Oυσιαστικά, η πολιτική πραγματικότητα δείχνει να μιμείται τους πρωταγωνιστές της τηλεοπτικής σειράς "House of Cards" στην οποία ο Φρανκ Αντεργουντ και η σύζυγός του Κλερ εξουδετερώνουν τους αντιπάλους τους και πατούν κυριολεκτικά και μεταφορικά επί πτωμάτων, στην αρχή για να κατακτήσουν και στη συνέχεια για να διατηρήσουν την εξουσία. Γιατί όμως μια παρέα κατακτά τόσο εύκολα την εξουσία; Γιατί η κοινωνία παρακολουθεί υπνωτισμένη και δεν αντιδρά;
Μια απάντηση στα ερωτήματα αυτά μας δίνει ο οικονομολόγος Μηνάς Αναλυτής σ' ένα κεφάλαιο του βιβλίο του "Στο όνομα της Οικονομίας" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Επίκεντρο". Γράφει ο κ. Αναλυτής για τη γαλλική λέξη inaptocratie που εφηύρε ο Γάλλος ακαδημαϊκός Jean d' Ormesson:
«Στα ελληνικά μπορεί να μεταφραστεί ως "αδεξιοκρατία", ο ορισμός της οποίας είναι ο εξής: Σύστημα διακυβέρνησης όπου οι λιγότερο ικανοί να ηγηθούν, εκλέγονται από τους λιγότερο ικανούς να παράγουν, και στο οποίο τα λιγότερα ικανά μέλη της κοινωνίας να επιβιώσουν, να επιτύχουν, επιβραβεύονται με αγαθά και υπηρεσίες που πληρώνονται από τον κατασχεμένο πλούτο ενός ολοένα και περισσότερο συρρικνούμενου αριθμού παραγωγικών ατόμων».
Στη συνέχεια ο συγγραφέας επισημαίνει για την "αδεξιοκρατία":
«Φαίνεται ότι κάθε σύστημα διακυβέρνησης, σε διαφορετικό βέβαια βαθμό, παρουσιάζει μία εγγενή τάση προς "αδεξιοκρατία" επιβραβεύοντας όχι τους άξιους και ικανούς, αλλά εκείνους που έχουν την ικανότητα, με τρόπο δημαγωγικό και παραπλανητικό, να αποπλανούν συστηματικά τον μέσο ψηφοφόρο και, κάνοντας χρήση επικοινωνιακών τεχνασμάτων, να διασφαλίζουν και να διαιωνίζουν τα συμφέροντά τους.
Το σύστημα "αδεξιοκρατίας" έχει δύο πόλους. Ο μεν πρώτος περιλαμβάνει τους πολιτικούς, που έχουν τη νομοποιητική εξουσία, ο δε δεύτερος περιλαμβάνει τη δημόσια διοίκηση, που κατέχει την πραγματική επιχειρησιακή γνώση και δύναμη ώστε να υλοποιεί τις αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας.
Η κρατική μηχανή μπορεί να παρομοιαστεί με μία τεραστίων διαστάσεων επιχείρηση, η οποία χωρίς ξεκάθαρους στόχους, χωρίς λογοδοσία και ελλείψει ανταγωνισμού, αντί να ικανοποιεί τους πολίτες, ικανοποιεί τα δικά της στενά συντεχνιακά συμφέροντα. Αυτή η ιεραρχικά δομημένη κρατικοδίαιτη ολιγαρχία είναι εκείνη που στην πραγματικότητα έχει τη δύναμη και που -προφανώς- η πολιτική εξουσία φροντίζει να τη στελεχώνει με τα κατάλληλα άτομα για να διαιωνίζεται το καθεστώς της αναξιοκρατίας».
Παίρνοντας τη σκυτάλη από τον κ. Αναλυτή, θα τονίσουμε ότι η εγγενής τάση προς "αδεξιοκρατία" έχει ενισχυθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς η ίδια η κρατική μηχανή μπορεί πλέον και επιβάλει τους δικούς της πολιτικούς. Ειδικά στην Ελλάδα, οι περισσότεροι τοπικοί άρχοντες και πολιτικοί προέρχονται από τους κόλπους του ευρύτερου δημόσιου τομέα, και γι' αυτό εξυπηρετούν πρωτίστως τα συμφέροντα της γραφειοκρατικής τάξης και των κρατικοδίαιτων επιχειρήσεων. Αντιθέτως, όποιος επιχειρήσει να εκφράσει τα συμφέροντα του "ολοένα και περισσότερο συρρικνούμενου αριθμού παραγωγικών ατόμων που παράγουν πλούτο" θα βρεθεί αντιμέτωπος όχι μόνο με τους αντίπαλους πολιτικούς, αλλά και με την πανίσχυρη κρατική μηχανή που εκφράζει τα συμφέροντα των "λιγότερο ικανών".
Με απλά λόγια: Μια παρέα μπορεί εύκολα να κατακτήσει την ηγεσία ενός κόμματος εξουσίας, και την ίδια την εξουσία, αρκεί να εκφράζει (ή τουλάχιστον να μην απειλεί) τα στενά συντεχνιακά συμφέροντα των "λιγότερο ικανών", οι οποίοι τρέφονται από την κρατικοδίαιτη οικονομία. Αντιθέτως, όποιος πολιτικός τολμήσει να συγκρουστεί με την πανίσχυρη κρατική μηχανή των "λιγότερο ικανών" καταγγέλλεται για... ελιτισμό και εξαφανίζεται από τον πολιτικό χάρτη.
Στην Ελλάδα, έτσι διαιωνίζεται η κατεστημένη πολιτική τάξη πραγμάτων που επιβάλλει ολοένα και περισσότερους φόρους σε ολοένα και λιγότερους παραγωγούς πλούτου - με συνέπεια η οικονομία να βυθίζεται σε ολοένα και χαμηλότερα επίπεδα.
Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, ο πρώην πρωταγωνιστής των ριάλιτι και νυν κάτοικος του Λευκού Οίκου, στον εμπορικό πόλεμο που έχει κηρύξει στους ανταγωνιστές των ΗΠΑ, δεν έχει σύμμαχο μόνο τη δημόσια διοίκηση, αλλά και όλους εκείνους τους "λιγότερο ικανούς" του ιδιωτικού τομέα που πιστεύουν ότι οι δασμοί θα καταφέρουν να τους σώσουν από τη "δημιουργική καταστροφή". Προκειμένου μάλιστα να διασφαλίσουν τη σωτηρία τους, είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν μεγαλύτερη εξουσία στον ένοικο του Λευκού Οίκου, ο οποίος επιτίθεται με μανία στη Δικαιοσύνη και στον Τύπο για να εξασφαλίσει τις συνθήκες που θα του επιτρέψουν να μετατρέψει σταδιακά τη δημοκρατία σε ανελεύθερο καθεστώς, σαν αυτά που έχουν εγκαθιδρύσει στη Ρωσία ο Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Τουρκία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και στην Ουγγαρία ο Βίκτωρ Ορμπαν.
Θανάσης Λαγός
Εmail: lathanasis@yahoo.gr
