Ουσιαστικά, για μια ακόμα φορά οι τοπικές αρχές, ακολουθώντας βεβαίως την πεπατημένη των ευρωπαϊκών αρχών, προτιμήσαν να κρύψουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί αντί να αναζητήσουν μια μόνιμη λύση. Εννοείται ότι οι τοπικές αρχές της Μεσσηνίας δεν μπορούν να λύσουν μόνες τους το παγκόσμιο πρόβλημα της μετανάστευσης. Εννοείται επίσης ότι το θέμα είναι πολυσύνθετο και η λύση του δεν είναι τόσο... απλή όσο φαντάζονται εκείνοι που υποστηρίζουν ότι για όλα φταίει ο καπιταλισμός, προτείνοντας παράλληλα να αναλάβουν την οικονομική βοήθεια προς τους μετανάστες οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.
Σε αντίθεση λοιπόν με όσα υποστηρίζουν οι φανατικοί εχθροί της Δύσης -που μεταξύ άλλων δεν μπορούν να χωνέψουν την κατάρρευση των ανατολικών ολοκληρωτικών καθεστώτων ενώ αυτοί είχαν προβλέψει την κατάρρευση του καπιταλισμού-, η μετανάστευση προς τις φιλελεύθερες δημοκρατίες επιβεβαιώνει με τον πιο αδιάψευστο τρόπο ότι οι άνθρωποι πάντα αναζητούν καλύτερες συνθήκες ζωής και δεν βολεύονται με ημίμετρα. Ετσι, αν και τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει τεράστια οικονομικά άλματα σε Αφρική, Ασία, Κεντρική και Νότια Αμερική, εκατομμύρια άνθρωποι από αυτές τις περιοχές αναζητούν μια θέση στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Αυστραλία.
Βεβαίως, σύμφωνα με τις θεωρίες των αντιδυτικών, για τις οικονομικές ανισότητες ευθύνεται αποκλειστικά ο δυτικός καπιταλισμός - και άρα αυτός προκαλεί τη μετανάστευση, όπως άλλωστε προκαλεί και όλα τα δεινά της ανθρωπότητας τους τελευταίους αιώνες. Το μόνο που δεν μπορούν τελικά να εξηγήσουν οι αντιδυτικές θεωρίες είναι γιατί εκατομμύρια άνθρωποι θέλουν ακόμα και με κίνδυνο της ζωής τους να ενταχθούν στην “καπιταλιστική κόλαση” της Δύσης, αντί να αναζητούν ανατολικούς σοσιαλιστικούς ή ισλαμικούς παράδεισους. Ουσιαστικά οι αντιδυτικοί δεν μπορούν και δεν θέλουν να δουν το αυτονόητο: Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες της Δύσης, αν και δεν είναι ιδανικές Ουτοπίες, είναι πολύ καλύτερες από τα ολιγαρχικά ή θεοκρατικά καθεστώτα της Ανατολής και της Αφρικής, τα οποία αναγκάζουν εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν με κάθε τρόπο τον τόπο τους για ν' αναζητήσουν μια αξιοπρεπή ζωή.
