Σύμφωνα μάλιστα με την κυρίαρχη αντίληψη στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δεν θα πρέπει να ενισχυθούν μόνο οι κρατικές δομές υγείας, αλλά και οι εξουσίες των κυβερνήσεων, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν έγκαιρα και αποτελεσματικά τις κρίσεις. Και ενώ η συζήτηση για την αποτελεσματικότητα των κρατικών δομών υγείας είναι σίγουρο ότι θα συνεχιστεί και μετά το τέλος της πανδημίας, η πλειονότητα των φανατικών κρατιστών επιχειρεί από τώρα να βγάλει... εκτός διαλόγου τις χώρες με πανίσχυρο δημόσιο σύστημα υγείας οι οποίες απέτυχαν να περιορίσουν την εξάπλωση του κορονοϊού.
Για παράδειγμα: Η Ιταλία και Γαλλία απέτυχαν να περιορίσουν την ασθένεια Covid-19 αν και έχουν ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας. Στον αντίποδα, η Γερμανία που επίσης έχει ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας δεν επλήγη όπως η Ιταλία από την πανδημία, επειδή έκανε περισσότερα τεστ και κυρίως επειδή έλαβε εγκαίρως μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Πρέπει να σημειώσουμε ότι και η ανάλογη επιτυχία της Νότιας Κορέας δεν οφείλεται αποκλειστικά στο ιδιωτικό εθνικό της σύστημα υγείας, αλλά κυρίως στην εμπειρία που είχε συσσωρεύσει η χώρα από την προσπάθεια αντιμετώπισης του SARS-CoV. Τόσο η Νότια Κορέα όσο και η Ταϊβάν, που επλήγησαν το 2003 από τον SARS-CoV, είχαν φροντίσει να διαθέτουν μεγάλα αποθέματα σε μάσκες και αναπνευστήρες για να αντιμετωπίσουν μια νέα πανδημία. Αντιθέτως η Δύση δεν είχε ούτε την εμπειρία ούτε τα αποθέματα, αλλά κυρίως, ούτε την παραγωγική μηχανή που θα μπορούσε να την εφοδιάσει εγκαίρως με μάσκες, αναπνευστήρες και τεστ.
Κλείνοντας αυτή την ενότητα θα ήταν λάθος να μη σημειώσουμε ότι η Ελλάδα, μεταξύ άλλων, αναγκάστηκε -και σωστά- να λάβει γρήγορα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης χωρίς να υπολογίσει τις οικονομικές συνέπειες, επειδή καμία κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να εμπιστευτεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Οσο κι αν ακούγεται παράδοξο, οι βασικές ελλείψεις υποδομών του Εθνικού Συστήματος Υγείας ίσως και να έσωσαν τελικά την Ελλάδα, καθώς η κυβέρνηση φοβήθηκε την πλήρη κατάρρευσή του. Εννοείται ότι η δημιουργία ενός αποτελεσματικού ΕΣΥ είναι το πρώτο ζητούμενο για την επομένη της πανδημίας. Εννοείται όμως ταυτόχρονα ότι η αναλογία μεταξύ κρατικών και ιδιωτικών δομών δεν εξαρτάται από τις εμμονές του καθενός... αλλά από τις ανάγκες της κοινωνίας και τις δυνατότητες της οικονομίας. (Το ότι κάποιοι, είτε σκόπιμα είτε από άγνοια, μπερδεύουν το εθνικό με το κρατικό και το δημόσιο, είναι δικό τους πρόβλημα και δεν γίνεται να το λύσουμε εδώ).
Από εκεί και πέρα, όσοι ετοιμάζονται να ζητήσουν περαιτέρω ενίσχυση των κυβερνητικών εξουσιών, θα πρέπει αρχικά να στρέψουν το βλέμμα τους στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι λαϊκιστές ηγέτες Ντόναλντ Τραμπ και Μπόρις Τζόνσον προκάλεσαν τραγωδίες επειδή δεν πήραν εγκαίρως μέτρα. Σε έναν ορθολογικό κόσμο, θα αναζητούσαμε αποκλειστικά θεσμούς περιορισμού της ισχύος των κυβερνήσεων και ενίσχυσης των επιστημονικών συμβούλων της Πολιτείας, που πρέπει να έχουν κυρίαρχο λόγο σε περιόδους παρόμοιων κρίσεων, όπως ο στρατός έχει πρωτεύοντα ρόλο σε περίοδο πολέμου.
