Το θέμα «παίζει» πανελλαδικά πολύ ψηλά σε όλα τα μέσα ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά, παραδοσιακά και νέα, τρεις μέρες τώρα γιατί πραγματικά συγκλονίζει αλλά και «πουλάει». Υπάρχει ένα μικρό παιδί νεκρό από αδέσποτη σφαίρα στο προαύλιο του σχολείου του. Το γεγονός αυτό είναι πραγματικά συγκλονιστικό. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, η σφαίρα έφυγε από το όπλο κάποιου τσιγγάνου που γλεντούσε σε παρακείμενο στο σχολείο σπίτι γιατί δεν προφυλακίστηκαν μέλη της παρέας του, μάλλον και ο ίδιος, για κάποια υπόθεση ναρκωτικών. Ο συνδυασμός των δυο γεγονότων κάνει ακόμα πιο τραγική την υπόθεση.
Οπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, αρχίζει το παιχνίδι της απόδοσης ευθυνών εκ του προχείρου. Κάποιοι τα βάζουν με την αστυνομία και τον αρμόδιο υπουργό γιατί δεν πατάσσουν την εγκληματικότητα των «γύφτων». Κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι δεν φταίει η αστυνομία αλλά η δικαιοσύνη που αφήνει έξω «εγκληματίες» και στη συγκεκριμένη ιστορία υπογραμμίζουν το λόγο του γλεντιού «…αν τους είχαν προφυλακίσει δεν θα γλεντούσαν, δεν θα πυροβολούσαν και δεν θα γινόταν τίποτα». Μέσα σε όλα αυτά δεν λείπουν και οι πολιτικές προεκτάσεις εκμετάλλευσης που ξεκινούν από μια φωτογραφία του Πολάκη να ρίχνει με περίστροφο στον αέρα συνδέοντας τις κρητικές μπαλοθιές με τα τσιγγάνικα γλέντια και φτάνουν στη γνωστή γενίκευση «οι πολιτικοί δεν αφήνουν τους υπόλοιπους να… εξαφανίσουν την εγκληματικότητα των γύφτων γιατί παίρνουν ψήφους».
Οποιος προσπαθήσει να προσεγγίσει με μετριοπάθεια το πρόβλημα επισημαίνοντας ότι δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα και ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός γεννά εγκληματικότητα, θα δεχτεί τη χλεύη των εχόντων τη λύση στην πάταξη των… γύφτων με αστυνομικά και δικαστικά μέτρα. Οι βεβαιότητες άλλωστε είναι τόσο εδραιωμένες και πλειοψηφικές που δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για ορθολογική συζήτηση. Οταν ο άλλος περιμένει την ανάσταση του «μαρμαρωμένου Βασιλιά» για να ξαναπάρει την Πόλη ή θεωρεί ότι σε αυτό τον πολύπλοκο κόσμο που ζούμε μπορεί να κηρύξει μονομερή στάση πληρωμών και να ζήσει καλύτερα από ό,τι σήμερα, είναι δύσκολο να κατανοήσει και το πόσο πιο σύνθετα ζητήματα είναι η αντιμετώπιση ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων.
Στη Μεσσηνία έχουμε σοβαρό πρόβλημα με την εγκληματικότητα των τσιγγάνων. Η κατάσταση δεν έχει βέβαια φτάσει σε επίπεδα Μενιδίου και λοιπών περιοχών της Δυτικής Αττικής, αλλά είμαστε πολύ κοντά αν δεν υπάρξουν σοβαρά και συντονισμένα μέτρα. Κατά καιρούς και με αφορμή διάφορα επεισόδια στην ευρύτερη περιοχή της Καλαμάτας και της Μεσσήνης έχουν υπάρξει περιστατικά και έχει επιλεγεί η ένταση της αστυνομικής παρουσίας. Η πράξη έχει αποδείξει ότι η αστυνομική παρουσία λειτουργεί αποτρεπτικά σε κάποια σημεία, αλλά το πρόβλημα μεταφέρεται πιο δίπλα. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, όταν εμφανίστηκε έντονα η αστυνομία στη Μεσσήνη μειώθηκαν στην πόλη τα περιστατικά, αλλά αυξήθηκαν στα γύρω χωριά. Σε κάθε όμως περίπτωση η ένταση στην αστυνόμευση, με συχνούς ελέγχους και ταυτοποίηση έχει αποτρεπτικά αποτελέσματα γιατί περιορίζει την μικροπαραβατικότητα και γενικότερα «μαζεύει» την κατάσταση. Με δυο λόγια το ένα μέτρο είναι η ισχυρή και συστηματική αστυνομική παρουσία. Από μόνη βέβαια της δεν αρκεί. Η δικαστική συμβολή είναι το άλλο πεδίο. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να οδηγείται όποιος συλλαμβάνεται στη φυλακή αλλά και η επίδειξη ελαστικότητας σε κάποιες περιπτώσεις δεν έχει τελικά τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.
Το τρίτο και το σημαντικότερο μέτρο είναι η απασχόληση και η εκπαίδευση. Εδώ τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα και δυσκολότερα. Πόσοι τσιγγάνοι απασχολούνται άραγε σε κοινωνικά προγράμματα των δήμων; Δεν θα μπορούσαν να απασχοληθούν κάποιοι στην καθαριότητα και την ανακύκλωση; Μήπως να δίνονται κάποιες άδειες μόνιμων θέσεων για πώληση εποχικών φρούτων σε οικογένειες που στέλνουν τα παιδιά τους στα σχολεία και δείχνουν πρόθεση και θέληση να ενταχθούν στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό βγαίνοντας από το γκέτο και το περιθώριο; Ο συνδυασμός αστυνόμευσης, δικαιοσύνης, απασχόλησης και εκπαίδευσης μπορεί να λύσει το πρόβλημα, χρειάζεται όμως ολοκληρωμένο σχέδιο παρέμβασης με τη συμμετοχή του κράτους και της αυτοδιοίκησης. Η εμφάνιση και σε αυτόν τον τομέα διάφορων πρωτοβουλιών και ΜΚΟ δεν είναι κατά ανάγκη κακη, αλλά η εμπειρία έχει δείξει ότι οι επιφυλάξεις θα πρέπει να είναι πολλαπλές. Δεν μας λείπουν οι δομές αλλά η απόφαση να δράσουμε με σύγχρονο και αποτελεσματικό τρόπο.
panagopg@gmail.com
