Όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για την επιστροφή στην οικονομική και κοινωνική κανονικότητα. Όλα συνηγορούν στο ότι ο τουρισμός, που αποτελεί την ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας, θα πάει καλύτερα από πέρσι. Οι υπόλοιποι τομείς της οικονομίας θα ακολουθήσουν. Αν δεν υπάρξουν άλλες αρνητικές εκπλήξεις, σταδιακά τα πάντα μέσα στη χρονιά θα επιστρέψουν στο σημείο που βρίσκονταν πριν από την πανδημία. Η επιστροφή δεν θα είναι για όλους εύκολη, μιας και υπάρχουν τομείς οι οποίοι έχουν τραυματιστεί βαθύτατα από την οικονομική κρίση και την πανδημία, και δύσκολα θα ανακάμψουν.
Η περίοδος της πανδημίας δημιούργησε νέες καταναλωτικές συνήθειες, οι οποίες θα αποτελέσουν το νέο οικονομικό δεδομένο της επόμενης περιόδου. Έχουν ανοίξει ευκαιρίες σε τομείς της ενέργειας και των ψηφιακών δικτύων, αλλά έχουν δημιουργηθεί και τεράστιοι κίνδυνοι στον τομέα του παραδοσιακού εμπορίου. Θα υπάρξουν νέες επενδύσεις σε υπηρεσίες και κατασκευές, αλλά και χιλιάδες θέσεις εργασίας θα αλλάξουν προσανατολισμό. Η επιστροφή στη νέα κανονικότητα δεν θα είναι για όλους ίδια και χωρίς προβλήματα. Το αντίθετο. Θα απαιτηθούν προσαρμογές και θα υπάρξουν ανθρώπινα δράματα, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο του κοινωνικού κράτους και της αλληλεγγύης.
Η χρηματοδότηση της οικονομίας με δανεικά και επιδόματα είναι προφανές ότι θα σταματήσει. Τα δανεικά του τελευταίου χρόνου, αλλά και των πολλών προηγούμενων, θα πρέπει με κάποιο τρόπο να επιστραφούν. Ωραία η αισιοδοξία για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά ο δείκτης χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ δεν αφήνει πολλά περιθώρια για πανηγυρισμούς και για ανέμελες θεωρήσεις των οικονομικών δεδομένων. Η δημοσιονομική χαλαρότητα που επιβλήθηκε λόγω της πανδημίας όλοι γνωρίζουν ότι δεν θα συνεχιστεί. Το καλό είναι ότι το «σφίξιμο» δεν θα αφορά μόνο την ελληνική οικονομία, μιας και ο δανεισμός αποτελεί παγκόσμια οικονομική φούσκα – η οποία όμως κανείς δεν ξέρει πώς θα σκάσει και τι συνέπειες θα επιφέρει.
Η πανδημία βρήκε τη χώρα μας τη στιγμή που προσπαθούσε να βγει από μία δεκαετή οικονομική κρίση που προερχόταν από τον υπερβολικό δανεισμό. Το ουσιαστικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν έχει αντιμετωπιστεί, απλώς η συγκυρία βοήθησε στο να ανοίξουν ξανά οι κάνουλες για δανεικό χρήμα. Κανείς δεν γνωρίζει ποτέ αυτό θα αλλάξει. Τα δανεικά και οι επιδοτήσεις της Ε.Ε. θα πρέπει να κατευθυνθούν σε παραγωγικές επενδύσεις, σε τομείς της οικονομίας οι οποίοι θα παράγουν υπεραξία, και να μη χαθούν σε θαλασσοδάνεια χρεοκοπημένων επιχειρήσεων και τομέων της οικονομίας. Η χώρα έχει ένα διαλυμένο τραπεζικό σύστημα, φορτωμένο με κόκκινα δάνεια τα οποία δεν μπορούν να εισπραχθούν. Θα είναι εγκληματικό αν οι πόροι χρησιμοποιηθούν για να αναχρηματοδοτηθούν οικονομικά ναυάγια. Αν δεν επενδυθούν σωστά οι ενέσεις ρευστότητας που αφειδώς δίνονται αυτή την περίοδο, η επόμενη χρεοκοπία της χώρας θα έρθει σύντομα και θα είναι ιδιαίτερα οδυνηρή για όλους.
Η Μεσσηνία βρίσκεται σε φάση που όλοι προσδοκούν οικονομική ανάπτυξη μέσα από την έκρηξη του τουριστικού τομέα. Η αλήθεια είναι ότι η περιοχή έχει τεράστιες δυνατότητες στον συγκεκριμένο τομέα, οι οποίες είναι όντως αναξιοποίητες. Δεν γνωρίζουμε αν θα επιβεβαιωθούν και σε ποιο βαθμό οι εκτιμήσεις για άνοδο στον τουρισμό, αλλά είναι σίγουρο ότι η προσδοκία και μόνο θα φέρει ανάπτυξη στην οικοδομική δραστηριότητα. Την οικονομία την κινητοποιούν τα αισιόδοξα σενάρια, και τα οφέλη θα πολλαπλασιαστούν αν συνδυαστούν με σημαντικές επενδύσεις στον τομέα των δημόσιων υποδομών.
Το κρίσιμο έργο για την ανάπτυξη του τουρισμού και της οικονομίας στη Μεσσηνία είναι το Αεροδρόμιο Καλαμάτας. Οι δρόμοι, και να καθυστερήσουν 1-2 χρόνια ακόμα, δεν θα έχουν τις συνέπειες που θα έχει οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση στην αναβάθμιση των υποδομών στο αεροδρόμιο. Τα υπόλοιπα έργα υποδομής στη Μεσσηνία έχουν την αξία και τη σημασία τους, αλλά δεν έχουν τον κομβικό ρόλο που έχει το αεροδρόμιο. Η εξαίρεση του Αεροδρομίου Καλαμάτας από την πρώτη φάση ιδιωτικοποιήσεων ήταν μεγάλο λάθος, το οποίο έχει πληρώσει και θα συνεχίσει να το πληρώνει η περιοχή. Ελπίζουμε να κλείσουν άμεσα τα ζητήματα που υπάρχουν, και το αεροδρόμιο να παραχωρηθεί σε ιδιώτη έτσι ώστε να επιταχυνθεί η αναβάθμισή του.
Η οικονομική ανάπτυξη της περιοχής περνά μέσα από τον τουρισμό και την παραγωγή πιστοποιημένων, ποιοτικών αγροτικών προϊόντων. Το τι πρέπει να κάνουμε το ξέρουμε όλοι εδώ και χρόνια. Το να θέτουμε κάθε φορά προτεραιότητες είναι το ζήτημα. Στην παρούσα φάση, αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι το Αεροδρόμιο Καλαμάτας και η πιστοποίηση των ποιοτικών αγροτικών προϊόντων της Μεσσηνίας. Αεροδρόμιο και πιστοποιήσεις ΠΟΠ είναι τα μεγάλα ζητήματα της επόμενης περιόδου. Είναι οι μάχες που δεν πρέπει να χαθούν, προκειμένου η περιοχή να αναστηθεί οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά.
