Κατ’ αρχήν οι συνδυασμοί που θα διεκδικήσουν κάθε δήμο συγκροτούνται κεντρικά και είναι ανεξάρτητοι από εκείνους που θα διεκδικήσουν την εκλογή στις κοινότητες (επαναφέρεται ο όρος και καταργείται ο χαρακτηρισμός τοπικά διαμερίσματα). Ετσι σύμφωνα με το νόμο στα ψηφοδέλτια που θα συγκροτηθούν και θα έχουν επικεφαλής υποψήφιο δήμαρχο (δεν επιτρέπονται μεμονωμένες υποψηφιότητες) “ο αριθμός των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσος με τον αριθμό των εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας με δυνατότητα προσαύξησης έως και 30%. Στις εκλογικές περιφέρειες που εκλέγονται λιγότεροι από 5 σύμβουλοι ο αριθμός των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων μπορεί να προσαυξηθεί έως ακόμη έναν. Ο αριθμός των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων από κάθε φύλο ανέρχεται σε ποσοστό 40%, τουλάχιστον, του συνολικού αριθμού των υποψηφίων του οικείου συνδυασμού”. Οπως είναι γνωστό από προηγούμενες εκλογές, ως εκλογική περιφέρεια ορίζεται η περιφέρεια των “καποδιστριακών δήμων”, δηλαδή οι σύμβουλοι εκλέγονται και πάλι κατά παλαιούς δήμους, κατά “δημοτική ενότητα”. Να θυμίσουμε για παράδειγμα ότι στην Καλαμάτα και σε σύνολο 41 συμβούλων ο ένας προέρχεται από τη Δημοτική Ενότητα Αρι, δύο από Αρφαρά, τρεις από Θουρία και 35 από Καλαμάτα.
Και με το νέο εκλογικό σύστημα προβλέπεται δεύτερη Κυριακή για την ανάδειξη δημάρχου: “Αν κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των έγκυρων ψηφοδελτίων, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή (β’ γύρος), ανάμεσα μόνο στους υποψήφιους δημάρχους των δύο συνδυασμών που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους. Επιτυχών θεωρείται ο υποψήφιος δήμαρχος και ο συνδυασμός του που συγκέντρωσε στην επαναληπτική ψηφοφορία την απόλυτη πλειοψηφία ολόκληρου του αριθμού των έγκυρων ψηφοδελτίων”.
Για την εκλογή των δημοτικών συμβούλων προβλέπεται η εφαρμογή της απλής αναλογικής με τον “κλασικό” τρόπο: “Το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν σε όλα τα εκλογικά τμήματα δήμου αθροιστικά όλοι οι συνδυασμοί που συμμετείχαν στις εκλογές διαιρείται με τον αριθμό των εδρών που αντιστοιχούν σε κάθε δημοτικό συμβούλιο και το πηλίκο αυξημένο κατά μία μονάδα, παραλειπομένου του κλάσματος, αποτελεί το εκλογικό μέτρο. Ο αριθμός των έγκυρων ψηφοδελτίων κάθε συνδυασμού διαιρείται στη συνέχεια με το εκλογικό μέτρο και καθένας τους καταλαμβάνει τόσες έδρες όσο και το ακέραιο πηλίκο της διαίρεσης. Αν οι έδρες που καταλαμβάνουν οι συνδυασμοί που συμμετέχουν στην κατανομή με την προηγούμενη διαδικασία είναι λιγότερες από τις προς διάθεση, όσες απομένουν κατανέμονται ανά μία μεταξύ όλων των συνδυασμών, είτε έλαβαν έδρα κατά το προηγούμενο εδάφιο είτε όχι, ανάλογα με τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπά τους. Αν μετά την κατανομή των εδρών με βάση τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα παραμένουν αδιάθετες έδρες, κατανέμονται ανά μία, ανάλογα με το συνολικό αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων του συνδυασμού”.
Ενδιαφέρον έχει η κατανομή των εδρών, καθώς κάθε δήμος “διαιρείται” σε “εκλογικές περιφέρειες”. Η κατανομή ξεκινά από τις τυχόν μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες του δήμου: “Η έδρα κάθε μονοεδρικής εκλογικής περιφέρειας αποδίδεται στον συνδυασμό που έλαβε τις περισσότερες έγκυρες ψήφους στη συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια, εφόσον αυτός δικαιούται να καταλάβει έδρα. Αν, κατά τη διαδικασία, κάποιος συνδυασμός λάβει περισσότερες έδρες από αυτές που δικαιούται, αυτές του αφαιρούνται ανά μία ξεκινώντας από τη μονοεδρική εκλογική περιφέρεια στις οποίες ο συνδυασμός έλαβε τις λιγότερες ψήφους. Εδρες μονοεδρικών εκλογικών περιφερειών, οι οποίες μετά την εφαρμογή της προηγούμενης παραγράφου παραμένουν αδιάθετες, απονέμονται στον δεύτερο σε εκλογική δύναμη συνδυασμό στη συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια”. Στον Αρι για παράδειγμα, την έδρα θα πάρει ο πρώτος συνδυασμός σε αυτή την περιφέρεια, εφόσον δικαιούται έδρα.
