Οι εκλογές στη Γαλλία δεν επιβεβαίωσαν το αφήγημα για τη «δεξιά στροφή», πάνω στο οποίο είχε στηθεί η εσωκομματική κριτική κατά του Κυριάκου Μητσοτάκη, με κύριο εκφραστή τον Αντώνη Σαμαρά, που πρόκρινε ως λύση την επιστροφή στις ρίζες τού «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια». Οι ακραίες απόψεις ενισχύονται εκλογικά από την οικονομική κρίση, αλλά οι πολίτες συνεχίζουν να επιλέγουν λύσεις «συστημικές». Ακόμα και οι «ακραίοι», όταν πλησιάζουν προς την εξουσία, στρογγυλεύουν τις θέσεις τους και στρέφονται σε επιλογές, που δεν βάζουν σε κίνδυνο την οικονομική και πολιτική σταθερότητα της χώρας τους -χαρακτηριστικό παράδειγμα η Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία. Να μην ξεχνάμε -μέρες που είναι- και τις δικές μας «εξυπνάδες» με τα «υπερήφανα όχι» στα δημοψηφίσματα, που έγιναν στη συνέχεια μεγαλοπρεπή «ναι σε όλα»!
Τα αποτελέσματα των εκλογών στη Γαλλία και τη Βρετανία επιβεβαιώνουν ότι η οικονομία είναι αυτή που καθορίζει τις πολιτικές εξελίξεις. Όλα τα υπόλοιπα αναδεικνύονται ως παράλληλα ζητήματα, στα οποία βρίσκουν χώρο οι λαϊκίστικες προσεγγίσεις. Οι ψηφοφόροι της Ν.Δ. δεν προσήλθαν στις κάλπες των ευρωεκλογών, για να εκφράσουν τη δυσφορία τους για την ακρίβεια και την οικονομική αβεβαιότητα που βιώνουν. Ελάχιστοι καθόρισαν τη στάση τους από ζητήματα, όπως ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών ή το μεταναστευτικό. Οι λαϊκιστές χρησιμοποιούν όμως ζητήματα «πιασάρικα» στην κοινή γνώμη ποντάροντας στα ταπεινότερα ανθρώπινα ένστικτα, όπως ο φόβος για το ξένο και η αποστροφή προς το διαφορετικό, για να οικοδομήσουν πολιτικά αφηγήματα που δεν λύνουν προβλήματα αλλά οξύνουν αντιθέσεις.
Είναι φανερό ότι όταν δεν έχεις διαφορετική πρόταση για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας και την αύξηση του εισοδήματος των πολιτών, προσπαθείς να διαφοροποιηθείς ηθικολογώντας και παίζοντας με ευαίσθητα κοινωνικά θέματα. Είναι κάτι σαν τα «Ζάππεια» με τα διαφορετικά «μείγματα» κατά των μνημονίων, που έγιναν στη συνέχεια χορταστικό ρόφημα! Σε όλη την Ευρώπη αλλά και τις ΗΠΑ τα οικονομικά προβλήματα των πολιτών βρίσκουν έκφραση σε ρητορικές μίσους κατά του ξένου και του διαφορετικού. Τα προβλήματα που αναμφίβολα υπάρχουν στην ένταξη μεταναστών διογκώνονται και αναδεικνύονται ως η κύρια αιτία όλων των κακοδαιμονιών. Να σημειωθεί τέλος ότι οι οπαδοί της «καθαρότητας» δείχνουν να εκτιμούν ιδιαίτερα ανελεύθερα καθεστώτα και αυταρχικούς ηγέτες.
Το πρόβλημα στην Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. είναι η συρρίκνωση των οικονομιών, σε συνδυασμό με την ανισοκατανομή του πλούτου. Αυτές είναι οι αιτίες που προκαλούν όλα τα υπόλοιπα προβλήματα, διχάζοντας κοινωνίες και οξύνοντας ακόμα και τις σχέσεις μεταξύ κρατών. Σε αυτά χρειάζονται απαντήσεις από το πολιτικό σύστημα και τις ηγεσίες. Οι ισορροπίες που έχουν δημιουργηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, σε συνδυασμό με τις εξαρτήσεις του πολιτικού προσωπικού από οικονομικά συμφέροντα, συγκροτούν μια εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση. Το πολιτικό προσωπικό χρειάζεται να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων έναντι των οικονομικών συμφερόντων, αν δεν θέλει να πνιγεί στο ποτάμι του λαϊκισμού. Η εκλογική στροφή των πολιτών δεν είναι ούτε δεξιά ούτε αριστερά, είναι απλώς ανορθολογική κίνηση απελπισίας.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι για τα πολιτικά πράγματα της χώρας. Οι διεργασίες στην Κεντροαριστερά και η εκλογή προέδρου στο ΠΑΣΟΚ είναι ο πρώτος σημαντικός σταθμός. Η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και η διαμόρφωση των ισορροπιών στο εσωτερικό της Ν.Δ. το άλλο. Τα δύο αυτά γεγονότα θα καθορίσουν το πολιτικό σκηνικό της επόμενης περιόδου μέχρι τις βουλευτικές εκλογές. Το ένα γεγονός έχει άμεση σχέση με το άλλο και όλα μαζί θα κρίνουν τις εσωκομματικές ισορροπίες σε όλα τα κόμματα, αλλά και το εκλογικό αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών.
Μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός σε πρόσφατη συνέντευξή του έστειλε αυστηρή προειδοποίηση σε βουλευτές να σταματήσουν υποδείξεις και προτάσεις για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, υπογραμμίζοντας ότι η συζήτηση θα ανοίξει συντεταγμένα τον Φεβρουάριο. Έσπευσε πάντως να τονίσει ότι Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να είναι ένα πρόσωπο που να έχει ευρύτερη αποδοχή. Μήνυμα σαφές, όπως και οι αποδέκτες του. Οι προσωπικές στρατηγικές, οι φιλοδοξίες και τα γινάτια εξαρτώνται πάντα από τη συγκυρία. Είναι άγνωστο πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα τους επόμενους μήνες, γι’ αυτό και τα πάντα είναι ανοικτά τόσο για τα πρόσωπα όσο και για τα κόμματα.
panagopg@gmail.com
