Καμιά φορά μπαίνουμε στον πειρασμό να αφηγηθούμε προσωπικές ιστορίες. Από αυτές που θα μπορούσαν να παρουσιάζουν δημόσιο ενδιαφέρον. Γιατί συνδέονται με κρίσιμα ζητήματα που αφορούν την παραγωγή της περιοχής, αλλά και με σημαντικές παραμέτρους οι οποίες έχουν να κάνουν με την προβολή της, των τοπικών προϊόντων αλλά και του τουρισμού.
Την προηγούμενη εβδομάδα “γιορτάσαμε” την Παγκόσμια Ημέρα της Ελιάς. Δηλαδή ποια Παγκόσμια Ημέρα της Ελιάς, εμείς εδώ όλο το φθινόπωρο με τις ελιές ασχολούμαστε. Τις χαϊδεύουμε να μεγαλώσουν, τις μαζεύουμε χέρι-χέρι όταν γίνουν, ανησυχούμε για το δάκο που μετά τους καύσωνες... βρήκε τον καιρό του. Διαδικασία χαλαρωτική για τον άνθρωπο της πόλης, 7 ελιές στον κήπο, οι 5 κλασική ποικιλία "Καλαμών", η 1 μαύρη ελιά και η έβδομη ματσολιά. Μέρος πρώην... ελαιοπερίβολου το οικόπεδο, όταν τελείωσε το σπίτι είχαν σωθεί οι 7 ελιές που ζητήσαμε από τα συνεργεία να προσέξουν να μην τις καταστρέψουν. Ακαθορίστου ποικιλίας λαδολιές, ποιος να κάθεται να μαζεύει τα δέντρα και να πηγαίνει στο λιτρουβιό πέντε σακιά. Το χωριό έπεφτε μακριά για να κουβαλάμε σακιά με την… κούρσα, μια χρονιά δώσαμε σε γείτονα το ελεύθερο να τις μαζέψει μαζί με τις δικές του και να μας φέρει ό,τι κρίνει, τελικά έφερε έναν τενεκέ… πετρέλαιο. Από οικογενειακή παράδοση κάθε χρόνο παρασκευάζαμε “ελιές Καλαμών” αλλά αυτές που είχαμε στο χωριό δεν έφταναν ούτε για… πιπέρι, όπως λέμε. Οπότε πριν από 8 χρόνια συμφωνήσαμε με τον κυρ-Στέλιο να μας τις κεντρώσει. Του είπαμε να φέρει κεντράδια από την καλαματιανή ελιά, τη νυχάτη και τραγανή, και κεντράδια για μια ματσολιά. Φημισμένος "κεντρωτής" στην περιοχή της Βελίκας και πολύ μακρύτερα, τον είχε μάθει να κεντρώνει ο παππούς της Βούλας πριν από δεκαετίες, έχει κεντρώσει χιλιάδες δέντρα.
Ξέφυγε λίγο ο χρόνος και έφτασε Μάης, ένα κυριακάτικο πρωινό όταν ξυπνήσαμε ακούσαμε θόρυβο και είδαμε έκπληκτοι τα δέντρα καρατομημένα, ο κυρ Στέλιος είχε έρθει... αχάραγο με τον Αντρέα, το δικό μας άνθρωπο στα κτήματα. Ηρθε από την Αλβανία με το μεγάλο κύμα και πριν από 30 σχεδόν χρόνια μπήκε στο κτήμα μαζί με τον πεθερό μου και το μακαρίτη κουνιάδο μου το Θανάση, που τον χάσαμε δυστυχώς πολύ νέο. Εμαθε τη δουλειά στις ελιές από αυτούς και από τότε μονίμως φροντίζει όλο το χρόνο τα κτήματα και καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της ελαιοσυλλογής. Πλάκωσε λοιπόν αχάραγο με το αλυσοπρίονο ο Αντρέας και μέχρι να πάρουμε χαμπάρι ο κήπος ήταν... ίσιωμα, δεν μπορούσες να περάσεις από πουθενά, είχα και μια κάκωση μηνίσκου και δεν μπορούσα να κάνω... ταρζανιές, άντε να συγυρίσεις την κατάσταση. Εποχή που απαγορεύεται να κάψεις κλαριά, σκεφθείτε 7 καρατομημένα ευμεγέθη δέντρα ελιάς να πρέπει να... εξαφανιστούν. Εχω ένα μικρό εργαλείο για θρυμματισμό των κλαριών του κήπου αλλά δεν υπήρχε περίπτωση να αντέξει αυτή την ιστορία και ήθελε... δέκα ημέρες που δεν τις είχαμε γιατί ήταν εποχή που δουλεύαμε και οι δύο. Πλάκωσε η Βούλα σε ένα μικρό άνοιγμα που υπάρχει στον κήπο και άρχισε να καίει, ψήθηκε καθώς εγώ δεν μπορούσα να βοηθήσω με το πόδι και έπρεπε να τελειώσουμε όσο γίνεται νωρίτερα πριν βρεθεί κανένας κακόπιστος και έχουμε τρεχάματα ως… υποψήφιοι εμπρηστές. Τα έφερε βόλτα η Βούλα με... ψιλοκαψάλισμα μιας κλάρας της περγαμοντιάς που γειτόνευε με το χώρο της... πυράς, εκεί σήμερα είναι το μποστανάκι του κήπου γιατί έχει μικρό άνοιγμα. Χωρίς να δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα με κανέναν.
