θα διαπιστώσουμε ότι χρησιμοποιούμε αμερικάνικους ή ασιατικούς υπολογιστές και ότι η Ευρώπη παρακολουθεί απαθής τη μονομαχία ΗΠΑ - Κίνας για την κατάκτηση της πρωτιάς στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης.
Γιατί η Ευρώπη σταμάτησε να καινοτομεί; Μπορεί να διατηρηθεί το ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας με τον πλούτο που παράγουν επιχειρήσεις του... περασμένου αιώνα; Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι αμιγώς πολιτική και αφορά το μείγμα της οικονομικής πολιτικής που πρέπει να ακολουθηθεί, προκειμένου η Ευρώπη να διατηρήσει το βιοτικό της επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση η ευρωπαϊκή οικονομία είναι αδύνατον να αναπτυχθεί με μισθούς Κίνας, ή πουλώντας μόνο φυσικό αέριο όπως η Ρωσία. Η ευρωπαϊκή οικονομία θα παραμείνει ανταγωνιστική μόνο αν ενσωματώσει τις νέες τεχνολογίες στην παραγωγική διαδικασία - αλλά δυστυχώς ο εκσυγχρονισμός αυτός κάθε άλλο παρά εύκολος είναι, καθώς συγκρούεται με συμφέροντα πολλών προνομιούχων ομάδων.
Ανεξάρτητα όμως από τις πιέσεις των προνομιούχων ομάδων η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας αλλάζει τον παραγωγικό χάρτη. Από τη μια προκαλεί μείωση των παραδοσιακών θέσεων εργασίας και από την άλλη δημιουργεί νέες ανάγκες σε καταναλωτές που είτε έχουν χάσει τη δουλειά τους είτε κινδυνεύουν να χάσουν το εισόδημά τους λόγω της βελτίωσης της τεχνολογίας παραγωγής. Αλήθεια, ποιος περίμενε πριν από δυο δεκαετίες ότι θα χαθούν χιλιάδες τραπεζικές θέσεις εργασίας και ότι στα τέλη της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα ενδεχομένως να μην υπάρχουν τραπεζικά καταστήματα; Ποιος είχε σκεφτεί ότι μια τηλεφωνική εφαρμογή θα αντικαταστήσει τη ρεσεψιόν των ξενοδοχείων και ότι μέσω αυτής οι πελάτες όχι μόνο θα κάνουν check in και check out, αλλά και θα ξεκλειδώνουν την ηλεκτρονική κλειδαριά του δωματίου τους; Οποιος σας κάνει τον μετά Χριστό προφήτη λέει εξίσου μεγάλες ανοησίες μ' εκείνους που ισχυρίζονται ότι η παγκοσμιοποίηση εκπορεύεται από σκοτεινά κέντρα τα οποία έχουν σκοπό να επιβάλουν μια νέα τάξη πραγμάτων. Ακόμα μάλιστα και αν υπήρχαν αυτά τα σκοτεινά κέντρα, θα ήταν αδύνατον να ελέγξουν τις εξελίξεις, αφού κανένας δεν μπορεί να προβλέψει το τεχνολογικό μέλλον αλλά και τις κοινωνικές δομές που θα δημιουργήσει η νέα οικονομία.
Πέρα όμως από τις γνωστές θεωρίες συνωμοσίας, στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια καταστρέφονται περισσότερες καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας από όσες δημιουργούνται, και το έλλειμμα αυτό αρκεί για να προκαλέσει εκρήξεις μπροστά στις οποίες οι αντιμνημονιακές διαδηλώσεις στην Ελλάδα θα θυμίζουν δροσερό μελτεμάκι πριν τον τυφώνα. Στην πραγματικότητα λοιπόν, η συνοχή και η ενότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητά της να δημιουργήσει νέες καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, παράγοντας προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και ζήτησης.
Αν δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, η Ευρώπη θα προχωρήσει ενωμένη προς την πολιτική της ενοποίηση. Σε διαφορετική περίπτωση θα διαλυθεί, και τα κράτη-μέλη της θα προσδεθούν σε ισχυρές οικονομίες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία (και ενδεχομένως η Τουρκία), προκειμένου να επιβιώσουν στο νέο οικονομικό περιβάλλον.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
