Η οικονομική κρίση μπορεί να μην οδήγησε σε μαζική εσωτερική μετανάστευση, δεν ισχύει όμως το ίδιο με τους χιλιάδες νέους που επιλέγουν ως λύση την αναζήτηση δουλειάς σε χώρες τους εξωτερικού. Οι νέοι δηλαδή της Ελλάδας δεν γυρίζουν στα χωριά αλλά αναζητούν την τύχη τους στον κόσμο. Επιλέγουν την αβεβαιότητα του μεγάλου ταξιδιού από την «ασφάλεια» της απλής επιβίωσης. Η συγκεκριμένη επιλογή γίνεται για δύο λόγους: Ο ένας επειδή οι νέοι της χώρας έχουν την εκπαίδευση και τα προσόντα να κάνουν το μεγάλο ταξίδι. Δεν πάνε ως ανειδίκευτοι εργάτες στο εξωτερικό. Ο άλλος είναι ο τρόπος ζωής και οι προσδοκίες που έχει η νέα γενιά, αυτό που πολλοί ονομάζουμε καταναλωτικό πρότυπο.
Πέρα όμως από τους νέους που έχουν τα προσόντα και τις δυνατότητες να φύγουν και να ζήσουν καλά στο εξωτερικό υπάρχουν χιλιάδες άλλοι που φυτοζωούν στις πόλεις με ελάχιστα χρήματα ενώ θα μπορούσαν να βγάζουν τα διπλάσια ασχολούμεναι με τον πρωτογενή τομέα. Αυτοί γιατί δεν επιστρέφουν; Οι καταναλωτικές προσδοκίες και το κυρίαρχο πρότυπο ζωής είναι αυτό που φρενάρει την επιστροφή νέων ανθρώπων στην αγροτική παραγωγή. Η επιστροφή θεωρείται αποτυχία και κουβαλά κοινωνικό στιγματισμό. Επιπρόσθετα, η ενασχόληση με την αγροτική παραγωγή δεν έχει λάμψη και δεν ακολουθείται από αποδοχή. Ο μπάρμαν και ο σερβιτόρος στα 19 είναι «μούρη», ενώ ο βοσκός αποτυχία. Η κρίση έδειξε ότι στα 49 οι πρώτοι μπορεί να ψάχνουν στα σκουπίδια που ο δεύτερος πετά, αλλά το μάθημα δεν έχει ακόμα αποτυπωθεί κοινωνικά.
Η χώρα για να προχωρήσει πρέπει να παλέψει πολλούς μύθους και ένας από αυτούς είναι η τοποθέτηση στη σωστή τους διάστασή όλων των επαγγελμάτων. Δεν υπάρχει οικονομία που όλοι είτε θα πληρώνονται από το κράτος είτε θα ασκούν «ευγενή» επαγγέλματα. Στον αγροτικό τομέα υπάρχουν δυνατότητες για νέες θέσεις εργασίας που θα προσφέρουν εισόδημα σε χιλιάδες νέους και θα αυξήσουν ταυτόχρονα το ΑΕΠ της χώρας.
Το επόμενο διάστημα θα ξεκινήσουν ενισχύσεις νέων αγροτών με σημαντικά ποσά. Ενισχύσεις έχουν δοθεί και στο παρελθόν αλλά σπαταλήθηκαν από εδώ και από εκεί. Για να μην συμβεί πάλι το ίδιο θα πρέπει να υπάρξει ενδιαφέρον από ανθρώπους που θα δουν το επαγγελματικό τους μέλλον στον αγροτικό τομέα. Επιπρόσθετα, οι δήμοι αλλά και οι οργανώσεις των αγροτών θα πρέπει να αγκαλιάσουν τους νέους ανθρώπους δίνοντας υποστήριξη στα πρώτα τους βήματα. Οι δήμοι, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν γραφεία που θα διευκολύνουν τα νέα παιδιά προκειμένου αυτά να ενταχθούν στα προγράμματα, αφαιρώντας μέρος της γραφειοκρατίας και απλοποιώντας διαδικασίες που φαίνονται βουνό για τον πολίτη και μπορούν να λυθούν με δυο τηλέφωνα μεταξύ υπηρεσιών.
Πέρα όμως από όλα αυτά θα πρέπει να συζητηθεί σοβαρά και να ληφθεί μια μεγάλη απόφαση για τον τόπο εγκατάστασης των νέων αγροτών. Μπορεί να συνεχίσει το κράτος να επιδοτεί τη λειτουργία δεκάδων δομών σε όλη την επαρχία; Μήπως το συμμάζεμα των υπηρεσιών θα πρέπει να φέρει και την ανάλογη επιδότηση στην εγκατάσταση; Για να το πούμε λιανά, μήπως είναι καιρός να επιδοτείται αποκλειστικά η εγκατάσταση νέων αγροτών σε ημιαστικά κέντρα – τα πλησιέστερα στην καλλιέργεια- έτσι ώστε να προσφέρονται καλύτερες υπηρεσίες από το κράτος και να ικανοποιείται το κυρίαρχο καταναλωτικό πρότυπο; Η επιστροφή στο χωριό όπως τη φαντάζονται οι περισσότεροι δεν μπορεί να γίνει. Μπορούν όμως να γίνουν άλλα πράγματα πολύ πιο σημαντικά τα οποία είναι καιρός να τα αναζητήσουμε, αν ξεπεράσουμε φόβους και στερεότυπα.
