Ταυτόχρονα η γερασμένη Ευρώπη για να ανακόψει τη δημογραφική συρρίκνωση πρέπει να ενσωματώσει εκατομμύρια μετανάστες χωρίς να περιοριστεί το κράτος δικαίου, πάνω στο οποίο εδράζεται η μεταπολεμική φιλελεύθερη δημοκρατία. Αν στο κάδρο των επιδιώξεων προστεθεί και η αμυντική ισχύς που πρέπει να αποκτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, για να βάλει τέλος στην εξ ανατολών απειλή, έχουμε μπροστά μας την εικόνα μιας Ευρώπης που βρίσκεται μπροστά σε δύσκολες αποφάσεις, από τις οποίες θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό η επιβίωσή της.
Την ίδια ώρα εθνικιστικοί κύκλοι αμφισβητούν σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σταθερά επιχειρούν να αποδομήσουν την ασταθή ισορροπία που εμποδίζει τις Βρυξέλλες να λάβουν γρήγορες αποφάσεις. Στην πραγματικότητα, τόσο η Ουάσινγκτον όσο και το Πεκίνο δεν λαμβάνουν βιαστικές αποφάσεις, καθώς έχουν αντίστοιχους μηχανισμούς ισορροπίας στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, οι οποίοι εκφράζουν τα κλαδικά ή τα τοπικά συμφέροντα μέσα από τα κανάλια της πολιτικής, της γραφειοκρατίας και του λόμπινγκ. Μόνο στις μικρές κρατικές οντότητες και σε καθεστώς ανελευθερίας οι κυβερνήσεις μπορούν να αποφασίζουν βιαστικά και χωρίς να δώσουν λογαριασμό σε κανέναν για το μέλλον πολλών επόμενων γενιών.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και σε κάθε δημοκρατική ένωση, είναι αναγκαίες οι συμβιβαστικές λύσεις που λαμβάνουν υπ’ όψιν τους όλες τις επιμέρους απόψεις. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο συμβιβασμών και ισορροπιών πράγματι η λήψη των αποφάσεων στις Βρυξέλλες κάποιες φορές καθυστερεί, όπως συνέβη και στην περίπτωση της ελληνικής χρεοκοπίας, όταν καθυστέρησε δραματικά η δημιουργία του μηχανισμού διάσωσης της ελληνικής οικονομίας. Και για αυτό όχι μόνο η Ελλάδα αλλά και το ευρώ βρέθηκαν στο χείλος του γκρεμού. Τελικώς όλα άλλαξαν όταν στις 26 Ιουλίου 2012 ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι δήλωσε εγκαίρως ότι «η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει οτιδήποτε χρειαστεί (whatever it takes) για να διατηρήσει το ευρώ. Και πιστέψτε με, θα είναι αρκετό».
Είναι πλέον έτοιμη η Ευρωπαϊκή Ένωση να κάνει οτιδήποτε χρειαστεί, για να ανταγωνιστεί τις πανίσχυρες οικονομίες των ΗΠΑ και της Κίνας; Είναι έτοιμη η Ευρωπαϊκή Ένωση να κάνει οτιδήποτε χρειαστεί, για να δημιουργήσει εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο; Είναι έτοιμη η Ευρωπαϊκή Ένωση να κάνει οτιδήποτε χρειαστεί, για να προστατέψει τα προϊόντα της και τις επιχειρήσεις της, όπως προστατεύουν οι ΗΠΑ τα δικά τους προϊόντα με δασμούς και τις δικές τους επιχειρήσεις με επιδοτήσεις; Και τελικώς, είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση ώριμη, για να κόψει τον ομφάλιο λώρο που τη συνδέει με τις ΗΠΑ, ειδικά αν στις εκλογές του Νοεμβρίου αναδειχθεί Πρόεδρος ο Ντόναλντ Τραμπ;
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Την απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα δεν θα τη δώσουν αύριο οι ψηφοφόροι. Τις κρίσιμες αποφάσεις για την επιβίωση της Ευρώπης θα τις λάβει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δηλαδή οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις των 27 κρατών-μελών.
Θανάσης Λαγός