Στο μεταξύ ο κυρ-Στέλιος με μαστοριά έβαζε τα κεντράδια. Κλασικά πράγματα που ξεχνιούνται: Νάιλον από σακούλες λιπασμάτων που είναι σκληρά και δέσιμο με σκοινί γύρω από τον κορμό έτσι ώστε να σχηματίζεται μια χαμηλή επιφάνεια που μπορούσε να υποδεχθεί τη... λάσπη που κάλυπτε τον καρατομημένο κορμό για να προστατευτούν κορμοί και κεντράδια. Εκαναν τη δουλειά, έδωσε ο κυρ-Στέλιος οδηγίες πώς θα γλυτώσουμε τα κεντράδια από τους αέρηδες πριν κατέβουν στο έδαφος και κάνουν δική τους ρίζα, δένοντας το ένα με το άλλο έτσι ώστε να "κοντάρουν" ψηλά κατά έναν τρόπο τον αέρα και να μην ξεμασχαλιαστούν. Και όπως έλεγε να μην… λυπηθούμε μεγάλα κλαριά που μπορεί να έχουν και ελιές, γιατί μπορεί να τις χάσουμε. Κάναμε υπομονή και μετά από 3-4 χρόνια αρχίσαμε να... δρέπουμε τους καρπούς. Μια από τις 6 ελιές προέκυψε μαύρη, οι υπόλοιπες καλαματιανές νυχάτες. Εδώ που τα λέμε η... εξαίρεση είναι πιο παραγωγική, ωριμάζει νωρίτερα και... απεχθάνεται το δάκο. Και σε μια απομονωμένη στο πίσω μέρος ελιά, η ματσολιά βρήκε πρόσφορο έδαφος σε ένα κεντράδι και θέριεψε παραγωγικά.
Ετσι μπήκαμε στην “παραγωγή”, η οικοτεχνία έκανε θραύση και από τα φιλέματα (σε καρπό και έτοιμο προϊόν) περάσαμε στα... ταξίδια της ελιάς από τον κήπο με οικοτεχνική επεξεργασία. Οσο ο γιος μας Βαγγέλης ήταν Γερμανία τις έκανε... εισαγωγή σε ειδική συσκευασία από τον αγαπημένο συγγενή μας Σταύρο, που έχει πολύ καλό τυποποιητήριο στην περιοχή μας. Μικρέμπορος αναγνωρισμένος επισήμως στη Γερμανία, θραύση έκανε η παραγωγή μας, αλλά πού να βρούμε ελιές, έξι δέντρα όλα κι όλα. Και πολύ περισσότερο πού να βγάλουμε άκρη με το… χέρι της οικοτεχνίας. Με άνεση πούλαγε 28 ευρώ το κιλό παρακαλώ, και από ζήτηση... "δώσε μου και μένα μπάρμπα". Η εξήγηση απλή, ήταν πραγματικά ελιά Καλαμάτας σε οξάλμη και αρωματισμένη από εκείνα που φυτρώνουν στον τόπο μας, παρασκευασμένη με τον παραδοσιακό (για την οικογένεια) τρόπο. Από τότε οι ελιές έχουν ταξιδέψει ακόμη σε Ιταλία, Αγγλία, φέτος θα πάνε και Αμερική, φυσικά Αθήνα και Βόρεια Ελλάδα. Και σε όλο τον κόσμο μέσω του... bnb, καθώς στο διαμέρισμα που νοικιάζουμε στην πόλη με βραχυχρόνια μίσθωση, υπάρχει πάντα ένα βαζάκι υποδοχής. Δίπλα σε ένα μπουκαλάκι με ελαιόλαδο παραγωγής μας. Πολλές φορές οι επισκέπτες τρώνε ελιές και κρατάνε μερικές να πάρουν μαζί τους, καθώς εξαφανίζεται και το… βαζάκι. Σημασία δεν έχει το έσοδο που μπορεί να προκύψει (πολύ μικρό για εμάς, ούτε ο κόπος μας) αλλά το “ταξίδι” της ελιάς. Και η διαφήμιση στο πραγματικό τοπικό προϊόν, η "εξάσκηση" του καταναλωτή να το ξεχωρίζει και να το προτιμά ακόμη και αν στοιχίζει κάτι παραπάνω από εκείνο που του πλασάρουν ως "ελιά Καλαμών".
