Μια ιδέα λοιπόν και για το δήμο σε περίοδο κρίσης που ο κόσμος χρειάζεται δημόσιες υποδομές. Να κάνει το δικό του οργανωμένο σχέδιο υποδοχής με σκίαστρα, αλλαξιέρες και ντους, και να δώσει διαφορετικό τόνο, τη δική του αντίληψη πάνω στην οποία στο επόμενο στάδιο θα πρέπει να προσαρμοστούν όλοι. Οταν σκορπίζονται λεφτά για αναπλάσεις και εφέ, δεν μπορούν να βρεθούν πόροι για ένα τέτοιο σχέδιο; Λέμε τώρα, μια ιδέα.
Ψάχνοντας τις παλιές εφημερίδες, βρήκα μια αγγελία του 1925: «Ενοικιάζονται διά θερινήν περίοδον τρεις οικίαι, μία εντός του χωρίου Σιτσόβης, τέως Δήμου Αλαγονίας και αι δύο έτεραι επάνω εις την θέσιν Αγιος Νικήτας. Πληροφορίες παρά τω κ. [...] παντοπώλη». Καλοκαίρι είναι και το θυμήθηκα τώρα που όλοι κοιτάζουν προς τη θάλασσα για δροσιά παρότι ψήνει ο τόπος ακόμη και αν δεν έχουν χτυπήσει ακόμη καύσωνες και καυσωνάκια. Τη νέα εποχή το «παραθέρισμα» στο βουνό έχει εγκαταλειφθεί, όχι μόνον επειδή πλέον δεν νοικιάζει κανένας σπίτι... διά την θερινήν περίοδον, αλλά και γιατί με την εξέλιξη (συν τα διοικητικά μέτρα πριν 30 χρόνια), δεν πηγαίνουν πλέον στο βουνό ούτε οι παραδοσιακοί κατασκηνωτές.
Η παράδοση διακόπηκε βίαια και δεν δημιουργήθηκαν οι υποδομές που θα επέτρεπαν την εδραίωση του ορεινού τουρισμού. Προϋπόθεση για τον οποίο είναι ένα ευρύ δίχτυ καταλυμάτων και υπηρεσιών που θα μπορούσε να δημιουργήσει χαρακτηριστικά προορισμού. Οπως επίσης και ένα δίχτυ συνεργαζόμενων μικρών μονάδων που θα επέτρεπε στους επισκέπτες να οργανώνουν ένα ημερήσιο πρόγραμμα μετακινήσεων από περιοχή σε περιοχή, καθώς έχει ξεπεραστεί προ πολλού η αντίληψη του παραθεριστή που πάει με τις ημέρες σε ένα σημείο για να πάρει οξυγόνο, κατά πώς λέγανε την παλιά καλή (για τον ορεινό τουρισμό) εποχή. Το αυτοκίνητο είναι βασικός παράγοντας αυτής της αλλαγής αφού καθιστά εύκολη τη μετακίνηση και την αλλαγή παραστάσεων.
Η Μεσσηνία στο σύνολό της -και σε συνέργεια φυσικά με γειτονικές περιοχές- θα μπορούσε να είναι ιδανικός τόπος για εναλλακτικό τουρισμό καθώς διαθέτει έναν τεράστιο φυσικό πλούτο: βουνά, ποτάμια, λίμνες, περιοχές ιδιαίτερου κάλλους σε όλο το μήκος και το πλάτος της. Αλλά και πέρα από τον φυσικό πλούτο διαθέτει σημαντικές αρχαιότητες που πολλαπλασιάζουν τις επιλογές του περιηγητικού τουρισμού. Ο οποίος άλλωστε ανθεί την εποχή του αυτοκινήτου. Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει βεβαίως και με μια «βάση εξόρμησης» και επανόδου, όμως η δυνατότητα υποστήριξης από πολλά σημεία, που θα επέτρεπε την ημερήσια μετακίνηση και γνωριμία με περισσότερες περιοχές, είναι μια πολύ πιο ελκυστική υπόθεση.
Ασφαλώς και πολλά τέτοια πράγματα φαντάζουν ουτοπία και μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία η οικονομική κρίση περιορίζει τις δυνατότητες επενδύσεων αλλά και περιήγησης για τους Ελληνες που θα μπορούσαν να τροφοδοτούν ένα τέτοιο ρεύμα κάτω από άλλες συνθήκες. Η επισήμανση αυτή όμως έχει τη δική της σημασία, καθώς τα προηγούμενα χρόνια κατασπαταλήθηκαν πολύτιμοι πόροι χωρίς σχέδιο και με μια μοιρασιά που εξυπηρετούσε κάποιους τοπικούς παράγοντες και την εκλογή τους. Τα δε καταλύματα σκορπίστηκαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και χρηματοδοτήθηκαν δράσεις ακόμη και σε περιοχές οι οποίες αντικειμενικά ήταν κορεσμένες. Σε άλλα σημεία της χώρας που επιλέχθηκαν περιοχές στις οποίες συγκεντρώθηκαν δράσεις, υπήρχε πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και δημιουργήθηκαν «επώνυμοι» προορισμοί.
