Τα θέματα είναι φέτος δύο: η τεράστια ζημιά από το δάκο, που έχει επηρεάσει ποιοτικά και ποσοτικά την παραγωγή, και η χαμηλή τιμή του ελαιόλαδου. Το πρώτο ζήτημα είναι λοιπόν το ποιος ευθύνεται για την πλημμελή καταπολέμηση του δάκου, παρότι υπάρχει πρόγραμμα για το οποίο οι ελαιοπαραγωγοί πληρώνουν και μάλιστα αδρά. Δεν υπάρχει καμία μέριμνα αποζημίωσης; Κανένας δεν ευθύνεται; Μόνο ο κακός καιρός; Ολα καλά καμωμένα; Μήπως οι αγροτικοί σύλλογοι και συνεταιρισμοί, ακόμα και μεμονωμένοι παραγωγοί, να έριχναν στα δικαστήρια καμιά αγωγή αποζημίωσης, για να δούμε τι θα πουν στους εισαγγελείς οι αναρμόδιοι Χατζηπετρήδες που προσπαθούν να κρυφτούν ο ένας πίσω από τον άλλο κι όλοι μαζί πίσω από τον... κακό μας τον καιρό;
Οι χαμηλές τιμές του ελαιόλαδου σε σχέση με πέρσι προκαλούν επιπρόσθετο πονοκέφαλο για όλους, τόσο για φέτος όσο και για το μέλλον. Η μείωση της παραγωγής, η ποιοτική υποβάθμιση και η χαμηλή τιμή του λαδιού προμηνύουν πολύ δύσκολη χρονιά για όλους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αν αυτά τα χρόνια της κρίσης η περιοχή δεν είχε το ελαιόλαδο, και μάλιστα σε μια καλή συγκυρία από άποψη τιμής, τα προβλήματα σε όλα τα επίπεδα θα ήταν πολλαπλάσια.
Η τιμή που θα διαμορφωθεί τελικά στο ελαιόλαδο δεν μπορεί από κανέναν να προβλεφθεί. Οι κακές τιμές σήμερα μπορεί να είναι καλές σε μερικές εβδομάδες ή να γίνουν ακόμα χειρότερες αν επαναληφθεί το περσινό κατρακύλισμα. Πόσο πιο κάτω μπορεί να πάνε; Κανείς δεν μπορεί να ξέρει. Οταν ένα προϊόν πωλείται κατά βάση ως πρώτη ύλη και όχι ως τελικό, τα πάντα μπορούν να συμβούν.
Το ζήτημα λοιπόν που πρέπει σταθερά να απασχολεί τους πάντες είναι πώς το ελαιόλαδο της Μεσσηνίας θα κατακτήσει αγορές ως ένα επώνυμο, τελικό προϊόν, που θα ταξιδεύει μέσα σε μπουκάλια και όχι σε βυτία. Το καλό είναι ότι ξέρουμε τι πρέπει να γίνει για να έχει μέλλον το προϊόν του τόπου μας. Το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουμε πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί. Δεν υπάρχει δηλαδή ένα συγκεκριμένο πλάνο, μια συνταγή επιτυχίας. Ο καθένας έχει να προτείνει ένα δρόμο, κατά την άποψή του σωστό, για να επιτευχθεί ο στόχος - αλλά οι προτάσεις και τα πρέπει είναι τόσο πολλά που τελικά δεν γίνεται τίποτα.
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι, εδώ και χρόνια, όλες οι προτάσεις γυρίζουν γύρω από αυτά που πρέπει να κάνει το κράτος. Εχουν δηλαδή ως βασικό παράγοντα το ρόλο του κράτους, που ο καθένας τού ζητά να κάνει το ένα, το άλλο, το τάδε και το δείνα. Ολα αυτά τα χρόνια όμως, ελάχιστοι αναρωτήθηκαν: «Μα τι λέμε; Ποιο κράτος; Να κάνει τι και σε συνεργασία με ποιους αυτοδιοικητικούς θεσμούς και συνεταιρισμούς, και ποιες δομές; Αυτοί όλοι μαζί δεν μπορούν να οργανώσουν σωστά και αποτελεσματικά ένα ράντισμα για το δάκο, κι εμείς περιμένουμε να αναπτύξουν εργαστήρια ελαιολάδου και... στρατηγικές που θα οδηγήσουν το "χρυσάφι" της Μεσσηνίας στα ράφια της Ευρώπης και του κόσμου;».
Απίθανα πράγματα και εξωπραγματικές προσδοκίες. Το κράτος με την ευρεία έννοια του όρου είναι προφανές ότι δεν μπορεί να σχεδιάσει -και πολύ περισσότερο να υλοποιήσει- ένα πρόγραμμα προώθησης του ελαιόλαδου στις διεθνείς αγορές. Και δεν μπορεί, τόσο γιατί δεν έχει δομές όσο και επειδή, έτσι όπως είναι δομημένη η παγκόσμια αγορά, είναι αδύνατο να ανταποκριθεί με επιτυχία ένας κρατικός μηχανισμός, ακόμα κι αν ήταν ο καλύτερος.
Αντικειμενικά λοιπόν, μόνη ελπίδα είναι η ιδιωτική πρωτοβουλία, και καλό είναι αυτό σιγά σιγά να το συνειδητοποιούν όλοι. Μεγάλος επενδυτής όμως, ο οποίος θα ρισκάρει να επενδύσει στο συγκεκριμένο προϊόν, μέχρι στιγμής δεν έχει φανεί στον ορίζοντα. Το ρίσκο προφανώς είναι μεγάλο, μιας και οποιαδήποτε επένδυση προϋποθέτει ένα σταθερό πλαίσιο χρηματοοικονομικό και φορολογικό: πράγματα άγνωστα για εμάς στη συγκεκριμένη φάση.
Το επόμενο λοιπόν στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε είναι να καταφέρουν οι δεκάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που ήδη δραστηριοποιούνται στον τομέα του ελαιόλαδου, να κατακτήσουν μερίδια στην αγορά. Κι αυτό όμως δεν είναι εύκολο, μιας και το ελαιόλαδο θέλει ισχυρή στήριξη από τον τραπεζικό τομέα, ο οποίος έχει πλέον διαλυθεί.
Το συμπέρασμα που εύκολα μπορεί ο καθένας να βγάλει είναι ότι, αν δεν αλλάξουν συνολικά οι δομές στην οικονομία, εθνικά και τοπικά, με πραγματικές και μεγάλες επενδύσεις, δεν μπορούμε να προσδοκούμε πολλά πράγματα. Χρειαζόμαστε ένα τραπεζικό σύστημα που θα ενισχύει επενδυτικές πρωτοβουλίες, ένα πολιτικό προσωπικό που θα αγκαλιάζει τους επιχειρηματίες, και ένα φορολογικό σύστημα που θα ενδιαφέρεται για την αύξηση του ΑΕΠ κι όχι για εξασφάλιση πόρων όπως όπως, για επιδόματα.
Χωρίς τράπεζες και λογικό φορολογικό πλαίσιο, δεν υπάρχει επιχειρηματικότητα. Χωρίς επιχειρήσεις, δεν υπάρχει οικονομία - και τελικά, δεν υπάρχει ούτε κράτος που να κάνει έστω μια επιτυχημένη δακοκτονία.
panagopg@gmail.com
