Πριν από μερικά χρόνια αν έλεγες ότι θα τσακώνονταν δυο κόμματα για τον εορτασμό της σημερινής επετείου ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ, θα σε παίρνανε για τρελό. Αν επίσης πριν από τρία χρόνια υποστήριζες ότι το ΠΑΣΟΚ θα είναι τρίτο κόμμα και θα κινδύνευε να βρεθεί ακόμα και εκτός Κοινοβουλίου, θα σε οδηγούσαν στο Βαλτέτσι. Και όμως αυτά σήμερα είναι γεγονότα που αποδεικνύουν ότι οι σταθερές, πάνω στις οποίες για χρόνια πραγματοποιούσαμε αναλύσεις και προβλέψεις, δεν ισχύουν όταν συντελούνται μεγάλα γεγονότα στην οικονομία που επηρεάζουν τη ζωή των πολιτών. Οσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα δεν είναι όμως φυσιολογικά, γι' αυτό και επιβεβαιώνονται ακραία σενάρια, εκτός του λογικού πλαισίου της πολιτικής ανάλυσης. Τα ακραία σενάρια θα συνεχίζουν να εκτυλίσσονται μέχρι να υπάρξουν νέα σημεία ισορροπίας στην οικονομία και την κοινωνία.
Ο καβγάς για το ποιος εκφράζει αυθεντικά, σήμερα, το ΠΑΣΟΚ του 1974 δεν είναι τυχαίος. Η χώρα βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Οπως τότε που βγήκε από τον γύψο της δικτατορίας, μετά την εθνική ήττα στην Κύπρο, με διαλυμένα τα πάντα, έτσι και σήμερα σηκώθηκε από τις ξαπλώστρες της Μυκόνου και διαπίστωσε ότι με τα δανεικά μπορεί να περνάς «σούπερ», αλλά αυτό «δεν υπάρχει» στην οικονομία. Βρισκόμαστε, λοιπόν, μπροστά σε μια νέα μεταπολίτευση την οποία πολλοί προσπαθούν να την εκφράσουν, αντιγράφοντας τα συνθήματα της προηγούμενης. Το ΠΑΣΟΚ, ως το επιτυχημένο κόμμα της μεταπολιτευτικής περιόδου το οποίο κλείνει τον κύκλο του μαζί με τη συγκεκριμένη περίοδο, αποτελεί παράδειγμα για αντιγραφή για όσους θεωρούν ότι μπορεί η ιστορία να επαναληφθεί χωρίς να μετατραπεί σε φάρσα. Μόνο τυχαίο δεν είναι λοιπόν ότι αντιγράφτηκε το «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες» από τη Χρυσή Αυγή, ενώ ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ μιλάει όλο και συχνότερα το τελευταίο διάστημα για τη «μεγάλη προοδευτική παράταξη»… της Αριστεράς πραγματοποιώντας εκδηλώσεις αντιγραφής ιδεολογικών προσεγγίσεων που χαρακτήρισαν το ΠΑΣΟΚ.
Η ίδρυση και η πορεία του ΠΑΣΟΚ δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός. Ηταν το αποτέλεσμα μιας εποχής. Το μέγεθος της επιτυχίας του οφείλεται σίγουρα στην ηγετική παρουσία του Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ η συνέχειά του στην ύπαρξη ενός πλήθους ηγετικών στελεχών που «διάβαζαν» την κοινωνία, εξέφραζαν τα αιτήματά της, επιτυγχάνοντας τον εκσυγχρονισμό και την αναζωογόνησή του. Η κυβερνητική πορεία του ΠΑΣΟΚ συνδέεται με μια πορεία οικονομικής ανάπτυξης της χώρας και κυρίως με τη «ξέφρενη» βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Την περίοδο αυτή αναδείχτηκε μια νέα μεσαία τάξη που αποτελείται κυρίως από υπάλληλους του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ αλλά και νέων επιχειρηματιών. Το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε έδινε βάρος στην παροχή υπηρεσιών και την διαρκή ενίσχυση της κατανάλωσης. Ολα αυτά γίνονταν βέβαια με δανεικά. Η βασική λογική του οικονομικού μοντέλου που ακολουθήθηκε ήταν η αναδιανομή εισοδημάτων και η δημιουργία μιας νέας μεσαίας αλλά ταυτόχρονα και άρχουσας τάξης. Στην πορεία του χρόνου το μέτρο χάθηκε. Η απληστία μεγάλωσε και το σημερινό ΠΑΣΟΚ αναγκάζεται με το μνημόνιο να ακυρώσει τον ίδιο του τον εαυτό.
Η μεταπολίτευση ήταν μια περίοδος αλματώδους βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων της χώρας. Τα περισσότερα κεκτημένα, με την καλή ή με την κακή έννοια του όρου, οφείλονται σε αυτήν την περίοδο και στην άσκηση συγκεκριμένων πολιτικών. Η χώρα χρειάζεται σήμερα μια νέα αφήγηση που θα διατηρεί τα υγιή στοιχεία του παρελθόντος και θα εγγυάται ταυτόχρονα την ομαλή πορεία στο μέλλον. Το αναμάσημα παλιών συνθημάτων μπορεί να συγκινεί όσους ζουν με το παρελθόν ή όσους το μηρυκάζουν, αλλά δεν απαντά στην πολυπλοκότητα των νέων προκλήσεων. Η χούντα δεν τελείωσε το Νοέμβριο του 1973 και δεν έπεσε από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, όπως υποστηρίζει ο λαϊκός μύθος, αλλά επειδή τον Ιούλιο του 1974 νικηθήκαμε πολιτικά και στρατιωτικά στην Κύπρο από την Τουρκία. Ο μύθος κυριάρχησε γιατί βόλευε και αυτούς που πιστεύουν ότι το μέλλον γράφεται με εξεγέρσεις και αυτούς που υποστηρίζουν ότι τα εθνικά συμφέροντα υπερασπίζονται από καραβανάδες και αληθινούς πατριώτες που χορεύουν υπερήφανο τσάμικο. Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι σήμερα βρίσκουμε μπροστά μας τους μύθους του παρελθόντος και κυρίως αυτούς που τους καλλιέργησαν. Είναι καιρός να σταματήσουμε να ζούμε με παραμύθια και κυρίως να προσπαθούμε να αντιγράψουμε συνθήματα από το παρελθόν για να απαντήσουμε στα αιτήματα του μέλλοντος.
panagopg@gmail.com