Για τις υπόλοιπες περιφέρειες υπολογίζεται το εκλογικό μέτρο του κάθε συνδυασμού για όλο το δήμο και με αυτό διαιρούνται οι ψήφοι που πήρε σε κάθε ενότητα ξεχωριστά για να προκύψει ο αριθμός εδρών που δικαιούται σε κάθε μια από αυτές: “Στη συνέχεια υπολογίζεται το εκλογικό μέτρο για κάθε συνδυασμό, ως το πηλίκο των έγκυρων ψηφοδελτίων του συνδυασμού στο σύνολο του δήμου προς τις έδρες που δικαιούται να καταλάβει. Το πηλίκο, μετά την παράλειψη του κλάσματος, προσαυξάνεται κατά μία μονάδα. Ο αριθμός των έγκυρων ψηφοδελτίων του κάθε συνδυασμού διαιρείται σε κάθε εκλογική περιφέρεια με το εκλογικό του μέτρο και ο συνδυασμός καταλαμβάνει τόσες έδρες όσο είναι το ακέραιο πηλίκο της διαίρεσης. Αν σε κάθε εκλογική περιφέρεια υπάρχουν τόσες διαθέσιμες έδρες όσες δικαιούται ο συνδυασμός, τις καταλαμβάνει όλες και ο αριθμός τους αφαιρείται από τις διαθέσιμες της περιφέρειας. Αν δεν υπάρχει επαρκής αριθμός, στο συνδυασμό κατακυρώνονται μόνον οι διαθέσιμες έδρες”.
Στις δημαιρεσίες μετά τις εκλογές, ανεξάρτητα αν χρειάστηκαν ένας ή δύο γύροι “το προεδρείο του δημοτικού συμβουλίου συγκροτείται από τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο και τον γραμματέα, ως εξής: α) Ο πρόεδρος προέρχεται από την παράταξη του εκλεγέντος δημάρχου, είτε αναδείχθηκε πρώτη είτε δεύτερη σε εκλογική δύναμη. β) Ο αντιπρόεδρος προέρχεται από την παράταξη που αναδείχθηκε, αντίστοιχα, δεύτερη ή πρώτη σε εκλογική δύναμη, αλλά δεν ανέδειξε τον δήμαρχο. γ) Ο γραμματέας προέρχεται από την τρίτη σε εκλογική δύναμη παράταξη”. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν περισσότερες από δύο παρατάξεις ο γραμματέας προέρχεται από την παράταξη του δημάρχου.
Διαφοροποίηση υπάρχει ως προς τον ορισμό αντιδημάρχων που μπορεί να προέρχονται και από παράταξη της μειοψηφίας, αρκεί να έχουν την έγκριση της πλειοψηφίας των συμβούλων αυτής της παράταξης: “Αντιδήμαρχοι είναι οι σύμβουλοι που ορίζει ο δήμαρχος και στους οποίους μεταβιβάζει την άσκηση αρμοδιοτήτων καθ’ ύλην και κατά τόπο. Οι κατά τόπον αρμοδιότητες ασκούνται στα όρια μιας ή περισσότερων δημοτικών ενοτήτων. Αντιδήμαρχος δεν μπορεί να οριστεί σύμβουλος που ανήκει σε διαφορετική δημοτική παράταξη από αυτή του δημάρχου, εάν ο ορισμός δεν εγκριθεί από την πλειοψηφία των συμβούλων της παράταξης στην οποία ανήκει ο σύμβουλος αυτός”.
Οπως προαναφέρθηκε, η εκλογή στις κοινότητες είναι ξεχωριστή από αυτή του κεντρικού ψηφοδελτίου, θα υπάρχει δηλαδή τοπικό ψηφοδέλτιο. Οπως και παλαιότερα υπάρχουν δύο κατηγορίες κοινοτήτων: “Η εκλογή των συμβούλων των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό άνω των 300 κατοίκων γίνεται με χωριστή κάλπη και κατά συνδυασμούς. Υποψηφιότητες εκτός συνδυασμών αποκλείονται. Κάθε συνδυασμός περιλαμβάνει τον υποψήφιο πρόεδρο του συμβουλίου κοινότητας, ως επικεφαλής του συνδυασμού και τους υποψήφιους συμβούλους της κοινότητας. Ο αριθμός των υποψήφιων συμβούλων πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσος με τον αριθμό των εδρών του συμβουλίου της κοινότητας με δυνατότητα προσαύξησης έως και 30%. Κατ’ εξαίρεση, στις κοινότητες που εκλέγουν πενταμελή συμβούλια, ο αριθμός των υποψηφίων μπορεί να προσαυξάνεται κατά 1 ακόμα υποψήφιο. Ο αριθμός των υποψήφιων συμβούλων από κάθε φύλο ανέρχεται σε ποσοστό 40%, τουλάχιστον, του συνολικού αριθμού των υποψηφίων συμβούλων του οικείου συνδυασμού”.
Για τις μικρότερες κοινότητες η εκλογή γίνεται με ενιαίο ψηφοδέλτιο: “Η εκλογή προέδρων των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως 300 κατοίκων γίνεται με χωριστή κάλπη και με ενιαίο ψηφοδέλτιο όλων των μεμονωμένων υποψηφίων. Πρόεδρος της κοινότητας εκλέγεται εκείνος που θα συγκεντρώσει τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης. Οι υπόλοιποι, κατά τη σειρά των σταυρών που έλαβαν, λογίζονται ως αναπληρωματικοί”.
Αυτές είναι οι βασικές εκλογικές διατάξεις, φυσικά υπάρχουν και οι λεπτομέρειες με τις στρογγυλοποιήσεις, τις ισοψηφίες, τις διαθέσιμες έδρες, τα κωλύματα εκλογιμότητας και άλλα ζητήματα πάνω στα οποία οι υποψήφιοι θα πρέπει να σκύψουν για να μην βρεθούν προ εκπλήξεων την τελευταία στιγμή. Στον πολίτη που θα κληθεί να ψηφίσει χρειάζεται η “λογική” της διαδικασίας, την οποία προτιμήσαμε να μεταφέρουμε ως νομικό κείμενο για να μην υπάρξουν παρανοήσεις.
