Ο χώρος της αυτοδιοίκησης είναι ένας από τους τομείς στους οποίους ξοδεύονται σημαντικοί πόροι του κρατικού προϋπολογισμού χωρίς να παράγονται τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Είναι εδώ και χρόνια γνωστό ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν ανταποκρίνεται στο ρόλο της με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τη διαρκή μετάθεση ευθυνών. Σε πολλές περιπτώσεις έχει μετατραπεί σε φορέα διασπάθισης πόρων εξυπηρετώντας ανάγκες των πελατειακών σχέσεων και των οικονομικών συμφερόντων. Δεν είναι τυχαίο ότι στις εκθέσεις για τη διαφθορά ο χώρος της αυτοδιοίκησης καταλαμβάνει περίοπτη θέση. Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί καθιστά έτσι αναγκαία την αναμόρφωση του συγκεκριμένου χώρου με βαθιές τομές και μεταρρυθμίσεις που θα ανατρέπουν κατεστημένες λογικές και αντιλήψεις. 

Η ανάγκη αλλαγών στην αυτοδιοίκηση αναφέρθηκε και στις κοινές δηλώσεις Μέρκελ - Σαμαρά και αυτό μόνο τυχαίο δεν ήταν. Εχει συνειδητοποιηθεί απ' όλους και κυρίως από τους «κουτόφραγκους» που μας δανείζουν ότι αν δεν κλείσουν οι τρύπες από το σουρωτήρι του ελληνικού προϋπολογισμού δεν πρόκειται να πάρουν πίσω ούτε τα λεφτά τους ούτε τα «τοκογλυφικά» επιτόκιά τους! Η αλήθεια βέβαια είναι -όσο και αν αυτό ενοχλεί- ότι οι «δανειστές» ή «κατακτητές» ή όπως θέλει ο καθένας ας τους χαρακτηρίσει, έχουν απόλυτο δίκιο. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να ρίχνουμε λεφτά σε βαρέλια δίχως πάτο είτε τα παίρνουμε από τους «τοκογλύφους» της τρόικας είτε από τις «τρισκατάρατες» αγορές είτε από τους Νεφελίμ και το σύντροφο Τσάβες που θα μας τα δώσουν γιατί είμαστε μάγκες και καραμπουζουκλήδες. 

Η αυτοδιοίκηση -τοπική, νομαρχιακή παλιότερα και τώρα περιφερειακή- εξελίχθηκε δυστυχώς σε μηχανισμό «εξαφάνισης» εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων χωρίς να παρέχει το ελάχιστο σε υπηρεσίες -δεν συζητάμε καν για παραγωγή υπεραξίας. Οι τοπικοί άρχοντες τα χρόνια των εύκολων δανεικών χρηματοδοτούσαν κατά προτεραιότητα όλα τα πανηγύρια της επικράτειάς τους, συνέτασσαν μελέτες για τα πάντα και πραγματοποιούσαν ημερίδες και αναπλάσεις πλατειών. Η βασική όμως ενασχόληση ήταν η ικανοποίηση του πελατειακού τους συστήματος που εκφραζόταν κυρίως μέσα από την πρόσληψη συμβασιούχων οι οποίοι αφού προσλαμβάνονταν ως εργάτες καθαριότητας μετά γίνονταν μόνιμοι υπάλληλοι γενικών καθηκόντων και ελάχιστων δυνατοτήτων. Κάπως έτσι έχουν γεμίσει οι δήμοι με δεκάδες υπαλλήλους χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο και ταυτόχρονα με τραγικές ελλείψεις σε αναγκαίο προσωπικό. Είναι φανερό ότι οι αλλαγές στον τρόπο της χρηματοδότησης, της αξιοποίησης πόρων και προσωπικού από την αυτοδιοίκηση πρέπει να προχωρήσουν με ταχύτατο ρυθμό. Επρεπε να είχαν γίνει εδώ και χρόνια, το δυστύχημα είναι ότι μας το ζητούν σήμερα οι ξένοι με επιτακτικό και εκβιαστικό τρόπο και εμείς αντιστεκόμαστε κλείνοντας τα μάτια στην πραγματικότητα και προσπαθούμε να διαιωνίσουμε το χθες. 

