Νοικοκυριά και επιχειρήσεις, για να μπορέσουν να πληρώσουν όλους αυτούς τους φόρους, τις δόσεις και τους λογαριασμούς, θα μειώσουν αναγκαστικά ακόμα περισσότερο την κατανάλωση - με συνέπεια να συνεχιστεί ο φαύλος κύκλος της ύφεσης, καθώς η μείωση της κατανάλωσης θα οδηγήσει σε λουκέτο πολλές επιχειρήσεις που μέχρι τώρα κατορθώνουν με δυσκολία να καλύπτουν τα έξοδά τους.
Στην αντίπερα όχθη, κυβέρνηση και εταίροι, διαβάζοντας τα Greek statistics που καταγράφουν ένα παράλληλο σύμπαν και όχι την πραγματική οικονομία, εξακολουθούν να πιστεύουν ότι είναι εφικτή η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας... εντός της επόμενης διετίας. Το ίδιο πίστευαν το 2010 η τότε κυβέρνηση και οι εταίροι, αλλά τα Greek statistics φυσικά τους “πρόδωσαν”, με συνέπεια να βυθιστεί η ελληνική οικονομία σε βαθιά ύφεση, παρά το γεγονός ότι διατέθηκαν για τη διάσωσή της τα μεγαλύτερα ποσά που έχουν διατεθεί ιστορικά και παγκοσμίως. Δυστυχώς, τόσο οι ελληνικές κυβερνήσεις όσο και οι εταίροι συμφώνησαν στην εφαρμογή μέτρων που ίσως και να επιτύγχαναν σε μια κανονική, σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία, αλλά δεν έχουν καμία πιθανότητα επιτυχίας στην ελληνική οικονομία.
Συγκεκριμένα, εταίροι και κυβερνήσεις δεν υπολόγισαν σωστά το ρόλο που διαδραματίζουν στην ελληνική οικονομία το κράτος και οι χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, οι εταίροι ακόμα και τώρα δεν έχουν αντιληφθεί ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά χιλιάδες μικρομεσαίες που έχουν πολλούς λόγους για να φοροδιαφύγουν και σχεδόν κανέναν για να κόψουν αποδείξεις και να αποδώσουν ΦΠΑ στο κράτος.
Επίσης οι εταίροι δεν έχουν κατανοήσει πλήρως τον ρόλο του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης στην ελληνική οικονομία, ούτε το γεγονός ότι πολιτικοί και δήμαρχοι είναι οι μεγαλύτεροι εργοδότες. Σε διαφορετική περίπτωση από την αρχή της κρίσης θα γνώριζαν, μεταξύ άλλων, ότι οι πολιτικοί έχουν πολλούς λόγους να διατηρήσουν την κατεστημένη τάξη πραγμάτων, για να μην παραδώσουν την οικονομική εξουσία στον ιδιωτικό τομέα.
Βεβαίως υπάρχει και το ενδεχόμενο να τα γνώριζαν όλα αυτά οι εταίροι και είτε να μην μπορούσαν (γιατί δεν έβρισκαν συνεργάτες) είτε να μην ήθελαν (εξυπηρετώντας τα δικά τους συμφέροντα) να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται ώστε να γίνει ανταγωνιστική η ελληνική οικονομία.
Σε κάθε περίπτωση, οι ελληνικές κυβερνήσεις μέχρι τώρα έχουν κάνει ό,τι περνάει από το χέρι τους για να μην αλλάξει τίποτα - ή για να γίνουν μόνο διορθωτικές κινήσεις που θα επιτρέψουν την περαιτέρω διατήρηση της κατεστημένης τάξης πραγμάτων. Πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί θέλουν να συνεχίσουν με δανεικά τους διορισμούς στον δημόσιο και στον κρατικοδίαιτο ιδιωτικό τομέα, καθώς και τις μπίζνες με τους ιδιώτες. Προφανώς δεν έχουν αντιληφθεί ότι το μετεμφυλιακό οικονομικό μοντέλο έχει εξαντλήσει τις δυνατότητες του και ότι πλέον, αντί να παράγει πλούτο, οδηγεί σταθερά σε συρρίκνωση του εισοδήματος.
Ουσιαστικά δεν συνειδητοποίησαν τις αλλαγές που συντελέστηκαν στην παγκόσμια οικονομία τις τελευταίες δεκαετίες και τις οποίες δεν ακολούθησε η ελληνική οικονομία, με συνέπεια να παράγει πλέον μη ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Η κατάσταση μάλιστα θα ήταν ακόμα πιο τραγική αν η Βόρεια Αφρική ήταν σήμερα ένας ασφαλής τουριστικός προορισμός και ανταγωνιζόταν τις ελληνικές τουριστικές υπηρεσίες. Κι αυτό γιατί δυστυχώς, ακόμα και η “βαριά βιομηχανία” της ελληνικής οικονομίας, ο τουρισμός, δεν είναι ανταγωνιστικός αλλά κερδίζει επισκέπτες επειδή η “Αραβική Ανοιξη” και οι φανατικοί ισλαμιστές... διώχνουν τους Ευρωπαίους τουρίστες από την Αφρική και την Ασία. Στην πραγματικότητα, τόσο οι τουριστικές όσο οι υπόλοιπες ελληνικές επιχειρήσεις παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες που είναι χαμηλής ποιότητας για να ανταγωνιστούν τα “δυτικά” προϊόντα και υπηρεσίες και ακριβά για να ανταγωνιστούν τα “ανατολικά”. Διαφορετικά διατυπωμένο: Η Ελλάδα δεν μπορεί να παράγει προϊόντα υψηλής ποιότητας όπως η προηγμένη Δύση, ούτε φθηνά προϊόντα όπως η Ανατολή και οι λοιπές καθυστερημένες οικονομίες. Προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας μπορούν να παράγουν μόνο οι επιχειρήσεις που αξιοποιούν τις δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας, προσλαμβάνοντας επίσης τους καλύτερους εργαζόμενους - ενώ στην Ελλάδα οι επιχειρήσεις (δημόσιες και ιδιωτικές) συνεχίζουν να προσλαμβάνουν πολιτικούς πελάτες, συγγενείς, φίλους και συμπατριώτες, αδιαφορώντας ουσιαστικά για τις ικανότητές τους. Από την άλλη, πολύ φθηνά προϊόντα παράγουν μόνο οι χώρες με μισθούς πείνας - και η Ελλάδα αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματά της δεν έχει κανένα λόγο να ρίξει τους μισθούς της σε επίπεδα Κίνας ή Βουλγαρίας.
Η Ελλάδα λοιπόν πρέπει αναγκαστικά να αλλάξει το παραγωγικό της μοντέλο και να παράγει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Για να αλλάξει όμως το παραγωγικό της μοντέλο, θα πρέπει πολιτικοί και πολίτες να συνειδητοποιήσουν ότι ο κρατικοδίαιτος καπιταλισμός δεν μπορεί πια να παράγει άλλο πλέον πλούτο - και ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να εκσυγχρονιστούν, ώστε να γίνουν "δυτικές".
Διαφορετικά, υπάρχουν πάντα και οι δρόμοι της Βουλγαρίας ή της Βενεζουέλας.
Θανάσης Λαγός
e-mail: lathanasis@yahoo.gr
