Η Μεσσηνία θα καταρρεύσει οικονομικά αν για οποιονδήποτε λόγο υπάρξει πρόβλημα στην ελαιοκαλλιέργεια, και όπως επισημάναμε, τα σύννεφα που έχουν μαζευτεί είναι πολλά και ανησυχητικά. Η αγροτική παραγωγή χρειάζεται διασπορά κινδύνου για να μην βρεθούμε όλοι προ δυσάρεστων εκπλήξεων. Οι αγρότες της περιοχής παραδοσιακά δεν πόνταραν μόνο σε ένα εισόδημα, γι' αυτό και καλλιεργούσαν συνδυαστικά όλα τα τοπικά προϊόντα - και κατά βάση σύκα, σταφίδα ελιές. Αυτό έχει αλλάξει κυρίως γιατί οι ετεροαπασχολούμενοι αγρότες είναι πλέον περισσότεροι από τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Με βάση αυτή την πραγματικότητα χρειάζεται μια νέα στρατηγική στον αγροτικό χώρο.
Ολοι γνωρίζουμε ότι αυτή την περίοδο γίνεται επαναδιαπραγμάτευση της ΚΑΠ και κάποιοι προωθούν μοντέλο που θα αποκλείει από την επιδότηση όσους δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Δεν γνωρίζουμε αν αυτό τελικά θα υιοθετηθεί και σε ποιο βαθμό. Το πιθανότερο είναι ότι θα μοιράζεται πολύ μικρό ποσό από επιδοτήσεις σε όλους, και τα πολλά λεφτά θα πηγαίνουν στην επιδότηση νέων καλλιεργειών ή εκσυγχρονισμό παλιών, στους κατ' επάγγελμα αγρότες. Αυτό θεωρούμε ότι σε ένα βαθμό είναι και σωστό και δίκαιο, γιατί έτσι θα υπάρξει κίνητρο για την παραμονή στην αγροτική παραγωγή αλλά και ευκαιρία για προώθηση νέων καλλιεργειών. Το ζήτημα είναι η επιδότηση-επιχορήγηση να «δεθεί» με προαπαιτούμενα που θα την καθιστούν επένδυση, και όχι ποσά για τα μπουζούκια, γιατί όλοι ξέρουμε ότι και αυτό έγινε.
Ειδικότερα για τη Μεσσηνία η προώθηση εναλλακτικών στην ελιά καλλιεργειών είναι μονόδρομος. Το παράδειγμα της Τριφυλίας και οι επενδύσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια εκεί, με την αξιοποίηση και ευρωπαϊκών πόρων, είναι ένα μοντέλο που θα πρέπει να μελετηθεί και να αξιοποιηθεί.
Η Ε.Ε. θέλει τους αγρότες και την αγροτική παραγωγή, την οποία μάλιστα χρηματοδοτεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Δεν ισχύει, δηλαδή, ο μύθος περί επιδοτήσεων που κατέστρεψαν δήθεν την παραγωγή, ούτε βέβαια πως η Ευρώπη θέλει να καταστραφούν οι Ελληνες αγρότες για να «τρώμε» εισαγόμενα. Η Ε.Ε., αντίθετα, έχει πάρει σειρά μέτρων για τη στήριξη του αγροτικού εισοδήματος και για την ποιοτική κατοχύρωση των προϊόντων που παράγονται στις χώρες της, ενώ δίνει τη δυνατότητα για επενδύσεις κεφαλαίων στην αγροτική οικονομία και τα τρόφιμα.
Και επειδή κάποια πράγματα πρέπει κάποια στιγμή να τα συγκρίνουμε, τόσο με αριθμούς όσο και με την κατάσταση που επικρατούσε και επικρατεί, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι από τη στιγμή που η Ελλάδα εντάχθηκε στην ΕΟΚ αυξήθηκε η αγροτική παραγωγή και το εισόδημα των αγροτών. Και για να μην λέμε πολλά λόγια, όποιος συγκρίνει το τι επικρατούσε οικονομικά -το δημογραφικό είναι άλλο ζήτημα- στα χωριά της Μεσσηνίας την αρχή του 1980, και ποια είναι η κατάσταση σήμερα, θα αντιληφτεί με πραγματικούς όρους το μέγεθος της θετικής αλλαγής που έχει συντελεστεί.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι δεν υπήρξε παντού ο ίδιος τρόπος αξιοποίησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Γιατί οι επενδύσεις γίνονται κατά κύριο λόγο στην Τριφυλία και δεν ακολουθείται ο ίδιος ρυθμός και στις υπόλοιπες περιοχές του νομού; Τι είναι, δηλαδή, αυτό που συμβαίνει στην Τριφυλία και στις περισσότερες περιοχές της Κρήτης; Ποιοι άνθρωποι πρωταγωνιστούν στην πραγματοποίηση αυτών των επενδύσεων; Ποια είναι η συνολική κουλτούρα που έχει επικρατήσει στις συγκεκριμένες περιοχές και δημιουργεί προϋποθέσεις επενδύσεων στον αγροτικό τομέα; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα μας δώσουν και το μοντέλο που πρέπει να ακολουθήσουμε.
Με βάση τα παραπάνω συμπεράσματα, θα πρέπει να δούμε τι πρέπει να κάνουμε. Καταρχήν, θα πρέπει να σταματήσουμε το παραμύθι πως για ό,τι μας συμβαίνει φταίνε κάποιοι άλλοι, οι ξένοι γενικώς και η Ε.Ε ειδικότερα. Ο καθένας προφανώς και κοιτάζει τα δικά του συμφέροντα, κι εμείς όμως θα πρέπει να σταματήσουμε να γκρινιάζουμε παριστάνοντας τους αμέτοχους θεατές. Το ζήτημα είναι να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες και τα πλεονεκτήματα που μας δίνονται στα πλαίσια της Ε.Ε., και να περιορίζουμε τα όποια μειονεκτήματα. Το να κάνουμε τα αρνητικά βουνό και να παραβλέπουμε τα θετικά, μπορεί να είναι άριστη μέθοδος πολιτικής ψυχοθεραπείας αποτυχημένων ιδεολογικών μοντέλων... αλλά πρακτικά οδηγεί στον απομονωτισμό της μιζέριας και της δυστυχίας.
Ο αγροτικός χώρος χρειάζεται μια νέα πολιτική και οικονομική κουλτούρα. Το παλιό μοντέλο οργάνωσης της ελληνικής αγροτικής οικονομίας έχει καταρρεύσει. Οι νέοι άνθρωποι που ασχολούνται με τη γεωργία πρέπει να βρουν νέους τρόπους παραγωγής σε όλα τα επίπεδα. Είναι αναγκασμένοι να συνδυάσουν τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής και με καλλιέργειες που έχουν υψηλή απόδοση σε μικρό κλήρο. Με καλλιέργειες που προϋποθέτουν γνώση, πέρα από τα πατροπαράδοτα και συνηθισμένα. Οταν κυρίαρχη στην παραγωγή κηπευτικών στην Ευρώπη είναι η Ολλανδία, μπορεί με ευκολία να καταλάβει ο καθένας από εμάς τι δυνατότητες και τι πλεονεκτήματα έχουμε συνολικά ως χώρα. Αν το καταλάβουμε αυτό, είναι βέβαιο ότι θα προχωρήσουμε μπροστά. Διαφορετικά, θα βουλιάζουμε γκρινιάζοντας ακόμα πιο βαθιά στο βούρκο της μιζέριας μας, που θα μας πνίξει ολοκληρωτικά αν δεν προλάβουμε την κατάρρευση.
panagopg@gmail.com