Σε δεύτερο χρόνο, όχι μόνο το βλέμμα μας, αλλά και τα βέλη της κριτικής μας, θα πρέπει να στραφούν στο ανελεύθερο κομμουνιστικό καθεστώς της Κίνας, το οποίο ευθύνεται για την εξάπλωση του κορονοϊού επειδή δεν ενημέρωσε έγκαιρα και ουσιαστικά τη διεθνή κοινότητα. Δυστυχώς όμως ούτε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, και θα ήταν λάθος να εστιάσουμε μόνο στη -λανθασμένη βέβαια- διακοπή χρηματοδότησής του από τον Ντόναλντ Τραμπ. Υπενθυμίζουμε ότι στις 14 Ιανουαρίου 2020 ο ΠΟΥ με tweet καθησύχαζε τη διεθνή κοινότητα δηλώνοντας ότι «οι πρώτες έρευνες που διεξήγαγαν οι κινεζικές αρχές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα ότι ο νέος κορονοϊός μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο». Σύμφωνα δε με ρεπορτάζ από το protothema.gr:
«Η εξέλιξη είναι λίγο έως πολύ γνωστή: Οι πρώτες εβδομάδες της υποτίμησης του κινδύνου συνέπεσαν με τον εορτασμό της κινεζικής πρωτοχρονιάς. “Εκατομμύρια άνθρωποι στη Γουχάν ‘παραπληροφορήθηκαν’ ισχυρίζεται ο Xiao Qiang “και αφέθηκαν να επισκέπτονται ανεξέλεγκτα συγγενείς και φίλους. Και ύστερα ταξίδεψαν σε όλη την Κίνα, σε όλο τον κόσμο”.
Εν τω μεταξύ, ο ΠΟΥ βασιζόταν, κατ' ανάγκην, στα στοιχεία που έπαιρνε από τις κινεζικές αρχές, τα οποία μοιραία υιοθετούσε, χωρίς να τα διασταυρώσει, και τα αναμετέδιδε με τη σφραγίδα και το κύρος του. Ομως, στις 20 Ιανουαρίου τελικά ένας Κινέζος αξιωματούχος παραδέχτηκε δημόσια, για πρώτη φορά, ότι ο κορονοϊός μπορεί, όντως, να μεταδοθεί ανάμεσα σε ανθρώπους. Λίγες ημέρες αργότερα, ολόκληρη η περιοχή της Γουχάν τέθηκε σε καραντίνα.
Εκείνη την περίοδο, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus μετέβη στην Κίνα αυτοπροσώπως. Αλλά το μόνο που έκανε ήταν να σφίξει εγκάρδια το χέρι του Κινέζου Προέδρου Xi Jinping και να συγχαρεί την πολιτική ηγεσία της χώρας επειδή “ανέβασαν σε ένα νέο, υψηλότερο επίπεδο, την αντίδραση στο ξέσπασμα μιας επιδημίας”. Παρεμπιπτόντως, ο ΠΟΥ είχε επικρίνει την πρακτική των Κινέζων να αποκρύπτουν στοιχεία και να λειτουργούν υπό καθεστώς αδιαφάνειας σε τόσο σοβαρά ζητήματα, που άπτονται της παγκόσμιας δημόσιας υγείας. Αλλά αυτό είχε συμβεί το 2003, κατά την έξαρση του SARS. Εκ των υστέρων, ακόμη και το ίδιο το κινεζικό κράτος είχε αναγνωρίσει σφάλματα στη διαχείριση εκείνης της κρίσης».
Εκ των υστέρων... και ενώ χιλιάδες άνθρωποι θα έχουν χάσει τη ζωή τους, ίσως η Κίνα να αναγνωρίσει τα λάθη της και για τον νέο κορονοϊό. Ζητούμενο όμως δεν είναι κυρίως η εκ των υστέρων αναγνώριση των λαθών. Ζητούμενο παραμένει ο περιορισμός της εξουσίας καθεστώτων που μπορούν να προκαλέσουν τραγωδίες, επειδή οι ηγεσίες τους νομίζουν ότι έχουν το χάρισμα του μεσσία που θα σώσει τον κόσμο. Γιατί όπως είναι γνωστό από την Ιστορία, τις μεγαλύτερες καταστροφές τις προκάλεσαν “μεσσίες” που ήθελαν να σώσουν το λαό τους και τον κόσμο.
Θανάσης Λαγός