Από εκεί και πέρα οι φιλελεύθερες δυτικές δημοκρατίες κινδυνεύουν να πέσουν θύματα της επιτυχίας τους, αν δεν βρουν εγκαίρως λύση για το παγκόσμιο πρόβλημα της μετανάστευσης. Δυστυχώς όμως καμιά πολιτική θεωρία δεν έχει έτοιμες απαντήσεις, αφού τόσο το κοινωνικό κράτος (όπου υπάρχει) όσο και το βιοτικό επίπεδο των δυτικών οικονομιών είναι αδύνατον να διατηρηθούν εάν υπάρξει ελεύθερη μετακίνηση του παγκόσμιου πληθυσμού. Από την άλλη πλευρά είναι τουλάχιστον παράλογο να ευαγγελίζεσαι την ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων και κεφαλαίων, και να εμποδίζεις την ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων. Αν μάλιστα οι δυτικές δημοκρατίες επιλέξουν να σηκώσουν τείχη για να εμποδίσουν τη μετανάστευση, θα πάψουν να είναι φιλελεύθερες - και αργά η γρήγορα θα καταρρεύσουν, όπως κατέρρευσαν και τα ανατολικά ολοκληρωτικά καθεστώτα που προσπάθησαν να κρατήσουν με τη βία τους πολίτες τους εντός των “σοσιαλιστικών παράδεισων”. Στην αντίθετη περίπτωση όμως, όπως προαναφέραμε, η ελεύθερη μετακίνηση των πληθυσμών θα οδηγούσε μαθηματικά σε κατάρρευση των δυτικών δημοκρατιών, εξαιτίας της κατάρρευσης του κοινωνικού κράτους (δεν μπορούν να πάρουν επίδομα ανεργίας εκατομμύρια μετανάστες κ.λπ.) αλλά και του βιοτικού επιπέδου, από μια υπερπροσφορά εργασίας.
Σε θεωρητικό επίπεδο και υπό ιδανικές συνθήκες, ο μέσος δρόμος της σταδιακής ενσωμάτωσης θα αποτελούσε μεταξύ άλλων τη λύση όχι μόνο για το θέμα της μετανάστευσης, αλλά και για το δημογραφικό πρόβλημα της γερασμένης Ευρώπης. Δυστυχώς, η Ιστορία δείχνει ότι η ανθρωπότητα σπανίως ακολουθεί τα ιδανικά μονοπάτια και τις μέσες οδούς. Μακάρι αυτή τη φορά να γίνουν αλλιώς τα πράγματα και ν' ακολουθηθεί ο δρόμος της συναίνεσης, αλλά μέχρι τώρα κυριαρχούν οι εθνικολαϊκιστικές φωνές που υπόσχονται επιστροφή στον… 20ό αιώνα. Ετσι ο Ντόναλντ Τραμπ εκλέχτηκε πρόεδρος των ΗΠΑ λέγοντας ότι θα σηκώσει τείχος στα σύνορα με το Μεξικό, και η Μαρί Λε Πεν πήρε ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό στον δεύτερο γύρο των γαλλικών εκλογών προτείνοντας διάλυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και επιστροφή στο έθνος-κράτος. Οι φωνές αυτές θα αυξάνονται συνεχώς μελλοντικά, τόσο επειδή θα κλείνει η ψαλίδα μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων οικονομιών, όσο και γιατί τα εκατομμύρια των μεταναστών θα δυσκολεύονται να ενσωματωθούν ομαλά στις δημοκρατικές κοινωνίες της Δύσης.
Στην απέναντι όχθη, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός δεν είναι εφεύρημα των εθνικολαϊκιστών που τον εκμεταλλεύονται για να κατακτήσουν την εξουσία - αλλά μια πραγματικότητα που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με ευχές εκ μέρους του δημοκρατικού κόσμου.
Οσο για την Ελλάδα; Αν υπήρχε σοβαρό κράτος, αντί να μαλώνουμε για το πού θα δημιουργηθούν στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταναστών, θα είχαμε εκπονήσει ήδη σχέδια εγκατάστασής τους σε δημογραφικά γερασμένα χωριά και νησιά. Οι περισσότεροι πολιτικοί όμως (και φυσικά οι πολίτες) εξακολουθούν να πιστεύουν ότι και στο μέλλον οι συντάξεις θα πληρώνονται με δανεικά, κι όχι με ασφαλιστικές εισφορές εργαζόμενων Ελληνων και μεταναστών. Γι' αυτό και οι νέοι επιστήμονες της χώρας μεταναστεύουν στην Ευρώπη, διεκδικώντας μια καλύτερη ζωή, όπως εκατομμύρια άνθρωποι από την Ασία και την Αφρική.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