Να θυμίσουμε ότι από το 1985 πήγαινε κι ερχόταν η υπόσχεση για τοπικό αναπτυξιακό πρόγραμμα για την περιοχή του Ταϋγέτου, αλλά ουδέποτε είδαμε κάτι τέτοιο. Ούτε και μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές όταν έσπευδαν τα υπουργικά κλιμάκια μεταφέροντας υποσχέσεις με τα τσουβάλια αλλά εξατμίστηκαν μετά το πρώτο σοκ και τα κάθε είδους επιδόματα. Να θυμίσω ακόμη τις περίφημες συναντήσεις Μεσσηνίας - Λακωνίας (γιατί όχι και Αρκαδίας, δεν το κατάλαβα ποτέ) για την ανάπτυξη του Ταϋγέτου. Μελέτες και κόντρα μελέτες αλλά από έργο μηδέν. Και όχι επειδή δεν πρόκαμαν αλλά γιατί τελικά δεν είχαν κατά νου σχέδιο με μέση αρχή και τέλος, αλλά και πρόγραμμα χρηματοδότησης. Για να πάμε στην άλλη άκρη της Μεσσηνίας όπου στα χαρτιά και τις πρώτες φάσεις της μελέτης έμεινε αυτή η ιστορία της συνεργασίας Μεσσηνίας - Ηλείας για την ανάπτυξη της Νέδας. Τώρα αν σκαλίσουμε τη μνήμη μας όλο και κάποια σχέδια θα βρούμε παραπεταμένα σε συρτάρια και φοριαμούς. Σχέδια και μελέτες για τις οποίες δαπανήθηκαν χρήματα και εργατοώρες συσκέψεων που τελικά δεν καρποφόρησαν. Για κάθε περίπτωση μπορεί να ανακαλύψουμε και διαφορετική αιτία, το κοινό συμπέρασμα όμως είναι η έλλειψη αποτελεσματικότητας και η υπόκλιση στο «φαίνεσθαι» ως ασφαλούς τρόπου αναπαραγωγής της εξουσίας των τοπικών αρχόντων. Πρόκειται για στοιχεία που αν δεν αλλάξουν θα συνεχίσουμε να ανοίγουμε τρύπες στο νερό.
Πολλοί πίστευαν ότι με τον «Καλλικράτη» και τη μεγέθυνση των μονάδων αυτοδιοίκησης θα μπορούσε να αλλάξει ο ρόλος τους στη διαδικασία της τοπικής ανάπτυξης. Για μια ακόμη φορά όμως αποδείχθηκε ότι δεν κάνουν τα ράσα τον παπά. Γιατί οι αντιλήψεις δεν άλλαξαν χαρακτήρα, αλλά μέγεθος. Το παλιό πολιτικό προσωπικό μπόλιασε το νέο θεσμό με τις παθογένειες του (μικροπολιτικού) παρελθόντος και, σε συνδυασμό με τις δυσλειτουργίες και τη συγκεντροποίηση της εξουσίας, δημιούργησαν ισχυρούς παράγοντες που συνωστίζονται στους διαδρόμους και αναζητούν άκρες για εργάκια. Από τα οποία ορισμένα πράγματι βελτιώνουν την καθημερινότητα του πολίτη ενώ άλλα καταπίνουν ευρώ. Βαδίζοντας όμως στη δεύτερη θητεία, δεν είδαμε να εμφανίζεται σε κανέναν δήμο μια δραστηριότητα για τη συγκρότηση ενός τοπικού αναπτυξιακού προγράμματος με δομή και ιεραρχήσεις που θα επέτρεπαν την σταδιακή χρηματοδότηση και την βήμα-βήμα υλοποίηση ενός σχεδίου με συνεργαζόμενες μεταξύ τους δράσεις. Ενας τέτοιος τομέας δράσης θα ήταν αυτός του αγροτουρισμού για την ανάπτυξη του οποίου προσφέρεται η περιοχή και μάλιστα για όλο το χρόνο. Αν ο κάθε δήμος δεν ξεκινήσει να ασχολείται συστηματικά με τέτοιου είδους δραστηριότητες, κανένας δεν πρόκειται να «αναπτύξει» την περιοχή του. Καλές είναι οι πρωτοβουλίες που μπορεί να παίρνουν κάποιες άνθρωποι με μονωμένα, όμως χωρίς σχέδιο κινδυνεύουν να χαθούν στο απέραντο τίποτα.
Η λαϊκή σοφία διδάσκει «κάλλιο αργά παρά ποτέ». Και σήμερα η ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών από τα κάτω, η διεκδίκηση προγραμμάτων που θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας των κατοίκων της περιοχής ή θα προσελκύουν καινούργιες, είναι απολύτως απαραίτητα στοιχεία για να ξεκολλήσει το κάρο από το βάλτο. Τα απλωμένα τραπεζοκαθίσματα υποδοχής του «φαντασιακού τουρισμού» μόνον ανάπτυξη δεν είναι.
