Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η εξέλιξη αυτή θα έπρεπε να δώσει την ώθηση που χρειάζεται η ελληνική οικονομία για να βγει από τη φάση της ύφεσης και να ξεκινήσει ένας νέος αναπτυξιακός κύκλος. Πολύ φοβάμαι όμως ότι, τελικά, τα έσοδα από τον τουρισμό αφενός θα καλύψουν ορισμένες τρέχουσες ανάγκες των επιχειρήσουν και των νοικοκυριών και αφετέρου θα στηρίξουν τη διατήρηση του ευρύτερου δημοσίου τομέα - με συνέπεια να μη γίνουν και πάλι οι επενδύσεις που απαιτούνται ώστε να μπει η ελληνική οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης.
Με απλά λόγια: Τα αδήλωτα εισοδήματα από τον τουρισμό θα διαχυθούν στην οικονομία, μέχρι τα μισά από αυτά να καταλήξουν μέσω φόρων και ασφαλιστικών εισφορών στο δημόσιο ταμείο, και τα άλλα μισά στο εξωτερικό για την αγορά αναγκαίων πρώτων υλών και αγαθών. Ετσι, δεν θα περισσέψουν ούτε καν τα χρήματα που απαιτούνται για την αντικατάσταση του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού ο οποίος φθείρεται κατά την παραγωγική διαδικασία. Στη συνέχεια, για να μην καταρρεύσει η οικονομία, θα επιδοτηθεί για μια ακόμα φορά η αγορά του εξοπλισμού -που κανονικά έπρεπε να αντικατασταθεί από την αποταμίευση των επιχειρήσεων-, και όχι η δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Κάπως έτσι τα αυξημένα έσοδα από τον τουρισμό, αντί να δώσουν ώθηση στην οικονομία, θα φτάσουν ίσα ίσα για τη διατήρηση του τρέχοντος εισοδήματος, ενώ την ίδια ώρα οι ανταγωνίστριες οικονομίες θα ανεβαίνουν ολοένα και ψηλότερα στην κλίμακα του βιοτικού επιπέδου.
Δυστυχώς, αντί να αναζητήσουμε το αναπτυξιακό μοντέλο της επόμενης μέρας, χάθηκε πολύτιμος χρόνος (και φυσικά πάρα πολλά χρήματα) ψάχνοντας τα... «λεφτά που υπάρχουν» σε Καστελόριζα, Ζάππεια και Θεσσαλονίκες, και κάνοντας «σκληρές διαπραγματεύσεις». Εννοείται ότι για την απώλεια του χρόνου και των χρημάτων ευθύνεται κυρίως η πολιτική ελίτ, που προσπάθησε να διατηρήσει την κατεστημένη τάξη πραγμάτων τάζοντας μαγικές λύσεις και επιρρίπτοντας όλες τις ευθύνες για τη μείωση του εισοδήματος στους ξένους. Την ίδια ώρα ένα μεγάλο κομμάτι της επιχειρηματικής ελίτ πίστεψε ότι μπορεί να διατηρήσει την προνομιούχο θέση του στη βαλκανική ζούγκλα, μακριά από τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σε αυτές τις συνθήκες, η αναζήτηση «μαγικών λύσεων» εκ μέρους των συντεχνιών, των συνταξιούχων και των δημοσίων υπαλλήλων εξέπληξε μόνο όσους συνηθίζουν να πέφτουν από τα σύννεφα σε κάθε ανατολή του ηλίου.
Το μόνο που μένει να μάθουμε από εδώ και πέρα είναι αν τελείωσαν οι ψευδαισθήσεις της ελληνικής κοινωνίας ή αν θα συνεχίσει την πορεία της αναζητώντας «μαγικές λύσεις», αντί να πράξει ό,τι θεωρείται αυτονόητο στον σύγχρονο κόσμο.
Ειλικρινά θα ήθελα να πιστέψω ότι πέρασε ανεπιστρεπτί η εποχή των ψευδαισθήσεων, αλλά καθημερινώς διαπιστώνω ότι είναι δύσκολο να αλλάξουν νοοτροπίες και αντιλήψεις που έχουν βαθιές ρίζες στο χρόνο. Για παράδειγμα: Βλέπω πολλούς να ονειρεύονται αυξήσεις (μισθών οι εργαζόμενοι, τιμών οι επιχειρηματίες) αλλά σχεδόν κανέναν να μη διεκδικεί επιμόνως και να μη θέτει ψηλά στην πολιτική ατζέντα τη μείωση των φόρων και των εισφορών, που θα αυξήσει αυτόματα το διαθέσιμο εισόδημα.
Ακούω επίσης πολλούς να μιλούν για την ανάγκη μείωσης των εισαγωγών και στήριξης της εγχώριας παραγωγής, αλλά σπάνια ακούω κάποιον να εξηγεί πειστικά πώς ακριβώς θα επιβιώσουν μακροχρόνια οι επιχειρήσεις πληρώνοντας υψηλότερους φόρους από τις ανταγωνίστριές τους στο εξωτερικό.
Τέλος, διαβάζω πολλά κείμενα για τη φυγή των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, αλλά την ίδια ώρα σχεδόν κανένας δεν κατηγορεί ως ηθικούς αυτουργούς της μεγάλης φυγής όσους κάνουν πολιτική καριέρα διαδηλώνοντας κατά των επενδύσεων. Σκεφτείτε μόνο τι θύελλα αντιδράσεων θα προκαλέσει μια ενδεχόμενη πρόταση για παροχή κινήτρων με στόχο τη δημιουργία ιδιωτικών υγειονομικών μονάδων, για ασθενείς από τα Βαλκάνια και όλη την Ευρώπη, στις οποίες θα απασχοληθούν Ελληνες γιατροί που εργάζονται σήμερα στο εξωτερικό.
Ποιος θα αντιμετωπίσει αυτούς που θα σηκώσουν μαύρες σημαίες καταγγέλλοντας την «ιδιωτικοποίηση του κοινωνικού αγαθού της υγείας»;
Μην ψάχνεις άδικα κάποιον να απαντήσει στη ερώτηση. Μόνο εσύ μπορείς να απαντήσεις.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