Το πολιτικό προσωπικό της αυτοδιοίκησης όπως πολλές φορές έχουμε τονίσει δεν πρόκειται να αποκτήσει υπευθυνότητα αν η εγγύτητά του με τους πολίτες δεν συνδεθεί με οικονομικούς όρους. Οσο οι τοπικοί άρχοντες παριστάνουν τους διαμεσολαβητές μεταξύ πολίτη και κεντρικής κυβέρνησης υποδυόμενοι πότε τους ανυποχώρητους αγωνιστές και πότε τους απλούς επιστολογράφους, δεν πρόκειται να αποκτήσουμε πραγματικές τοπικές αρχές και διοικήσεις. Οσο οι πολίτες δεν ζητούν απολογισμό για τα λεφτά που δίνουν είτε γιατί «χάνεται» το ποσό μέσα στο λογαριασμό της ΔΕΗ είτε γιατί περιμένουν χρήματα από την επίσκεψη του «διεκδικητικού» δημάρχου στον υπουργό, θα αναπαράγεται το πολιτικό προσωπικό των δημοσίων σχέσεων. Είναι έτσι εντελώς αυτονόητο ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να μεταβιβάσει την είσπραξη ενός συγκεκριμένου φόρου στις τοπικές αρχές οι οποίες θα πρέπει να καλύψουν με τον τρόπο αυτό τα βασικά έξοδά τους. 

Η μεταβίβαση είσπραξης φορολογικών εσόδων στους δήμους είναι ο κρίσιμος μηχανισμός που μπορεί να φέρει ουσιαστικές ανατροπές αναδεικνύοντας νέα μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης αλλά και δυναμικό πολιτικό προσωπικό που θα δίνει οξυγόνο στην τοπική αλλά και την κεντρική πολιτική σκηνή. Η δημιουργία συνθηκών πραγματικού απολογισμού έργου με λογοδοσία σε αυτούς που δίνουν τα λεφτά, χωρίς μεταβιβάσεις ευθυνών στο απρόσωπο …κράτος είναι ο μόνος τρόπος για να μπουν δημιουργικές δυνάμεις στην πολιτική και όχι κομματικοί γραφειοκράτες και ανεπάγγελτοι σουλατσαδόροι. Μέσα από αυτή τη διαδικασία και τα σκουπίδια θα μαζεύονται και με αξιόπιστο τρόπο θα γίνεται η διαχείρισή τους και ορθολογικά θα διαχειρίζεται η περιουσία και το προσωπικό του δήμου. Θα υπάρχει με δύο λόγια κίνητρο να παραχθούν περισσότερες υπηρεσίες με το μικρότερο δυνατό κόστος γιατί αυτό θα είναι το κριτήριο αξιολόγησης των πολιτών και όχι σε πόσους γάμους και κηδείες παρευρέθηκε ο ένας και ο άλλος κουστουμαρισμένος παράγοντας. Οι αλλαγές αυτές προκαλούν φόβο και δέος σε όσους επιθυμούν τη διατήρηση και τη συντήρηση ξεπερασμένων δομών είτε γιατί έτσι βολεύονται είτε γιατί φοβούνται το καινούργιο. Μόνο τυχαία δεν είναι η συγκρότηση ενός αλλοπρόσαλλου μπλοκ δυνάμεων που αρνείται να δει την πραγματικότητα διακινώντας τερατώδεις μύθους και ψεύτικους κινδύνους. Η αναμέτρηση θα είναι σκληρή και είτε σύντομα είτε αργότερα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα φτάσουμε ξανά στο σημείο που θα καταστήσουν τις αλλαγές αναπόφευκτες.  

 Υ.Γ. Για να καταλάβουμε το επίπεδο υπηρεσιών που παρέχουν οι δήμοι αρκεί η επίσκεψη στον γκισέ μιας δημοτικής υπηρεσίας. Οπως μας έλεγε προ καιρού ένας φίλος ξεκίνησε ένα πρωί να κάνει κάποιες δουλειές. Πήγε στο φούρνο, τον εξυπηρέτησε η υπάλληλος, του είπε καλημέρα, τον ρώτησε αν θέλει κάτι άλλο και τον χαιρέτησε ξανά φεύγοντας. Το ίδιο επαναλήφθηκε στο μανάβικο αλλά και σε ένα κατάστημα σιδερικών. Εφτασε τέλος και στον γκισέ για να πληρώσει το νερό. Εκεί ένας μουτρωμένος και με σηκωμένο φρύδι υπάλληλος πήρε το λογαριασμό και τα λεφτά χωρίς να αλλάξει λέξη. Ο φίλος μας βγήκε έξω και υπολόγιζε το πόσο στοιχίζει μια καλημέρα και γιατί την έδινε με χαρά η κοπελίτσα στο φούρνο που δουλεύει σε συνθήκες ανασφάλειας και αμείβεται ελάχιστα σε σχέση με αυτόν που βρισκόταν μέσα στον γκισέ. Η απάντηση είναι γνωστή. Το μεγαλύτερο «δημόσιο αγαθό» είναι η ανθρωπιά που υπογραμμίζεται με ένα χαμόγελο -ακόμα και επίπλαστο- στον πελάτη που σε πληρώνει. Αυτό ας το έχουμε υπόψη μας όλοι. Αν κατακτήσουμε τα αυτονόητα θα μπορέσουμε κάποτε και να συνεννοηθούμε.

panagopg@gmail.com