Οφείλουμε και πρέπει να προστατεύσουμε το προϊόν που αποτελεί "όχημα" για να ταξιδεύει το όνομα της πόλης και της περιοχής σε όλο τον κόσμο. Κάποτε ένας φίλος Καλαματιανός μετανάστης στην Αυστραλία, όταν εργαζόμουν ακόμη στην "Ελευθερία", μου είχε γράψει κάτι πολύ απλό: Σκεφθείτε τι θα είχαν κάνει οι Αμερικάνοι αν είχαν ένα τέτοιο προϊόν όπως η "ελιά Καλαμών". Η τυπολογία της ονομασίας δεν με ενδιαφέρει, οι παλαιότεροι έλεγαν "ελιά Καλαμών" και εννοούσαν ακριβώς αυτό που περιγράφω. Η θεία Πότα, η δεύτερη αδερφή του πατέρα μου, παντρεύτηκε στην Αθήνα και έφτιαξε ένα μικρό σπιτάκι σε μια... κόντρα ανηφόρα στο Γαλάτσι. Εκεί έμεινα ως πρωτοετής φοιτητής, η θεία δεν είχε παιδιά και "περιέθαλπε" τα ανίψια της όσο μπορούσε μαζί με το θείο Γιάννη. Οταν λοιπόν έφτιαξε το σπίτι ήθελε να βάλει στο πεζοδρόμιο ελιές για να τις φτιάχνει κάθε χρόνο. Μια μέρα περνούσε κάποιος που πούλαγε ελιές, νεόκτιστη η περιοχή με φτωχικά σπίτια και είχαν ζήτηση. Τον ρωτάει λοιπόν: "Είναι Καλαμών;". Ηθελε να είναι σίγουρη ότι θα είχε μαύρες βρώσιμες ελιές για να φτιάχνει όπως είχε μάθει από τη γιαγιά Σταυρούλα. Και ο... μάστορας αμήχανος απαντάει: "Ναι, είναι Καλαμών... Αμερικής"¨. Πού να ήξερε ο άνθρωπος ότι μετά από δεκαετίες θα πουλούσαν ως "Καλαμών" ελιές από τη Χιλή, την Αίγυπτο, την Τουρκία και αλλού. Στην εποχή των "μαϊμούδων"...
Στην αφήγηση που προηγήθηκε θίγονται με “λογοτεχνίζοντα” τρόπο κρίσιμα ζητήματα που καλύπτουν όλο το φάσμα των θεμάτων που σχετίζονται με την ελιά, από τη φροντίδα, την ποιότητα του καρπού, την εμπορία, τις προωθητικές ενέργειες, την υπονόμευση του προϊόντος. Το καθένα θα μπορούσε να είναι μια ξεχωριστή ιστορία. Θα ολοκληρώσω το κείμενο με αυτό που έχω “εμπεδώσει” μετά από σχεδόν 4 χρόνια στη βραχυχρόνια μίσθωση: Η υποδοχή και η πληροφόρηση του επισκέπτη για ό,τι μπορεί να τον ενδιαφέρει, και η γνωριμία του με τα αυθεντικά τοπικά προϊόντα, είναι το “άλφα” και το “ωμέγα” για να γίνει ο καλύτερος “διαφημιστής” της περιοχής και των προϊόντων της. Περισσότερα γι’ αυτά, σε μια άλλη προσωπική αφήγηση...
